سرزمین عجایب درسوله بحران

عطیه اکبری| خبرنگار:

منطقه 4

چند ماه قبل هنوز مردم و مسئولان در شوک زلزله کرمانشاه بودند. هنوز، به دلیل حجم بالای تلفات، آمار دقیقی از فوت‌شدگان زلزله کرمانشاه منتشر نشده بود که تهران هم لرزید. اگرچه با قدرت 5 ریشتر و بدون تلفات قابل توجه مالی، اما شهر یکباره به هم ریخت و زنگ خطر برای مسئولان، رساتر از قبل به صدا درآمد. سؤال‌ها یک به یک در ذهن مدیران پایتخت رژه می‌رفت. چقدر آماده مقابله با زلزله احتمالی بعدی و تبعات آن هستیم؟ سوله‌های بحرانی که ساخته شده‌اند برای روزهای بحران و مبادای پایتخت چقدر آماده پذیرش مردم و ارائه کمک‌های امدادی هستند؟ بسیاری از این سؤال‌ها پاسخ‌های نگران‌کننده‌ای داشت.

آنجا بود که مدیران چهارمین تکه پایتخت شش‌دانگ حواسشان به بزرگ‌ترین سوله بحران منطقه‌شان جمع شد. سوله بحران شهید آبشناسان در خیابان سراج، که باید آماده روزهای بحرانی باشد، تبدیل به شهربازی برای کودکان شده بود و اگر گسل‌ها کمی بیشتر می‌لرزیدند، آن روز مبادای پایتخت فرا می‌رسید و صدها زخمی و شهروند بی‌پناه چشم به راه اسکان اضطراری در سوله بحران منطقه‌شان می‌ماندند. چرا مدیران شهری، در دوره گذشته شهرداری سوله بحرانی را که با هزینه 4 میلیارد تومان ساخته شده بود با اجاره 10 ساله به پیمانکاری دادند که آن را به‌طور کامل از کاربری اصلی‌اش خارج کرد؟   


نام سرزمین رؤیایی سر در سوله بحران 

اکنون بسیاری از سوله‌های بحران که باید آماده روزهای بحرانی باشند کاربری‌های مختلفی پیدا کرده‌اند. بیشتر آنها تبدیل به ورزشگاه شده‌اند که این نوع تغییر کاربری فی نفسه اشتباه است. البته مسئولان می‌گویند در مواقع بحرانی سوله‌ها در کمتر از دو ساعت تبدیل به محل اسکان اضطراری و ارائه خدمات امدادی می‌شوند. اما این گمانه‌زنی‌ها و شایدها و باید‌ها درباره سوله بحران خیابان سراج بی‌فایده است، چون دیگر سوله بحرانی وجود ندارد. وقتی به خیابان سراج، بلوار اردیبهشت، نبش گلستان ششم رفتیم، هرچه گشتیم نشانی از سوله بحران پیدا نکردیم و در عوض، تابلوی بزرگ سرزمین رویایی لی‌لی‌پوت‌ها بود که بر سر در ساختمان آهنی با سقف شیروانی خودنمایی می‌کرد. 


زمین بایر بلوار اردیبهشت

«چند سال، پیگیر ساخت سوله بحران در محله‌مان بودیم. آنقدر به شهرداری منطقه و شهرداری مرکز نامه نوشتیم و در جلسات از کمبود سوله بحران در منطقه 4 گفتیم که در نهایت، بعد از مدت‌ها، مسئولان با ساخت سوله در محله علم و صنعت موافقت کردند. زمین بایر بزرگی در بلوار اردیبهشت وجود داشت و در سال 1390 بود که کلنگ ساخت سوله بر زمین زده شد و ما هم نفس راحتی کشیدیم که بالاخره تلاش‌هایمان برای احقاق حق اهالی محله نتیجه‌بخش بوده است، اما زهی خیال باطل! ‌» این صحبت‌های دبیر شورایاری محله علم و صنعت در منطقه 4 است که حالا روبه‌روی سوله‌ای که فکر می‌کرد می‌تواند دلگرمی برای جمعیت چند هزارنفری محله‌اش در روزهای بحرانی باشد ایستاده است. «محمدرضا نجاری» سرش را به نشانه افسوس تکان می‌دهد و می‌گوید: «سال 1392 ساخت سوله بحران به پایان رسید. امیدوار بودیم به اینکه مسئولان دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه، امداد و نجات و کارگاه‌های روان‌شناسی بحران برای اهالی را در آن برگزار می‌کنند که چنین نشد.» 



