افزایش‌ظرفیت‌ قطار‌های مترو

محمد سرابی_خبرنگار

 2قطار به متروی تهران اضافه شد؛ درست به اندازه یک‌درصد قطار‌هایی که در مترو در حال کار هستند، اما همین 2رام قطار می‌توانند سالانه 4میلیون مسافر را جابه‌جا ‌کنند.
این 2قطار باقیمانده از 10قطاری هستند که تا‌کنون در شرکت واگن‌سازی تهران در حال ساخت بودند و با خروج آنها اکنون واگنی در این کارخانه ساخته نمی‌شود. مشکلات اقتصادی، تحریم و در آخر بیماری کرونا باعث شده که این صنعت به خطر بیفتد. با وجود نیاز متروی تهران به واگن‌های جدید تا 1500عدد، مشکلاتی مانند کمبود پول و محدودیت‌ تحریم‌ها باعث شده که نتوان از تمام ظرفیت خطوط و توان تولید استفاده کرد.
شهردار تهران در مراسم شروع به‌کار 2رام قطار جدید اظهار کرد: «ما در مترو زیرساخت‌ها را آماده کرده‌ایم اما متناسب با آن و استهلاکی که رخ می‌دهد قطار نیاز داریم.»
پیروز حناچی گفت: «تولید 105واگن داخلی در برنامه کاری قرار دارد و در مرداد‌ماه بخشی از قطعات آنها که ساخته شده است را به نمایش خواهیم گذاشت. همینطور قرارداد تامین ۶۳۰واگن با طرف چینی انجام شده و در آخرین دیدار با سفیر چین در تهران این موضوع مورد بررسی قرار گرفت و در دستور کار سفارت قرار دارد.»
او با اشاره به اینکه پایان ساخت این 2قطار در شرکت واگن‌سازی تهران باعث ایجاد نگرانی‌هایی درباره این شرکت شده، افزود:‌ «تعداد کارخانه‌های واگن‌سازی‌ و نیاز کشور به این محصول زیاد است و هدف ما کاهش وابستگی به قطعات خارجی است به همین دلیل تلاش‌ می‌کنیم بیشتر از قبل سفارش‌های ساخت واگن را با شرکت‌های داخلی دنبال کنیم.»
حناچی به ساخت خط۱۰ متروی تهران اشاره کرد و گفت: «مقدمات ساخت این خط آغاز شده و بخش اول آن از میدان کتابی به سمت منطقه۲۲ ساخته می‌شود. بارگذاری‌های سنگین در منطقه۲۲ متناسب با برنامه‌های حمل‌ونقل عمومی در این منطقه نیست و لازم است توجه بیشتری به آن شود.» شهردار تهران با تأکید بر ظرفیت متروی تهران گفت: «مقابله با کرونا نیازمند حفظ فاصله اجتماعی است و در شبکه حمل‌ونقل عمومی، حفظ این فاصله نیازمند افزایش ناوگان خواهد بود.»

یک درصد به قطار‌های مترو اضافه شد
2قطار جدید به ناوگان مترو تهران پیوستند درحالی‌که موانع اقتصادی، تحریم‌ها و مشکلات مالی، راه ورود واگن‌های بیشتر به مترو را بسته‌ است. رئیس شورای شهر نیز که به همراه شهردار و با ویدئوکنفرانس در این مراسم حضور داشت، اظهار کرد: «اگر بخواهیم مترو را با یک‌دهه قبل مقایسه کنیم، در سال۱۳۹۰ سرانه قطار به‌ازای هر کیلومتر تونل مترو، حدود 1.1رام (7واگن) بود که امروز با توجه به افتتاح خطوط جدید این سرانه حدود ۳۰درصد کاهش یافته و به 0.8 رسیده است.»
محسن هاشمی با هشدار نسبت به تعطیل شدن کارخانه واگن تهران گفت: «امروز و با تحویل 2 قطار باقیمانده، فعالیت کارخانه واگن‌سازی‌ تهران به‌دلیل نداشتن قطعات و اجرایی نشدن قرارداد ساخت ۶۵۰ واگن مترو تمام می‌شود و این کارخانه که بیش از هزار واگن را برای متروی تهران ساخته و تحویل داده است تعطیل می‌شود.»
او افزود: «در شرایط کرونا، که از شهروندان انتظار داریم فاصله اجتماعی را در فضاهای عمومی حفظ کنند، ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای کاهش ازدحام باید ظرفیت خود را افزایش دهد. حتی اگر شیوع ویروس کرونا هم وجود نداشت ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران پاسخگو نبود و ما در ساعات اوج و شلوغی، در مترو با ازدحام بیش از حد مواجه بودیم. ناوگان فعلی متروی تهران، حداکثر ظرفیت جابه‌جایی 2.5میلیون مسافر در روز را دارد؛ درحالی‌که زیرساخت‌های مترو به‌راحتی می‌تواند 2 تا 3برابر آن را پوشش دهد.»
هاشمی تأکید کرد: «اگر بتوانیم قرارداد ۶۵۰ واگن مترو که همه اقدامات قانونی و قراردادی آن انجام شده و در مرحله فعال‌سازی‌ فاینانس هست را اجرا کنیم، ظرفیت متروی تهران ۵۰درصد افزایش پیدا می‌کند.»

