آمریکا؛ عضو منزوی سازمان ملل

برای نخستین بار در تاریخ 73ساله سازمان ملل، کشورها تمایلی به حمایت از مواضع رئیس‌جمهور آمریکا در نشست مجمع عمومی ندارند. آنها از توافق آب‌وهوایی گرفته تا ماجرای انتقال سفارت رژیم صهیونیستی به بیت‌المقدس و توافق هسته‌ای با ایران، در جبهه مخالفان دونالد ترامپ قرار گرفته‌اند.

آمریکا همزمان با برگزاری هفتادوسومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، ریاست‌ دوره‌ای شورای امنیت را به‌عهده دارد. ریاست آمریکا اما این بار به‌معنای دست بالای این کشور نیست. طی کمتر از 2سالی که از ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ می‌گذرد، مخالفت با توافق‌های بین‌المللی، تقابل با متحدان اصلی آمریکا به‌خصوص اروپایی‌ها و کانادا و حرکت در مسیر مخالف سازوکار‌های بین‌المللی به عاملی برای تشدید شکاف میان آمریکا و دیگر کشورهای جهان تبدیل شده است؛ شکافی که طی روزهای پیش رو در مقر سازمان ملل در قلب نیویورک نمایان خواهد شد.برای بسیاری از رهبران جهان، نشست سالانه مجمع عمومی و سخنرانی‌هایشان در این جلسه فرصتی برای پرداختن به مهم‌ترین مسائل بین‌المللی است.
دونالد ترامپ اما سال قبل که برای نخستین بار در جمع سران کشورهای جهان در مقر سازمان ملل حاضر می‌شد، مسیر انتقاد از این سازمان و زیر سؤال بردن کارایی آن‌را در پیش گرفت. او در اظهارنظری بی‌سابقه، سازمان ملل را «کلوپی برای دور هم بودن و خوش گذراندن» خواند و بارها درباره «ناتوانی» این نهاد بین‌المللی برای حل مسائل جهان سخن گفت. ترامپ در یکی از نخستین اقدامات خود در قامت رئیس‌جمهور آمریکا، حمایت مالی از فعالیت‌های سازمان ملل را کاهش داد تا نشان دهد هم در کلام و هم در عمل مخالف چندجانبه‌گرایی در عرصه سیاست بین‌الملل است.

پیش از این در نشست‌های شورای امنیت، چین و روسیه معمولا به‌خاطر تقابل با سیاست‌های آمریکا یا به‌طور کلی به‌خاطر مخالفت با غرب در انزوا قرار می‌گرفتند. این بار اما عضو منزوی شورای امنیت، آمریکاست. ترامپ روز سه‌شنبه در نشست مجمع عمومی سخنرانی خواهد کرد تا بار دیگر بر شعار «اول آمریکا» تأکید کند؛ شعاری که او برای جلب نظر رای‌دهندگان در انتخابات کنگره بسیار به آن امید بسته است. او روز بعد ریاست نشست شورای امنیت را به‌عهده خواهد داشت تا همچون ماه‌های گذشته، ایران را هدف اتهام‌های تازه قرار دهد؛ مسیری که برای نخستین بار او باید خود به تنهایی طی کند. دیگر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل یعنی چین، روسیه، فرانسه، آلمان و انگیس آشکارا اعلام کرده‌اند که با اتهام‌های مطرح شده از سوی ترامپ علیه ایران موافق نیستند.

نقطه آغاز جدایی این کشورها از آمریکا، اردیبهشت امسال و با اعلام خروج واشنگتن از برجام بود. اختلاف نظر کشورهای جهان با آمریکا بر سر توافق هسته‌ای و آغاز تحریم‌های یکجانبه آن علیه ایران مهم‌ترین عامل دوری از رئیس‌جمهور آمریکا خواهد بود.

در منطقه سیبری برای نخستین بار دمای 37درجه به ثبت رسیده، در مدار قطب شمال دما به 30درجه رسیده و در بسیاری از کشورها گرما رکورد شکسته است تا امسال به‌عنوان یکی از گرم‌ترین سال‌ها در ذهن مردم جهان بماند؛ شرایطی که هشدار دبیرکل سازمان ملل را به‌دنبال داشته است. آنتونیو گوترش 2هفته پیش ضمن هشدار درباره آینده تغییرات آب‌و‌هوایی در جهان گفت: «اگر تا سال2020 مسیر کنونی‌ را اصلاح نکنیم، تغییرات اقلیمی به شرایط افسارگسیخته‌ای تبدیل خواهد شد که کنترل آن هرگز امکان‌پذیر نخواهد بود.»
تغییرات اقلیمی، موضوع دیگری است که اختلاف نظر عمیق سران کشورهای جهان با دونالد ترامپ را به‌دنبال داشته است؛ چرا که او سال گذشته با اعلام خروج آمریکا از توافق آب‌و‌هوایی پاریس، بزرگ‌ترین ضربه را به مهم‌ترین تلاش کشورها برای مهار گرمایش جهانی وارد کرد. شاید به همین دلیل باشد که گوترش اعلام کرده برخلاف همیشه در نشست این ماه شورای امنیت که با حضور ترامپ برگزار خواهد شد شرکت نمی‌کند. در اجلاس جهانی تغییرات اقلیمی پاریس که 3سال پیش برگزار شد، کشورهای جهان توافق کردند تمامی تلاش خود را به‌کار گیرند تا طی ۱۵سال، دمای کره زمین بیش از 2درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا نکند. ترامپ اما این توافق را توطئه‌ای برای مهار رشد اقتصادی کشورش و در نتیجه در تقابل با شعار «اول آمریکا» دانسته است.


