کلنگ تخریب بر پایه‌های هتل فردوسی
فرشته رضایی _ رشت- خبرنگار
آثار تاریخی و ثبت ملی شده در رشت اقبالی ندارند. اگرچه در سال‌های اخیر شاهد تخریب برخی از خانه‌های تاریخی غیر ثبتی در رشت بوده‌ایم، اما خانه‌ها و اماکن ثبت میراث شده هم با شکایت مالکان یکی یکی از فهرست آثار ملی حذف می‌شوند تا مجالی برای ساخت‌و‌سازهای تجاری بر پیکره این شهر باشند.
موضوع وقتی بغرنج می‌شود که این بناها هم جزو بافت تاریخی و هم جزو میراث ملی کشور هستند. اولین بنایی که چنین تجربه‌ای داشت، سرای میخی بود که با شکایت مالکان از فهرست آثار ملی خارج و بخشی توسط مالک برای ایجاد بنای تجاری تخریب شد که با مداخله میراث فرهنگی تخریب آن متوقف شد. حالا این اتفاق درباره بنای هتل فردوسی هم افتاده است؛ بنایی متصل به سرای میخچی و بخشی از بازار بزرگ و سنتی رشت که برای طرح بازآفرینی می‌شد به آن پرداخت.
قوانین موجود حامی بناهای ثبت شده نیست
در زمینه خروج هتل فردوسی از فهرست آثار ملی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: با شکایت مالکان هتل فردوسی، رأی خروج این بنا در دیوان عدالت اداری صادر شد. هنوز رأی در وزارت میراث فرهنگی تایید نشده و در دست پیگیری است.
ولی جهانی با اشاره به ثبت هتل فردوسی در ۱۸ شهریور سال ۹۱ به شماره ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی افزود: این بنای تاریخی، دوره پهلوی اول در خیابان شریعتی رشت با معماری موسوم به ساباط ساخته شد. وی با بیان این‌که قوانین موجود حامی بناهای ثبت شده نیست، اظهار کرد: وراث این عمارت با طرح شکایت در دیوان عدالت اداری توانستند رأی دیوان را برای خروج آن از فهرست آثار ملی بگیرند. جهانی ادامه داد: وجود معماری موسوم به ساباط که یک الگوی معماری ایرانی است، این هتل را از دیگر بناهای میراثی رشت متمایز کرده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: این مدل معماری با توجه به محدودیت زمین در گیلان رایج بود، ولی متاسفانه در سال‌های اخیر با شدت گرفتن نوسازی‌ها تخریب شد.
تنها راه نجات
در حال حاضر برخی از فعالان اجتماعی به تخریب سرای میخچی، خانه چینی‌چیان و احتمالا در آینده، هتل فردوسی اعتراض دارند. بنابراین تنها راه باقی‌مانده اقدام به‌موقع میراث فرهنگی و کمک به حفظ مجموعه با در نظر گرفتن جوانب مالی برای مالکان اصلی است. رشت در گذشته جزو شهر اولین‌ها بوده و این هویت را از پاساژها و هایپرمارکت‌ها کسب نکرده بلکه بر اساس پیشینه تاریخی خود به دست آورده است. این بنا بخشی از بافت تاریخی شهر بود که به علت مدرنیسم و خیابان‌کشی‌های دوره پهلوی به همراه سرای میخی و خانه چینی‌چیان از بافت جدا شد ولی در صورت توجه می‌توانست در حوزه بازآفرینی شهری نقش پررنگی ایفا کند.
در همینه زمینه :
