تکرار تراژدی در نخلستان‌ها

خشکیدگی خوشه‌های خرما در شرق استان کرمان در یک دهه گذشته در حالی میلیاردها تومان خسارت بر جای می‌گذارد که تاکنون راه‌حل مناسبی برای رفع این مشکل پیدا نشده است. 

به گزارش مهر، تغییرات اقلیمی یکی از چالش‌های عمده استان کرمان است. طی سال‌های اخیر کشاورزی مهم‌ترین محور توسعه استان کرمان بوده و به همین دلیل زیرساخت‌ها و برنامه‌های اقتصادی استان بر مبنای کشاورزی توسعه یافته، اما بسیاری از کارشناسان این اقدام را یک اشتباه راهبردی در اقتصاد استانی می‌دانند که در یکی از کم‌آب‌ترین مناطق کشور قرار گرفته است. 

هرچند در سال‌های اخیر گام‌هایی برای جبران این اشتباه برداشته شده، اما همچنان زندگی مردم استان کرمان به کشاورزی گره خورده است. بسیاری از مردم شرق و جنوب کرمان امور مالی زندگی روزمره خود در طول سال را با فروش خرمای نخل‌هایی می‌گذرانند که در خانه‌باغ‌هایشان دارند، اما گویی خرما نیز در سکوت طرح‌های تحقیقاتی و علمی در بخش کشاورزی در حال سپری کردن سرنوشت تلخی است که پسته دچارش شده است. 

خرما در فصل زمستان و بهار آماج آفت زنجره خرما قرار می‌گیرد و در فصل تابستان فقط چند روز باقی مانده به فصل برداشت محصول به یک‌باره روی شاخه‌های خرما می‌خشکد و دانه‌های خرما پای نخل‌ها، غذای دام‌ها می‌شود یا جمع‌آوری و آتش زده می‌شود. 

اواخر مرداد تا ابتدای مهرماه فصل برداشت خرما از نخلستان‌های کرمان آغاز می‌شود که وسیع‌ترین نخلستان‌های کشور هستند؛ اما در ریگان، فهرج، بم و نرماشیر که مهم‌ترین تولیدکنندگان خرمای مضافتی در کشور هستند، کشاورزان به جای این‌که سر بر بالین آرامش بگذارند و نتیجه یک سال تلاش خود را برداشت کنند، نگاهشان به آسمان است و خوشه‌هایی را می‌بینند که مقابل چشمانشان در حال خراب شدن هستند. 


خسارت به نخلداران 

سال گذشته بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان به دلیل پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما به خرماداران خسارت وارد شد. دولت برای خرید خرما پیش‌قدم شد و تلاش‌هایی برای کاهش بار خسارت‌ها از دوش مردم شد، اما سوال اصلی این است که به جای پرداخت میلیاردها تومان خسارت به کشاورزان چه اقدام عملی و علمی برای کنترل وضعیت موجود در نخلستان‌های استان شده است؟ استانی که دومین تولید‌کننده خرما در کشور است و سالانه میلیون‌ها دلار ارز را از این محل عاید کشور می‌کند. 

این روزها خبرها از ریگان و فهرج حکایت از آن دارد که خشکیدگی خوشه‌های خرما آغاز شده و بخشی از محصول در حال خراب شدن است. 

دمای هوا در شرق کرمان به ۵۰ درجه رسیده است و گاه دماسنج‌های کشاورزان دمای بالاتر را نیز ثبت می‌کنند اما خرما، که مقاوم‌ترین محصول کشاورزی در مقابل گرماست، نمی‌تواند مقابل این تنش دمایی تاب بیاورد. 


ابتکار جدید کشاورزان برای مبارزه با گرما

یکی از نگرانی‌های عمده کشاورزان عدم تعهد بیمه‌ها به پرداخت خسارت‌های ناشی از تنش‌های دمایی است. همین مساله بود که سال گذشته گریبان پسته‌کاران را گرفت و میلیاردها خسارتی که به آن‌ها وارد شد هیچ گاه جبران نشد. 