کره‌شمالی؛تنها برگ برنده
«تنش» کلیدواژه سیاست‌های بین‌المللی ترامپ در 2سال گذشته بوده است؛ هم در قبال دوستان آمریکا و هم در برابر دشمنان این کشور. جنگ تجاری آمریکا با چین اکنون به اوج خود رسیده و دعواهای تجاری این کشور با متحدان اروپایی‌‌اش به شکل بی‌سابقه‌ای به مرحله‌ای جدی وارد شده است. تنها موضوعی که ترامپ و مشاورانش به آن دل خوش کرده‌اند، مذاکرات با کره‌شمالی‌ است. تنش میان ترامپ و رهبر کره‌شمالی در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری او، دو کشور را تا مرز یک جنگ تمام عیار اتمی پیش برد اما ناگهان هر دو از در دوستی در آمدند و پای میز مذاکره نشستند. 3‌ماه از دیدار رودرروی ترامپ و کیم جونگ اون می‌گذرد اما دو طرف به هیچ نتیجه ملموسی در زمینه رفع اختلافات خود نرسیده‌اند. گزارش‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا حتی نشان می‌دهد کره‌ای‌ها همچنان در حال ساخت تسلیحات اتمی‌ هستند. با این حال، ترامپ همچنان مذاکره با کره‌شمالی را به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد دولت خود در سیاست خارجی مطرح می‌کند و امیدوار است پس از نشست مجمع عمومی در دیدار دوباره با کیم جونگ اون، مذاکرات را به سرانجام برساند. کره‌شمالی اکنون تنها برگ برنده ترامپ در مجمع عمومی است.

   جایگاه مجمع عمومی سازمان ملل

مجمع عمومی یکی از 6 رکن اصلی سازمان ملل متحد است که براساس فصل چهارم منشور ملل متحد ایجاد شده است. مجمع عمومی تنها رکن این سازمان است که تمام 193 کشور عضو در آن رأی برابر دارند. نشست‌های سالانه مجمع عمومی که با حضور سران کشورهای جهان برگزار می‌شود، در ‌ماه سپتامبر (شهریور) آغاز می‌شود و معمولا یک ‌ماه ادامه پیدا می‌کند. رای‌گیری در مجمع غیر از مسائل مربوط به صلح و امنیت بین‌الملل با اکثریت ساده انجام می‌شود. مسائل امنیتی نیاز به دوسوم آرای اعضا دارد. هر کشور بیش از 5 نماینده در نشست مجمع نخواهد داشت. وظایف مجمع عمومی شامل پذیرش عضو جدید در سازمان ملل، انتخاب قضات دیوان بین‌المللی دادگستری، انتخاب دبیرکل سازمان ملل به توصیه شورای امنیت، تجدیدنظر در منشور ملل متحد و اداره سرزمین‌های تحت قیمومیت سازمان ملل است.

      سخنرانی‌های سران کشورها از سه‌شنبه

نشست سالانه مجمع عمومی از یک هفته پیش آغاز شده اما سخنرانی‌های سران کشورها از روز سه‌شنبه آغاز می‌شود. معمولا 9روز زمان می‌برد تا سران همه کشورها در مجمع عمومی در دو نوبت صبح و عصر سخنرانی کنند. هر کدام از سخنرانان 15دقیقه زمان خواهند داشت، هرچند برخی سران کشورها این محدودیت زمانی را رعایت نمی‌کنند. برزیل به‌طور سنتی نخستین سخنران نشست مجمع عمومی است؛ چرا که رئیس‌جمهور این کشور در سال‌های اول تاسیس سازمان ملل، زمانی که کشورها تمایل چندانی به ابراز عقایدشان نداشتند، همیشه نخستین فردی بود که داوطلب می‌شد. پس از رئیس‌جمهور برزیل نوبت به رئیس‌جمهور آمریکا به‌عنوان میزبان مقر اصلی سازمان ملل در نیویورک می‌رسد. بعد از این 2کشور، دیگر کشورها براساس سهمیه منطقه‌ای و میزان همکاری‌شان در نهادهای سازمان ملل قرار می‌‌گیرند.