سمفونی مرگ در جاده‌های پرپیچ و خم کشور
گزارش همشهری از خطرناک ترین جاده‌های کشور
آزاده خانی:
تعطیلات طولانی نوروز، فرصت مناسبی برای خانواده‌های ایرانی‌است که با هدف تمدد اعصاب و بیرون‌کردن خستگی و حتی دیدوبازدید فامیلی، دل به جاده بسپارند و برای همین هم هست که هر سال در این دوره زمانی با افزایش میزان تردد در محورهای مواصلاتی، سونامی تصادفات راهنمایی و رانندگی راه می‌افتد و مرگ آدم‌ها آنقدر تکرار می‌شود که زنگ‌های خطر به صدا درمی‌آید. با وجود بسیج امکانات و ایجاد قرارگاه‌های نوروزی برای سامان‌دهی مسافرت‌های نوروزی و ارتقای ایمنی سفرها و نیز بسیج 5هزار نفری مأموران راهور در جاده‌ها و اتوبان‌ها، متأسفانه هر سال شاهد افزایش میزان تلفات در حوادث راهنمایی و رانندگی هستیم. آمارها حاکی از آن است که خواب زمستانی سوانح رانندگی، یکباره در پایان هر سال و با آغاز نوروز به پایان می‌رسد و سونامی مرگ در نیمه دوم اسفند و نیمه‌اول فروردین، جاده‌های کشور را فرامی‌گیرد.
رانندگی در جاده‌های ایران کار سختی‌است. طبق آمارهای جهانی، ایران جزو کشورهایی‌است که سهم زیادی از آمار تلفات راهنمایی و رانندگی را به خود اختصاص داده‌اند؛ تا جایی که آمارهای رسمی نشان می‌دهد به طور میانگین روزانه بر اثر تصادفات، ۸۵۰نفر مجروح و ۴۵نفر کشته می‌شوند که ۵۱درصد فوت‌ها در صحنه و ۴۹درصد در بیمارستان رخ می‌دهد.
تخلفات مرگبار رانندگی
آمارها نشان می‌دهد که در میان تخلفات مرگبار رانندگان، 2 تخلف، بیشترین تصادفات منتهی به مرگ را به دنبال داشته است؛ سبقت غیرمجاز و خواب‌آلودگی که هر کدام به‌تنهایی می‌تواند نقطه پایانی بر عمر همه مسافران یک وسیله نقلیه باشد. اما با وجود همه هشدارها باز هم شاهد تکرار بسیاری از اینگونه تخلفات هستیم که در جاده‌های بین‌شهری و حتی بزرگراه‌های داخل‌شهری رخ می‌دهند و ناقوس مرگ را به صدا درمی‌آورند. رانندگان باید کاملا حواس خود را جمع و از انجام اینگونه تخلفات دوری کنند و خانواده خود و دیگران را از وقوع هرگونه حادثه‌ای دور نگه دارند. رانندگان باید مقررات راهنمایی و رانندگی را در مسافرت‌ها و جاده‌ها رعایت کنند. رعایت نکردن مقررات راهنمایی و رانندگی از سوی رانندگان طی سال‌های گذشته در جاده‌های کشور، بسیاری از تعطیلات را به کام خانواده‌های ایرانی و مسئولان تلخ کرده است. جدا از نقش عامل انسانی و خودروهای ناایمن، جاده‌های غیراستاندارد و فرسوده نیز نقش بسزایی در وقوع حوادث راهنمایی و رانندگی مرگبار ایفا می‌کنند.
تصادف؛ هشتمین عامل مرگ ایرانیان
تصادفات، هشتمین عامل مرگ در ایران است و با افزایش خودروها روزبه‌روز بر آمارهای مربوط به آن افزوده می‌شود.
