قلعه‌ها، هویت تاریخی تهران

تهران امروز که با وسعت و جمعیت بیش از حد همه را نگران کرده، درگذشته‌های دور قریه کوچکی از شهرری بود. درکتاب‌های تاریخی آمده که دو قریه (طهران) و (مهران) به دلیل آنکه در دامنه کوه‌های البرز آرمیده بودند به این نام‌ها شهرت یافتند. پسوند (ران) در آخر واژگان طهران و مهران مفهوم دامنه و پایین دست و به همین‌ترتیب شمیران به معنای بالادست بوده است. طبق اسناد تاریخی و گفته مورخان، از قرن سوم هجری به بعد طهران در کانون تاخت و تاز قرار داشته و به همین دلیل نزد پادشاهان و حکمرانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. در سال1284 هجری قمری که مراسم افتتاح و نامگذاری محدوده جدید شهر طهران (دارالخلافه ناصری) با حضور شاه قاجار برگزار شد، چال میدان، چال حصار، عودلاجان، خانی‌آباد، سرپولک و... محله‌هایی بودند که در نقشه جدید تهران جای گرفتند. در دوره حکومت فتحعلی شاه قاجار طهران 6دروازه، 30مسجد و 300حمام داشت و در این زمان قلعه‌های متعددی نیز در اطراف آن ساخته شده بود. قلعه‌های تاریخی یافت‌آباد، اسماعیل‌آباد، دهشاد، فیروزبهرام، احمدآباد، دهمویز، حسن خان و... بخشی ازهویت تاریخی منطقه18 به شمار می‌روند که تاریخ شکل‌گیری اغلب آنها به دوران حکومت صفویان و اشکانیان برمی‌گردد. بیشتر این قلعه‌ها کاربری نظامی و امنیتی داشتند و مانعی مستحکم دربرابر هجوم دشمنان به شمار می‌رفتند. تهران امروز متفاوت از طهران قدیم است و هر لحظه به سمت وسوی عمران و‌ آبادانی پیش می‌رود، اما آنچه مهم به نظر می‌رسد، حفظ هویت تاریخی محله‌هاست، چراکه با این کار نسل جدید با گذشته و چگونگی شکل‌گیری محل زندگی خود آشنا شده و احساس تعلق خاطر بیشتری به آن پیدا می‌کند. 
امیر محمدی
دکترای مدیریت شهری