بازی با آتش

 امیرعلی ابوالفتح ـ کارشناس مسائل آمریکا

با نزدیک‌تر شدن به زمان سالگرد اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران- برجام- احتمال تشدید فشارهای سیاسی- روانی واشنگتن بر تهران افزایش یافته است. روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از 3منبع آگاه در کاخ سفید که نخواستند نامشان فاش شود نوشت، دولت آمریکا احتمالا دوشنبه 8 آوریل (19فروردین) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار خواهد داد. به نوشته این روزنامه،دولت آمریکا امیدوار است از این طریق،فشارها را بر ایران افزایش دهد و مانع از آنچه تأمین منابع مالی تروریسم از سوی سپاه پاسداران می‌خواند، شود.
البته لازم به ذکر است که بخش برون مرزی سپاه پاسداران- سپاه قدس- از مدت‌ها پیش در فهرست گروه‌های ادعایی تروریستی وزارت امور خارجه آمریکا قرار داشته است. در عین حال، دولت آمریکا از سال‌ها پیش در مورد تبعات همکاری‌های مالی و تجاری کشورها و شرکت‌های خارجی با زیرمجموعه اقتصادی سپاه پاسداران هشدار داده بود. با این حال، تاکنون آمریکایی‌ها از اینکه سپاه پاسداران را گروه تروریستی معرفی کنند، ابا داشتند. حتی زمانی که «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» موسوم به کاتسا به تصویب رسید، دولت آمریکا برخلاف تلاش لابی ضد‌ایرانی در واشنگتن، سپاه را در فهرست وزارت خارجه قرار نداد.
اکنون به‌نظر می‌رسد با قطع امید دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا از عقب‌نشینی ایران در برابر پیامدهای خروج آمریکا از برجام، واشنگتن قصد دارد، بخش‌های دیگری از اقتصاد ایران را مورد تحریم قرار دهد. به اعتقاد آمریکایی‌ها، «از آنجا که سپاه پاسداران بخش عمده اقتصاد ایران را در کنترل دارد»، تروریست خواندن سپاه، امکان هرگونه همکاری مالی و تجاری کشورها و شرکت‌های خارجی را با ایران از بین می‌برد؛ زیرا این خطر وجود دارد که طرف‌های تجاری با ایران، به همکاری با تروریست‌ها یا تأمین منابع مالی تروریست‌ها متهم شوند. با این حال، تروریست خواندن سازمان رسمی ارتش کشوری از سوی آمریکایی‌ها – اقدامی که تا‌کنون سابقه نداشته است – فقط موضوعی مربوط به ایران و تجارت با ایران نیست؛ بلکه حقوق بین‌الملل، به‌ویژه در بخش مخاصمات جنگی را به شکل بنیادین زیر و رو می‌کند. به‌عبارت دیگر، اگر ارتش کشوری از سوی آمریکایی‌ها به‌عنوان گروه تروریستی قلمداد شود، بر عهده دولت و ارتش آمریکا خواهد بود که با این به‌اصطلاح تروریست‌ها در هر کجای جهان مقابله کنند و اعضای آن را به قتل برسانند. به‌عبارت دیگر، با این تصمیم، جنگ میان ارتش آمریکا و ارتش تروریست اعلام شده اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. با توجه به قدرت رزمی سپاه پاسداران در داخل ایران و در سطح خاورمیانه، تروریست خواندن سپاه از سوی آمریکایی‌ها، جنگی را میان ایران و آمریکا به همراه خواهد آورد که تجربه تلخ، پرهزینه و پر تعداد حمله آمریکا به عراق در برابر آن رنگ خواهد باخت. پراکندگی نظامیان آمریکایی در سراسر خاورمیانه، آسیب‌پذیری ارتش آمریکا را در برابر «سپاه پاسداران تروریست خوانده شده» به‌شدت افزایش می‌دهد.
این در حالی است که نادیده گرفتن سنت تروریست اعلام نکردن سازمان ارتش‌های رسمی در جهان، بدعتی را در نظام بین‌الملل ایجاد می‌کند که هر کشوری اقدام متقابل یا تلافی‌جویانه انجام دهد و زمینه برای تشدید مخاصمات بین‌المللی هموارتر شود. این موضوع از آن جهت اهمیت بیشتری می‌یابد که تروریست‌ها برخلاف سربازان، شامل بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی نظیر کنوانسیون چهارگانه ژنو برای حفظ حقوق اسرای جنگی نمی‌شوند. به‌عبارت دیگر، اگر کشوری همچون ایران در برابر اقدام احتمالی آمریکایی‌ها، تصمیم متقابل بگیرد و ارتش آمریکا را گروه تروریستی اعلام کند، سربازان آمریکایی در میادین جنگ یا اسرای آمریکایی در جنگ احتمالی میان دو کشور از ضوابط حقوق جنگ محروم خواهند شد؛ اقدامی که در نهایت لطمات سنگینی را به آمریکا وارد خواهد کرد.
به همین دلیل نیز برخی رسانه‌ها خبر داده‌اند که ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی- جاسوسی آمریکا مخالف تروریست معرفی کردن سپاه پاسداران هستند. با این حال، هنوز مشخص نیست در نهایت، رئیس‌جمهوری آمریکا به هشدار این گروه گوش فراخواهد داد یا با تبعیت از تندروترین جریان‌های ضد‌ایرانی در آمریکا به هدایت جان بولتون- مشاور امنیت ملی خود- فصل جدیدی از ناامنی‌های جهانی را در نظام بین‌الملل خواهد گشود.