متروی تهران با ۵۰درصد ظرفیت کار می‌کند
2قطار جدید زیر آفتاب داغ تیرماه از سالن شرکت بهره‌برداری مترو وارد خط یک شدند تا از طریق آن به خطوط مورد نظر خود فرستاده شوند. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در مراسم بهره‌برداری از 2 رام قطار گفت: «برای آنکه کارخانه واگن‌سازی‌ سرپا بماند باید گره‌ای که در بحث ۱۰۵واگن با بانک شهر و در موضوع پیش پرداخت و قیمت با طرف چینی وجود دارد، زودتر رفع شود تا محصولات آن از سال آینده مورد بهره‌برداری قرار گیرد. بخشی از این مشکل با قرارداد 630 واگن که در تعهد دولت است رفع می‌شود.»
مناف هاشمی افزود: «نزدیک به 1۴۵۰واگن در شهر تهران داریم اما در واقع عملا متروی تهران با ۵۰درصد ظرفیت کار می‌کند، با این حال این 2 رام قطار که حدود ۱۴واگن دارد، سالانه ظرفیت مترو را نزدیک به 4میلیون مسافر افزایش می‌دهد اما نیاز شهر تهران بیشتر از این است و باید حدود 1500 دستگاه واگن تولید شده وجود داشته باشد.»
مدیرعامل شرکت متروی تهران نیز در این مراسم بیان کرد: «قرارداد تامین ۱۰رام قطار 7 واگنی آلومینیومی در دستور کار شرکت قرار داشت. با باز شدن ال سی در تابستان۱۳۹۷ قطعات مورد نیاز این قطارها وارد گمرک بندرعباس شد. با پیگیری‌های مستمر ۸۵درصد این قطعات در مهر و آبان سال۱۳۹۷ ترخیص شد و ۱۵درصد هم که مشروط به تسویه حساب با گمرک و دارایی بود در سال۱۳۹۸ با مساعدت سازمان امور مالیاتی آزاد و از نیمه دوم سال98 وارد شد. از همان ابتدا کار مونتاژ و ساخت قطعات واگن‌های مترو در شرکت واگن‌سازی‌ تهران شروع و این قطارها به‌تدریج وارد شبکه متروی تهران شدند.»
علی امام با بیان اینکه خط یک، 2 و 4 ما سرفاصله 3 و 3.5دقیقه را دارد، افزود: «امروز بهره‌برداری از 2 رام آخر از ۷۰دستگاه واگن متروی تهران، انجام شد و قرار است در خطوط ۶ و 7 مورد استفاده قرار گیرد. در یکی از این 2 قطار برای نخستین بار سامانه اطلاع‌رسانی PIS، داخلی‌سازی‌ شده است. پروژه ساخت یک رام قطار ملی هم از تیر‌ماه سال گذشته با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری آغاز شده و در مرداد‌ماه نمایشگاه قطعات آن برگزار می‌شود. آماده‌سازی‌ قطار ملی می‌تواند سبب شود که میزان داخلی‌سازی‌ واگن‌های مترو به بالای ۵۰درصد برسد.»
او درباره تامین واگن در سال‌جاری بیان کرد: «قرارداد ساخت ۱۰۵دستگاه واگن با واگن‌سازی‌ تهران در حال تکمیل است که امیدواریم با همکاری این مجموعه منعقد شود و در سال آینده هم نخستین سری محصولات را تحویل بگیریم. از سوی دیگر تلاش‌ها برای تامین ۶۳۰ واگن که در قرارداد دولت وجود دارد، مجدد شروع شده است.» مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه تهران نیز در این مراسم اظهار کرد: «خوشبختانه بخش عمده‌ای از قطعات را ساخت داخل کرده‌ایم و برای همین هم می‌توانیم به‌کار ادامه دهیم. البته باید برای واردات قطعات مورد نیاز خارجی به‌جای ارز دولتی «ارز اشخاص» بگیریم و زمانی که می‌خواهیم یک کالا را وارد کنیم باید به ضمانت کارخانه‌های خارجی ارز را ارسال کنیم.» فرنوش نوبخت افزود: «از اول اسفند درآمد ما از بلیت و از غرفه‌داران کم شده و درآمد خود غرفه‌داران هم کاهش پیدا کرده است. به سختی نیاز‌های ناوگان را تامین می‌کنیم اما مجموعه مترو تا‌کنون سرپا بوده و قطارهای جدید هم جایگزین قطار‌هایی خواهند شد که برای تعمیرات اساسی فرستاده می‌شوند. الان هیچ قطار خارج از سرویسی نداریم و همه قطار‌ها در حال کار هستند. از 890پله برقی شبکه مترو هم روزانه تعدادی خراب می‌شوند و نیاز به سرویس‌کاری دارند.»