سازمان پزشکی قانونی با اعلام اینکه در نیمه اول سال 96، ۸ هزار و ۶۹۱نفر در حوادث رانندگی ایران کشته شده‌اند، در گزارشی آورده است: «بیشترین تلفات، مربوط به مسیرهای برون‌شهری است. همچنین از لحاظ سنی 3/8درصد افراد فوت‌شده در حوادث رانندگی، ۱۰سال و کمتر، 9/12درصد 19ـ11سال، 3/22درصد 29ـ20سال، 2/16درصد 39ـ30سال، 4/12درصد 49ـ40سال، 1/11درصد 59ـ50سال و 6/16درصد کشته‌های تصادفات، ۶۰سال به بالا داشته‌اند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۲۵میلیون نفر در تصادفات رانندگی در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند. تصادفات جادهای نهمین عامل مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شود.
در ایران حوادث رانندگی همچون آلودگی هوا همیشه یکی از 10دلیل اصلی مرگ و میر بوده است. تنها در چند روز اول تعطیلات نوروزی امسال، در جاده‌های ایران ۱۴۵نفر کشته و 2هزارو 950نفر مجروح شدند. البته این آمارها در حالی منتشر می‌شود که به صورت کلی تلفات جادهای درکشور کاهش یافته اما همچنان بسیار بالاست.
شناسایی3هزارو 400 نقطه حادثه‌خیز
سردار محمدحسین حمیدی ـ رئیس پلیس راه کشور ـ درخصوص نقاط حادثه‌خیز جادهای و نقش آنها در بروز تصادفات و سوانح به خبرنگار همشهری می‌گوید: «در جاده‌های کشور که بیش از 200هزار کیلومتر هستند 3هزارو 400محل حادثه‌خیز مشخص شده است».
حمیدی با بیان اینکه در گذشته 6 تا 7هزار نقطه حادثه‌خیز وجود داشت، می‌گوید: «مناطق حادثه‌خیز در کشور به‌مرور کاهش یافته اما فقط در یک‌هزار و 500نقطه از 3هزار و 400محل حادثه‌خیز مشخص که تصادفات بیشتری در آنها به وقوع پیوسته است طی 3سال 5هزار و 300نفر جان خود را از دست داده‌اند. اقدامات زیادی درخصوص آشکارسازی نقاط حادثه‌خیز انجام شده است؛ تابلوهای فسفری نصب شده و اقدامات ایمنی لازم صورت گرفته است تا توجه راننده به آن نقطه جلب شود و بتواند تا زمان رسیدن به آن محل، سرعت خود را کاهش دهد و بر خودروی خود مسلط شود و به سلامت عبور کند».
سردار حمیدی درخصوص اینکه با چه راهکاری می‌توان تعداد حوادث و سوانح در یک‌هزار و 500 محل مشخص‌شده را کاهش داد، ادامه می‌دهد: «این آمار نشان می‌دهد که هزینه‌های جاری و روشی که هم‌اکنون در دستور کار قرار دارد کافی نبوده است. باید عزم و اراده جدی در کار باشد؛ در غیر این صورت شاهد افزایش تلفات خواهیم بود. بروز تصادف در نقاط حادثه‌خیز بیشتر به دلیل مواردی چون شیب تند، پیچ تند، وجود پرتگاه و نبود حفاظ و ایمنی اتفاق می‌افتد؛ همچنین تاریکی، عدم ایمن‌سازی نقاط مسکونی حاشیه راه و... ازجمله مواردی هستند که باعث شده‌اند نقاط حادثه‌خیز هنوز تصادفات جادهای را به شکل پیاپی رقم بزنند».
رئیس پلیس راه کشور با اعلام اینکه برای شناسایی مناطق حادثه‌خیز جادهای، از یک بسیج ویژه اعم از رانندگان وسایل حمل‌ونقل عمومی و مأموران زبده پلیس راه و راهداری استفاده شده است، می‌گوید: «برای هر کدام از نقاط حادثه‌خیز پرونده‌ای تشکیل و راهکار اصلاحی اندیشیده شده است». او می‌افزاید: «همه این موارد موکول به دریافت بودجه و اعتبار خاص است؛ لذا اگر اقدامی انجام نگیرد، شاهد بروز سوانح و حوادث مکرر در این نقاط خواهیم بود».
