قرارداد‌های هزینه‌ای؛ کمتر از یک‌دهم بودجه

محمد سرابی _ خبر‌نگار

شهرداری تهران در دوره جدید، فروش تراکم را به‌دلیل آسیبی که به پایتخت می‌زد کاهش داد و همزمان کمترشدن ساخت‌وساز باعث شد که درآمد این نهاد قابل مقایسه با چند سال پیش نباشد. طرح لایحه اصلاح مالیات بر ارزش افزوده و احتمال تبدیل «عوارض» شهری به «مالیات» بخش دیگری از درآمد‌های شهری را در معرض خطر قرار داده است. با این‌حال شهرداری به‌دنبال جذب سرمایه‌ها و انجام پروژه‌ها به‌صورت مشارکتی است تا پرداخت مستقیم کمتری انجام دهد. قرارداد‌های هزینه‌ای شهرداری به همین ترتیب باید هرسال کاهش پیدا کنند زیرا بودجه‌ای که برای این بخش اختصاص می‌یابد مستقیما مصرف می‌شود. کمیته مدیریت هزینه کار خود را از سال84 آغاز کرد و در همان ابتدا مشخص شد که بخش عمده‌ای از قرارداد‌های هزینه‌ای شهرداری تنها برای نگهداشت شهر بسته می‌شود. یکی از این موارد حفظ چمن در فضای سبز بوستا‌ن‌ها بود. مصرف برق در معابر و بوستان‌ها یا تعویض مکرر جدول‌ها در حاشیه پیاده‌روها و نهر‌ها هم بخش دیگری از این هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد. ساماندهی انبار‌ها و خودرو‌های شهرداری نیز به‌عنوان راهی برای کاهش هزینه‌ها مطرح شد. با گذشت بیش از یک‌دهه اکنون سهم قرارداد‌های هزینه‌ای شهرداری تهران به حدود یک‌دهم بودجه کل نزدیک می‌شود اما این رقم باید بازهم کاهش پیدا کند.
سامانه شفافیت شهرداری تهران با هدف شفاف‌سازی‌ عملکرد این نهاد از تاریخ ۲۱فروردین۱۳۹۷ آغاز به‌کار کرده و تاکنون اطلاعات مربوط به قراردادهای کلان شهرداری در آن منتشر شده است. بنا به آماری که از سامانه شفافیت شهرداری تهران به‌دست آمده است می‌توان جزئیات این قرارداد‌ها را ارزیابی کرد.

سال 1397
مبلغ قرارداد‌های هزینه‌های شهرداری تهران در 6ماهه اول سال97 به 1354میلیارد تومان می‌رسد. باتوجه به بودجه 17هزار و 715میلیارد تومانی شهرداری در سال97 می‌توان گفت رقمی نزدیک به یک‌سیزدهم بودجه در نیمه اول سال از این طریق جذب شده است.
تعداد قرارداد‌های بسته‌شده در این مدت 762عدد است که بیشترین آن شامل 3قرارداد مشابه با عناوین مختلف «بیمه» همگی به مبلغ 31میلیارد تومان و از سوی «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» است.
اجرای عملیات ترمیم و بهسازی بزرگراه آزادگان در فاصله همت تا فتح، حمل متوفی به وسیله ناوگان آمبولانس از محل سازمان به شهرستان‌های کشور، نگهداری و تعمیرات مجموعه برج میلاد تهران و راهبری و نگهداری حدود 200دستگاه ماشین‌آلات سنگین در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.
کمترین قرارداد‌های سال97 دو مورد با عنوان «انجام مطالعات و طراحی پاتوق محله» و هردو به مبلغ 14میلیون و 300هزار تومان و از سوی «سازمان نوسازی شهر تهران» بسته شده است.
از نظر تعداد‌ قرارداد‌ها نیز سازمان نوسازی شهر تهران با 65 قرارداد در رتبه اول و شهرداری منطقه4 با 54 قرارداد در رتبه دوم قرار دارد.

