سال‌نو و استراتژی‌جدید مدیریت شهری تهران

علی نوذرپور/ شهردار منطقه 22
در آخرین نشست شهردار تهران با معاونین و شهرداران مناطق 22گانه در سال1397، از استراتژی جدید در سال نو سخن گفته شد و آن چیزی نبود جز «تفکیک پسماند از مبدأ»؛ استراتژی‌ای که‌ نو نیست و بارها از آن سخن گفته شده است. در قوانین کشور اعم از دائمی و غیردائمی، درازمدت و میان‌مدت، در قانون مدیریت پسماند، در قانون برنامه‌های میان‌مدت توسعه کشور از تفکیک پسماند به‌عنوان یک ضرورت یادشده است که می‌باید در کلانشهرها و شهرهای مراکز استان تا پایان سال1390 انجام می‌شد.

وزارت کشور نیز از دهه70 به‌صورت جدی، مدیریت پسماند در شهرها را در دستور کار قرار داد و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی مبتنی بر مطالعات و پژوهش‌های متعدد تهیه و ابلاغ کرد و شهرداری‌ها در چارچوب آنها اقدامات زیادی را انجام دادند. ابتدا از دفن بهداشتی پسماندها آغاز شد و سپس به دفن مهندسی پسماندها و در نهایت، استراتژی اصلی یعنی تفکیک پسماندها از مبدأ تولید در دستور کار قرار گرفت و در شهرهای شمالی و کلانشهرها در دهه اخیر، احداث تاسیسات زباله‌سوز نیز اضافه شد.

ولی همه این فعالیت‌ها و اقدامات در نهایت، نتوانست مدیریت پسماند در شهرها به‌ویژه در تهران را به تحقق اهداف مندرج در قانون مدیریت پسماند و قوانین برنامه‌های میان‌مدت، هدایت کند و می‌توان اذعان داشت ما هنوز در این خصوص در ابتدای راهیم.

بنابراین شهردار تهران به‌درستی، مدیریت پسماند را در سال نو، مورد توجه قرار داده است. در این میان توجه به تفکیک کلیه پسماندها اعم از خشک و ‌تر می‌باید مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه هم‌اکنون صرفا تفکیک پسماند خشک در دستور کار شهرداری تهران است.

تفکیک پسماند خشک حسب گزارش تحویل و تحول شهرداری در ابتدای دوره جدید مدیریت شهری حدود 3درصد بوده است. در منطقه22 شهر تهران نیز از ابتدا این مهم در دستور کار قرار گرفت و با در نظر داشتن سیاست‌های اجرایی چون تحویل پسماند خشک در مقابل بیمه‌کردن ساختمان‌ها در برابر سوانح و حوادث طبیعی توانستیم تا پایان سال گذشته این نسبت را به 17درصد برسانیم. در سال‌جاری با توجه به استراتژی اعلامی شهردار تهران، علاوه بر پیشرفت در این خصوص، برای پسماند‌ تر هم هدف‌گذاری خواهد شد، البته این مهم درصورت همراهی مجموعه شهرداری تهران امکان‌پذیر خواهد بود.

برای موفقیت در این مسیر علاوه بر آموزش و ارتقای فرهنگ عمومی- که لازمه موفقیت در این مسیر است - شهرداری باید زیرساخت‌های لازم را برای این امر مهیا سازد‌ و به‌عبارت دیگر، این‌بار هماهنگی‌های لازم بین تمامی ارکان ذیمدخل در شهرداری ضروری است.

 ضمن اینکه برای موفقیت در این امر، ضرورت دارد که وفق مفاد سند آسیب‌شناسی مدیریت پسماند مصوب هیأت دولت، وزارتخانه‌های کشور، جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان ملی استاندارد نیز وظایف و ماموریت‌های یادشده را اجرایی کنند.

وفق این سند مقرر بوده که‌ وزارت صنعت، معدن و تجارت تسهیلات و شرایط لازم را برای اجرایی‌کردن دستورالعمل بهره‌برداری و استفاده صنایع از سوخت‌های مشتق‌شده از پسماندها (RDF) فراهم کند.

وزارت جهادکشاورزی، بهره‌مندی از کودهای کمپوست را با توجه به نیازهای تغذیه‌ای و تقویت خاک ‌اجرایی کند.

وزارت نیرو، سقف زمانی خرید تضمینی برق زیست توده را به 10سال افزایش دهد.

سازمان حفاظت محیط‌زیست، ضوابط استقرار واحدهای بازیافت (نیروگاه‌های زباله‌سوز، واحد‌های بیوگاز و کمپوست) را با هدف تسهیل استقرار آنها در محدوده شهرها، اصلاح کند.

سازمان ملی استاندارد، با تهیه و تدوین و به‌روزرسانی مستمر استانداردهای حوزه محصولات بازیافتی و محل کاربرد آنها و استانداردهای تخلیه و سنجش آلاینده‌های حاصل از فرایندهای مختلف دفع، بازیافت و پردازش را در دستور کار قرار داده و برای اجباری‌شدن قانونی آنها اقدام کند.

و در این راستا وزارت کشور نیز نظام پایش و ارزیابی مدیریت اجرایی پسماندهای عادی را در قالب بانک اطلاعات مدیریت پسماندهای عادی برای کلیه شهرهای کشور عملیاتی کند.

جمع‌بندی اینکه، با عزم و اراده ملی و هماهنگی ارکان حاکمیت اعم از دولت، مجلس شورای اسلامی، قوه قضاییه و نیز همراهی مردم، استراتژی جدید شهردار تهران محقق خواهد شد.