سردار حمیدی، این نقاط حادثه‌خیز را پراکنده در 31 استان کشور برمی‌شمارد و ادامه می‌دهد: «وزارت راه برای کاهش نقاط حادثه‌خیز و آشکارسازی نقاط باقیمانده، اقدامات لازم را انجام داده است اما باید پروژه‌های اصلاحی را سریع‌تر انجام داد و موانع موجود را رفع کرد تا بدین‌ترتیب بتوان از بروز سوانح و حوادث رانندگی که در نقاط حادثه‌خیز اتفاق می‌افتد، جلوگیری کرد. اگر طبق روال عادی این روند انجام شود، سال‌ها طول می‌کشد تا شاهد حذف و کاهش نقاط حادثه‌خیز باشیم».
رئیس پلیس‌راه راهور ناجا با اعلام یک آمار وحشتناک درباره حوادث مرگبار رانندگی در نقاط حادثه‌خیز می‌گوید: «تصادفات جادهای تنها در نقاط حادثه‌خیز، سالانه حدود 2400میلیارد تومان خسارات مالی به کشور وارد می‌کند و 2هزار نفر نیز در این نقاط کشته می‌شوند».
سردار حمیدی می‌گوید: «بررسی‌های پلیس‌راه نشان داده است که حدود 30درصد تصادفات جادهای در محل‌های حادثه‌خیز رخ می‌دهد. این حوادث در نقاطی رخ می‌دهد که آدرس آنها کاملا مشخص و علائم و تابلوهای آشکارساز نیز در آنها نصب شده است».
وی با اشاره به مطالعات انجام‌شده از سوی مرکز مطالعات پلیس راهور ناجا ادامه می‌دهد: «خسارت مستقیم مالی هر مرگ تصادفات، یک میلیارد و 200میلیون تومان است که این رقم، جدا از سایر خسارات جانبی، زخمی‌ها و ایجاد مشکلات اجتماعی برای افراد است».
رئیس پلیس راه راهور ناجا همچنین با گلایه از عدم‌تخصیص بودجه لازم برای انجام اصلاحات هندسی و ایمن‌سازی مسیرهای پرخطر می‌گوید: «با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه اگرچه آمار تلفات تصادف‌های جادهای کاهش یافته است اما آمار تلفات همچنان بالاست و نیروی انتظامی و دستگاه‌های مسئول باید تلاش کنند تا این آمار به طور مستمر کاهش یابد، قطعا باید همه دستگاه‌های مسئول، به‌خصوص مراجع قانون‌گذار اعتبارات ویژه‌ای را برای اصلاح سریع محل‌های حادثه‌خیز اختصاص دهند تا بتوانیم به فوریت از حداقل 2هزار مرگ تصادفات در سال جلوگیری کنیم».
حمیدی معتقد است که در حادثه‌های رخ‌داده در نقاط حادثه‌خیز، سهم خطای انسانی و خودرویی چندان قابل توجه نبوده است.
او ضمن صحبت درباره نقاط حادثه‌خیز به معبرهایی مانند پیچ‌های جاده‌هراز اشاره می‌کند و از محورهای تهران ـ مشهد، تهران ـ اصفهان و جاده‌های استان فارس نام می‌برد که مدتی قبل اتوبوس سربازان در آن دچار حادثه شد. با توجه به گفته‌های رئیس پلیس راهور ناجا، می‌شود این‌طور نتیجه گرفت که در تمامی 220هزار کیلومتر جاده آسفالته کشور، نقاطی حادثه‌خیز وجود دارد.
سردار حمیدی از این واقعیت پرده برمی‌دارد که در 3سال اخیر رفع نقاط حادثه‌خیز جدی گرفته نشده و از تعداد آنها آن‌طور که باید کاسته نشده است؛ به همین دلیل پلیس برای کاهش خطر در چنین محل‌هایی، تلاش می‌کند که حضور فیزیکی بیشتری داشته باشد.