سال 1404 برای تهیه گزارش بیایید

سال 1394 بود که بزرگ‌ترین سوله بحران منطقه 4 در بی‌خبری کامل اعضای شورایاری و مردم تبدیل به شهربازی شد. «احمد یزدان‌بخش» یکی ازاهالی محله علم و صنعت می‌گوید: «نمی‌دانیم چه شد که این سوله را تبدیل به شهربازی کردند. خانه ما درست در کوچه گلستان ششم قرار دارد و وجود سوله بحران در همسایگی‌مان مایه دلگرمی بود.» برای تهیه گزارش از فضای داخلی شهربازی به بلوار اردیبهشت رفتیم، اما مسئولان شهربازی به محض آنکه متوجه حضور ما به‌عنوان خبرنگار شدند، عذرمان را خواستند و مانع حضورمان در فضای شهربازی شدند و گفتند ما این سوله را از سال 94 به مدت 10 سال از مدیریت شهری اجاره کرده‌ایم. سال 1404 برای تهیه گزارش به اینجا بیایید! 
بی‌خیال ماجرا شوید!

بعضی از شهروندان از اینکه در همسایگی‌شان یک شهربازی بزرگ با امکانات منحصربه‌فرد ساخته شده است خوشحال‌اند و گاهی بچه‌ها را به این شهربازی می‌برند و ملزومات تفریح آنها را با پرداخت هزینه‌ای بالا فراهم می‌کنند، اما شهروندان آینده‌نگر منطقه 4 از این اتفاق خوشحال نیستند. شهروندی که مایل به ذکر نامش در همشهری‌محله نیست می‌گوید: «2 سال قبل که متوجه شدم سوله بحران را به شهربازی تبدیل کردند، فیلم کوتاهی تهیه کردم و می‌خواستم به برنامه «در شهر» ارسال کنم. اما به من گفتند این کار را نکن. می‌گفتند این سوله به یکی از نزدیکان شهردار تهران واگذار شده است. راستش من هم بی‌خیال ماجرا شدم و امیدوار بودم در نهایت روزی می‌رسد که توجه رسانه‌ها به ماجرای عجیب و غریب این سوله بحران جلب شود.» 


زمان فسخ قرارداد مشخص نیست 

بعد از زلزله شهر تهران بود که توجه اعضای پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران به ماجرای سوله‌های مدیریت بحران پایتخت جلب شد. اعضای شورای‌شهر تهران در جلسه‌های مختلف بر لزوم تغییر کاربری سوله‌های بحران و بازگشت آنها به کاربری اصلی در کوتاه‌ترین زمان ممکن تأکید کردند. گویا این اصرار بر تغییر کاربری، شامل سوله بحران منطقه 4 هم شده است. جانشین شهردار در ستاد مدیریت بحران منطقه 4 می‌گوید: «اعضای شـــورای اسلامی شهر تهران برای تغییر کاربری سوله‌های بحران به مدیریت مناطق فرجه داده‌اند. قراردادی که پیمانکار شهربازی با شهرداری برای اجاره سوله بحران محله علم و صنعت منعقد کرده، 10 
ساله است.» 

«محمدعلی فیاض» ادامه می‌دهد: «این قرارداد باید فسخ شود. اداره حقوقی شهرداری منطقه کار را آغاز کرده است اما هنوز مشخص نیست که مراحل حقوقی فسخ قرارداد چه زمانی به پایان می‌رسد. قطعاً پیمانکار فعلی شهربازی راضی به فسخ قرارداد نمی‌شود و برای ضرر و زیان احتمالی مالی خود ادعا دارد. اما ما هم امیدواریم این اتفاق هرچه زودتر بیفتد و سوله بحران خیابان سراج به کاربری اصلی‌اش برگردد.» 


اگر گسل‌ها بلرزند 

کارشناسان زمین‌شناسی معتقدند در صورت فعال شدن گسل مشا، شمال تهران و قسمت‌های بسیاری از مناطق 3 و 4 به‌طور جدی آسیب می‌بیند. «صبا رنجبر» کارشناس زمین‌شناسی می‌گوید: «زمین‌شناسان بزرگ ایران به این نتیجه رسیده‌اند که در صورت فعالیت گسل‌های زلزله‌خیز تهران شدت زلزله در مناطق شمالی زیاد است. عکاشه، پدر علم زمین‌شناسی ایران نسبت خسارت در مناطق 1 تا 5 را، 50‌ درصد تخمین زده است.

همچنین بر اساس اطلاعات، گسل‌های منفرد و کوچک‌تری هم در تهران وجود دارد که یکی از آنها در شرق تهران است. گسل شرق با عبور از اراضی سرخه‌حصار در امتداد بزرگراه شهید بابایی تا پل سید خندان ادامه دارد.» با این اوصاف امیدواریم هرچه زودتر شرایط تغییر کاربری سوله بحران منطقه 4 فراهم شود. چون حادثه خبر نمی‌کند و خطر زلزله در کمین 
تهرانی‌هاست.