سال 1398
امسال این ارقام کمی تفاوت پیدا کرده و هزینه‌های نگهداری شهر اندکی کاهش پیدا کرده است. مبلغ قرارداد‌های هزینه‌های شهرداری تهران در 6ماهه اول امسال به 1287میلیارد تومان می‌رسد. باتوجه به بودجه 18هزار و 828میلیارد تومانی شهرداری در سال98 نزدیک به یک‌چهاردهم بودجه در نیمه اول سال از این طریق مصرف شده است.
تعداد قرارداد‌های بسته‌شده در 6ماه ابتدای امسال 661 عدد است که بیشترین آن با عنوان «نگهداری فضای سبز بزرگراهی اتوبان شهید یاسینی و دوران» به مبلغ 27میلیارد و 200میلیون تومان و از سوی «شهرداری منطقه13» بسته شده است.
امور مربوط به خدمات آموزشی و حفاظت فیزیکی از مجموعه‌های ورزشی سازمان ورزش شهرداری، خرید لباس مقاوم به حرارت برای آتش‌نشان‌ها و تامین و بیمه نیروی انسانی هم بیشترین مبالغ را به‌خود اختصاص می‌دهند.
کم‌هزینه‌ترین قرارداد‌های امسال نیز با عنوان «گروه گل و گیاه» به مبلغ 256هزار تومان و از سوی «سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار» بسته شده است.
در نیمه اول امسال از نظر تعداد‌ قرارداد‌ها شرکت سازمان نوسازی شهر تهران با 88قرارداد در رتبه اول و شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه با 36قرارداد در رتبه دوم قرار دارد.
بررسی این ارقام در مرحله اول نشان می‌دهد که نگهداری فضای سبز و برخی هزینه‌های حمل‌ونقل و تأمین نیروی انسانی بخش بزرگی از مخارج جاری شهر را به‌وجود می‌آورند تا ظاهر شهر به شکل قبلی خود باقی‌ بماند. از طرف دیگر بنا به اطلاعات منتشرشده در سامانه شفافیت هزینه‌های اداره شهر در سال‌جاری باوجود افزایش مخارج عمومی کمتر شده است.

میانگین هزینه‌ قراردادها
مقایسه قرارداد‌های هزینه‌‌ای نیمه اول سال در سال‌های 97و 98 نشان می‌دهد که اگرچه میانگین هزینه صرف‌شده برای هر قرارداد افزایش داشته اما تعداد قراردا‌د‌ها 100مورد کمتر از سال پیش است. 


۶۰درصد بودجه برای نگهداشت و حقوق
سیدحسن رسولی، خزانه‌دار شورای شهر تهران:
۶۰درصد کل مصارف شهرداری در تیر و مرداد امسال صرف مصارف هزینه‌ای شد که عمدتا به نگهداشت شهر، حقوق و دستمزد اختصاص یافته است. شهرداری تهران براساس بودجه مصوب شورا موظف بوده است در برش عملکردی منتهی به مرداد‌ماه برای تامین منابع در سقف 72هزار میلیارد ریال اقدام کند و به همین میزان مصارف خود را تنظیم و تعادل میان منابع و مصارف را برقرار کند. شهرداری توانسته مبلغ 56هزار میلیارد ریال را به‌دست بیاورد و با ثبت تنها 15درصد مصارف خود مبلغ 10هزار و 305میلیارد ریال  را در دفاتر حسابداری به‌عنوان گزارش هزینه تا پایان مرداد ثبت کند.تحقق 77درصد دریافت‌ها، نشان می‌دهد که شهرداری با 23درصد کسری عملکرد در تامین منابع روبه‌روست. در بخش مصارف هزینه‌ای که عمدتا به نگهداشت شهر، حقوق و دستمزد و هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر شهرداری اختصاص دارد، شاهد عملکرد 3هزار و 497میلیارد ریال هستیم که 60درصد کل مصارف شهرداری در تیر و مرداد‌ماه1397 را از آن خود کرده است مطمئنا هزینه‌های قطعی و پرداختی بیش از ارقامی است که در گزارش شهرداری به آن اشاره شده است و این امر متأسفانه ناشی از عدم‌ثبت به روز اسناد پرداختی است که لازم است شهرداری تهران تمهیدات لازم برای روز آمد کردن ثبت اسناد مالی و ارائه گزارش‌های دقیق را مورد توجه جدی قرار دهد. این روند گزارش‌دهی حساب‌های درآمد و هزینه شهرداری که برابر قانون آغاز شده. زمینه‌های انضباط مالی و حاکم شدن قانون بر رویکردهای مالی و معاملاتی شهرداری را تقویت می‌کند، همچنین شهروندان را از روند مالیه شهری و آنچه در بخش مالی شهرداری می‌گذرد آگاه می‌کند و زمینه‌ساز پرسشگری و تقویت نظارت شهروندان بر شهرداری می‌شود.