معرفی 6 استان پرتصادف کشور
چند روزی هست که تب سفرهای نوروزی فروکش کرده و حالا دیگر جاده‌های کشور خلوت شده‌اند. البته هنوز آمار و ارقام کشته‌ها و حوادث جادهای نوروز جمع‌بندی نشده و به همین دلیل هم ـ تا زمان اعلام نهایی آمار تلفات و حوادث جادهای از سوی پزشکی قانونی ـ آمارهای پلیس راه و راهداری و اورژانس و هلال احمر که در جریان تعطیلات نوروز در آماده‌باش و پای کار بودند با هم تفاوت دارد؛ با این حال رئیس پلیس راهور ناجا، استان‌های فارس، کرمان، اصفهان، سیستان‌‌وبلوچستان، خوزستان و خراسان رضوی را پرتصادف‌ترین استان‌های کشور در ایام نوروز معرفی می‌کند. سردار تقی مهری،رئیس پلیس راهور ناجا با اعلام افزایش یک‌درصدی تلفات تصادفات راهنمایی و رانندگی در نوروز امسال می‌گوید: «در ایام اجرای طرح تعطیلات نوروز، سرعت و سبقت غیرمجاز، بی‌توجهی به جلو، خستگی و خواب‌آلودگی بیش از ۸۵درصد علل تصادفات را به خود اختصاص داده‌اند. استان‌های البرز، تهران، قزوین، مازندران، گیلان، قم، فارس، گلستان، مرکزی و خراسان رضوی پرترددترین استان‌های کشور در نوروز امسال بودند».
آمارها چه می‌گویند؟
طبق آمارهای رسمی در طول یک سال نزدیک به ۱۸هزار ایرانی در جاده‌ها جان خود را از دست می‌دهند. عواملی مانند خطای انسانی راننده‌ها، وضعیت خطرناک جاده‌ها و نبود اهرم‌های نظارتی لازم در برخی مسیرها، اصلی‌ترین شاخص‌هایی هستند که میزان تلفات جادهای ایران را به شکل قابل‌توجهی بالاتر از نرخ جهانی قرار داده‌اند.
تفکیک این میزان تلفات به تعداد روزهای سال نشان می‌دهد که در جاده‌های ایران در طول ۲۴ساعت ۴۹ایرانی کشته می‌شوند؛ عددی که نسبت به تعداد کشته‌شدگان در حادثه برخورد 2قطار با یکدیگر (48کشته) بالاتر است.
جاده‌های مرگ در ایران
یکی از آمارهایی که ایران را بین رکورد‌داران جهان قرار داده، تلفات جانی در تصادفات جاده‌ای‌است. آمارها نشان می‌دهد که در دنیا به ازای هر ۱۰هزار خودرو حدود ۹نفر کشته می‌شوند، درحالی‌که در ایران به ازای این تعداد خودرو، ۳۷نفر کشته می‌شوند. آمار وحشتناک حوادث جادهای در ایران باعث شده است که بانک جهانی در بررسی‌ها و مطالعات خود، وضعیت این حوادث در ایران را بحرانی عنوان کند. بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی، ایران از نظر تصادفات ناایمن رانندگی بین ۱۹۰کشور جهان، رتبه۱۸۹ را به خود اختصاص داده و از این منظر، تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقا وضعیت نامناسب‌تری نسبت به کشور ما دارد.تمام این آمارها در حالی منتشر می‌شود که کماکان برخی جاده‌های ترانزیتی و مسافری ایران هنوز امنیت و ایمنی لازم را ندارند و هر سال تعداد زیادی تصادف منجر به فوت در آنها صورت می‌گیرد.
