محفل قُدما

 محمدناصر احدی    

 فروردین1351 مقارن است با آغاز بیست‌وپنجمین سال انتشار مجله یغما که شماره نخست آن در فروردین1327 منتشر شده بود و تا پایان سال1357، به‌مدت 31سال، هر‌ماه به‌طور مرتب انتشار می‌یافت. حبیب یغمایی صاحب‌امتیاز و مدیر یغما بود که در جوانی و پیش از انتشار یغما از محضر بزرگانی چون عباس اقبال و محمدعلی فروغی بهره برده بود و تا پایان عمر نیز به تصحیح متون کهن اشتغال داشت. در یادداشتی بر پیشانی نخستین شماره یغما، 4نکته درباره اصول این مجله بیان شده است: 1-نمایاندن و شناساندن و بازگفتن و بازنوشتن آثار و گفتار بزرگان و هنرمندان ایران. 2-انتشار آثار اساتید و دانشمندان و افکار و عقاید متفکران معاصر از هر دسته و گروه، درج محتاطانه آثار گویندگان امروزی، پذیرش اشتباه بدون خودکامی. 3-پاییدن سِیر فرهنگ و بازنمایندن پیشامدها و پیشرفت‌ها. 4-درج فهرست‌وار وقایع و حوادث مهم جهان و ایران در صفحات آخر. در همین یادداشت، با گلایه از بی‌رغبتی مردم به مجلات «ارجمند و پرمغز»، آمده: «... دگرگونی تعلیم و تربیت که یکی از آثار آن افزایش سطح و کاهش عمق معارف عمومی است چنین نتیجه بخشیده که باسوادان و خواستاران روزنامه‌ها و مجله‌ها خواندن داستان‌های بی‌پر و پا و دیدن پر و پای شهوت‌انگیز ستارگان سینما را بر مطالعه آثار و سیمای بزرگان علم و ادب ترجیح می‌دهند». و در ادامه، درمان این بیماری چنین چاره شده است: «گرایاندن و راندن قومی به‌مراتب کمال و روی برتاباندن آنها از مزخرفات نیز همچنان، جز به راهنمایی و مواظبت و تنبه زمامداران آن قوم امکان‌پذیر نیست و این وظیفه دقیق و دشوار مخصوصا برعهده دستگاه فرهنگی کشور است که از یک‌طرف در بسط و چگونگی تعلیمات عمومی بکوشد و از دیگر سوی هنرمندان و ارباب ادب را حمایت و دستگیری کند تا اندک‌اندک ذوق لطیف و زیباپسندی معنوی در مردم پدید‌آید چندان که خودبه‌خود بدان بگروند و از ظواهر آراسته تهی از مغز و معنی روی برتابند». یغما، مجله قدما بود و به حفظ میراث گذشتگان بیشتر از معرفی چهره‌های نو و سبک‌های تازه گرایش داشت. برای مثال، در مورد شعر، برای یغمایی مهم نبود که امواج پرتوان نوگرایی چنان سینه ساحل شعر را درنوردیده که دیگر رسم قافیه و ردیف را درهم شکسته است؛ در نظر او شعر خوب شعری بود که قافیه و وزن داشت و همان قالب‌های کلاسیک را با حرف نو تازه می‌کرد. در اغلب سال‌های انتشار این مجله، تعداد صفحاتش از عدد 64تجاور نکرد و همکارانش را گروهی از بزرگان فرهنگ و ادب ازجمله علامه قزوینی، سیدحسن تقی‌زاده، مجتبی مینوی، دکترمحمد معین، علامه علی‌اکبر دهخدا، بدیع‌الزمان فروزانفر، دکتر اسلامی‌ندوشن، دکتر باستانی‌پاریزی و ایرج افشار تشکیل می‌دادند.