اما در حالی که تاکنون راه مبارزه جالب توجهی در مقابل کشاورزان قرار نگرفته است، در یک ابتکار جالب، کشاورزان برخی شهرستان‌ها در این روزهای سال خوشه‌های خرما را با پارچه‌های سفیدرنگ متقال می‌پوشانند و بنا به اعلام کشاورزانی که از این روش استفاده کرده‌اند با این اقدام گرمای کمتری به خوشه‌های خرما می‌رسد و میزان ریزش هم کاهش می‌یابد. 


تغییرات اقلیمی 

رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان گفت: تغییرات اقلیمی باعث شده میزان گرمایی که در این فصل از سال رخ می‌داده بیشتر شود و حداکثر دما در اکثر روزهای سال بیشتر از سال گذشته است. 

 «عباس سعیدی» با اشاره به گزارش‌های هواشناسی در خصوص این‌که حداکثر دمای هوا در استان کرمان یک درجه نسبت به سال گذشته افزایش دارد، افزود: همین روند که در سال‌های اخیر به صورت صعودی ادامه داشته است باعث شده هر سال پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما روی دهد. 

وی گفت: سال قبل میلیاردها تومان خسارت به کشاورزان استان کرمان وارد شد و بیشترین خسارت نیز به خرمای مضافتی به دلیل تحمل کم در مقابل گرما وارد شده است. 

سعیدی ادامه داد: استفاده از کیسه‌های سفیدرنگ متقال یک ماه قبل از برداشت می‌تواند مشکل را کاهش دهد. کشاورزان باید از ارقام تر کمتر استفاده کنند و ارقام اقتصادی و مقاوم در مقابل گرما کشت شود. 

وی گفت: وزش بادهای بسیار گرم در این زمان از سال موجب تشدید خشک شدن خوشه‌های خرما می‌شود. 


مسئولان به داد کشاورزان برسند

فرماندار ریگان نیز گفت: بخش جالب توجهی از مردم شهرستان ریگان به تولید محصول خرما اشتغال دارند. نگران هستیم در سال جاری با توجه به گرم‌تر شدن هوا پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما نیز افزایش یابد. 

«امین باقری» افزود: یکی از مشکلات کشاورزان در کنار دلال‌بازی در زمان فروش، پیش‌خرید خرما توسط دلالان و هزینه‌های بالای نگهداری در سردخانه‌های خشک شدن خوشه‌های خرماست. 

وی گفت: با برگزاری جلسات متعدد نرخ نهایی هر کیلو خرما ۲۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است، در حالی که هزینه تولید هر کیلو خرما ۱۷ هزار تومان است. 
فرماندار ریگان افزود: خشک شدن خوشه‌های خرما اقتصاد خانوار در شرق استان کرمان را هدف گرفته است. در صورت تشدید این پدیده در سال جاری با توجه به وزش بادهای شدید از سمت سیستان و بلوچستان و افزایش گرمای هوا بخش جالب توجهی از درآمد مردم از بین می‌رود.


حمایت نکردن از کشاورزان 

«احمد» یکی از کشاورزان بمی است که در زمینه تولید و صادرات خرما فعال است. احمد با ابراز نگرانی از وضعیت موجود گفت: دقیقاً ۲۰ روز به برداشت محصول خوشه‌ها بی‌آب می‌شوند و بعد از خشک شدن خرما دچار ریزش می‌شود و به کلی از بین می‌رود. 

وی افزود: کشاورزی یکی از نقاط قوت تولید بومی و اقتصاد مقاومتی در استان کرمان است و عدم حمایت از کشاورزان می‌تواند منجر به کاهش ارزآوری شود. 

وی گفت: سال گذشته با وجود تمام مشکلات خرمای باقی‌مانده در ایام ماه رمضان در سردخانه‌ها ماند و به دلیل جلوگیری از صادرات محصول، تولیدکنندگان فرصت صادرات خرما را از دست دادند. حالا خشکیدگی خوشه‌های خرما کشاورزان را با چالش مواجه کرده و راهکار مناسبی برای کنترل این مشکل بعد از سال‌ها و صرف هزینه‌های زیاد پیشنهاد داده نشده است.