اهر ـ تبریز
جاده غیراستاندارد و باریک اهر به تبریز که راه ارتباطی تبریز با ۱۶شهر شمالی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود، یکی از جاده‌های پرخطر در ایران است. این جاده به این دلیل جاده مرگ آذربایجان لقب گرفته که طبق اعلام مسئولان طی ۵سال گذشته ۸۳۰ نفر در آن جان خود را از دست داده‌اند. در بیشتر ماه‌های سال تصادف‌های مرگباری در این محور اتفاق می‌افتد و امسال هم باتوجه به افزایش سفرهای نوروزی این محور باز هم شاهد تصادفات وحشتناک بود. اما جاده اهر به تبریز در زمینه میزان خطرناک‌بودن و تلفات جانی، رقیبانی جدی در ایران دارد؛ رقیبانی که بر اساس اعلام سازمان راهداری و بنا به آمارهای کشته‌شدگان در حوادث جادهای، مشخص شده‌اند:
تهران ـ سمنان ـ مشهد
جاده تهران ـ سمنان ـ مشهد یکی از محورهای پرتردد در ایران است. بیابانی و یکنواخت‌بودن این مسیر باعث خستگی، کسلی و خواب‌آلودگی رانندگان می‌شود که خود عامل بخش مهمی از سوانح است.
تهران ـ قم ـ اصفهان ـ شیراز
اتوبان قم ـ اصفهان ـ شیراز به دلیل تردد اتومبیل‌های عبوری با سرعت بالا، یکی از معابر حادثه‌ساز در ایران است؛ اگرچه باید به اتوبان‌شدن این مسیر (به‌عنوان یکی از علل کاهش تصادفات جادهای در آن) اشاره کرد.
جاده چالوس
عرض کم، تردد بسیار بالا (به‌خصوص در ایام تعطیل)، قدیمی‌بودن مسیر، کوهستانی‌بودن آن و خطر ریزش سنگ و بهمن، جاده چالوس را به یکی از ترسناک‌ترین جاده‌های ایران تبدیل کرده است. البته 3محور شمالی دیگر یعنی اتوبان رشت، محور فیروزکوه و جاده هراز هم در نوع خود خطرناک هستند اما جاده چالوس از همه پرخطرتر است.
سیرجان ـ بندرعباس
حادثه‌خیزبودن این محور به دلیل عرض کم آن است؛ جادهای که تردد بسیار بالایی در آن صورت می‌گیرد اما عرض کم سبب بروز حوادث بسیاری در آن شده است. شاید اگر عرض این جاده دوبرابر شود میزان حوادث نیز به‌صورت چشمگیری کاهش یابد.
جاده وهن‌آباد
محور مواصلاتی این جاده به اتوبان قم که تردد بسیار بالایی دارد، یکی از معابر پرخطر این روزهای ایران است. باریک‌بودن این جاده در کنار نور کم، یکی از دلایل پرخطربودن آن است؛ جادهای که کامیون‌ها و خودروهای بسیاری در آن تردد می‌کنند.
اتوبان پردیس
اتوبان پردیس تهران که در سال۱۳۸۹ به‌طور رسمی افتتاح شد یکی از معابر حادثه‌ساز در ایران است. قبل از افتتاح رسمی، برخی اشکالات فنی باعث شده بود که این اتوبان حتی برای مدتی بسته شود.
بندرعباس ـ لار
در برخی نقاط جاده بندرعباس به لار، علائم خط‌کشی‌شده وجود ندارد و تیرهای چوبی برق هم در کناره جاده قد علم کرده‌اند؛ این کاستی‌ها، معبر بندرعباس به لار را به یکی از معابر خطرناک در شب تبدیل کرده است.
قم ـ گرمسار
میزان تلفات معبر قم ـ گرمسار به حدی بوده که فرمانده نیروی انتظامی قم بابت آن ابراز نگرانی کرده است. استانداردنبودن جاده و نبود پاسگاه‌های پلیس، مهم‌ترین مشکلات این معبر است.
گردنه اسدآباد همدان
گردنه اسدآباد همدان بین دو شهر همدان و کرمانشاه قرار گرفته است و ارتفاع آن به حدود 2هزار متر می‌رسد. در این مسیر عوامل تکنیکی و زیرساختی در کنار عوامل انسانی منجر به تصادف و فوت و مجروح‌شدن مسافران می‌شود.