اوراق مشارکت بخشی از مشکلات مالی امسال را رفع می‌کند


  مناف هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران از سال97 اوراق مشارکتی داشتیم که 910میلیارد تومان آن با عاملیت بانک آینده نهایی شده بود. اکنون قسمت زیادی از مشکلات ضمانت‌ها حل شده و 50درصد پولی که با ضمانت شهرداری تهران بود وصول شده و در حساب‌ها موجود است. از این پول برای پیشرفت کار و افتتاح ایستگاه‌های جدید خصوصا خط6 و 7 که به مردم تهران قول داده بودیم استفاده می‌شود و نخستین افتتاح‌ها را از شهریور خواهیم داشت.
نکته دیگر اینکه 50درصد این اوراق مشارکت در ضمانت دولت بود. دولت در 2 مرحله ضمانت خود را با امضای رئیس سازمان برنامه و بودجه به بانک مرکزی و این نهاد هم به بانک آینده اعلام کرد. تلاش می‌‌کنیم بقیه مراحل کار هم در قالب مکاتبات بعدی بیفتد و 450میلیاد تومان از اوراق به فروش رفته که متعلق به شهرداری تهران است در اختیار مترو قرار گیرد.
در ادامه ما اوراق سال98 را داریم که باید تا تاریخ قانونی خودش جذب می‌شد ولی به‌دلیل مشکلاتی که در پایان سال98 داشتیم هیچ‌کدام از کلانشهرها نتوانستند اوراق آن سال را جذب کنند. با اجازه‌ای که دولت داد و ستاد ملی کرونا پیگیری کرده است تا 31تیر به کلانشهرها مهلت داده شد تا بتوانند آن را جذب کنند. شهرداری تهران هم با عاملیت بانک رفاه وارد کار شده و هیأت مدیره و مدیرعامل این بانک هم موافقت کرده‌اند. اکنون منتظر تأییدیه بانک مرکزی و بانک رفاه هستیم. البته بانک رفاه از نظر تامین سرمایه دچار مشکلاتی بوده که آن را حل کرده است. مشکلات وثیقه‌ای را هم ما با معرفی املاک به بانک حل می‌کنیم.
شهرداری در شرایط سخت امروز مشکلات مالی گوناگونی دارد که برخی از آنها از گذشته باقی‌مانده است. امیدواریم با قطعی کردن عاملیت بانک رفاه، هزار میلیارد تومان به مترو و 500میلیارد تومان هم به اتوبوسرانی اضافه شود. این دو عدد می‌تواند برنامه‌هایی که تا پایان سال داریم را محقق کند. توافق‌هایی هم درباره مجتمع‌های ایستگاهی مترو و شعاع 300متری ایستگاه‌ها داریم که باید به نتیجه برسد. خیلی از ایستگاه‌های ما با شرایط سختی مانند از کار افتادن پله‌های برقی‌روبه‌رو هستند. خیلی از این تجهیزات وارداتی است و با افزایش قیمت ارز تامین آنها دشوار شده است.
امیدواریم با انعقاد قرارداد‌های جدید کار همکاران ما در شرکت واگن‌سازی تهران تعطیل نشود. بحث‌هایی با بانک شهر و همینطور تامین سرمایه با شهرداری داریم که اگر بتوانیم پیش‌پرداخت آن را تامین کنیم کار شروع می‌شود. قرارداد ساخت 105واگن ملی را هم داریم که همه اینها با مشکلاتی روبه‌رو هستند و باید در زمینه قیمت‌ها و ارزی که اختصاص یافته مذاکراتی شود.
شهر تهران هم برای حفظ فاصله اجتماعی و هم تامین حمل‌ونقل پاک نیاز به تامین تجهیزات گوناگون دارد که باید با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و کمک طرف‌های خارجی تامین کنیم.