فکر کردن به «نفس» در تاریکی تونل

خدیجه نوروزی

گام‌های محتاطانه؛ کارگران حفاری مترو حدِ آن را خوب می‌دانند. سختی کار را در چنین فضایی باید معنا کرد؛ محدوده‌ای که حفاری چندمتر ناقابل ساعت‌ها طول می‌کشد و گاهی کارگران را مجبور می‌کند که به‌مدت یک شبانه‌روز از اتفاقات روی زمین بی‌خبر باشند.

خطرات

مهندس اردلان شاقلی -مدیر بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست(hse) پروژه قطعه شمالی خط 6 متروی تهران- که سال‌هاست در بحث حفاری تونل در کنار کارگران سختی کار را احساس می‌کند، می‌گوید: «بیشترین سختی کار برای حفاری تونل تهویه هوا و تنفس است و آسیب‌های تنفسی کارگران را تهدید می‌کند».

او می‌افزاید: «بیشترین آسیب برای چاه‌کن‌هایی است که با بالابرهای مخصوص خاک را بالا می‌کشند، با فرغون حمل و سپس تخلیه می‌کنند. دیسک کمر و کمردرد در این کارگران بسیار شایع است». 

حوادث تلخ

خاک مناسب، نعمتی است در عمق زمین؛ چرا که دست‌های کارگران را برای پیشروی باز می‌گذارد؛ البته پیشروی‌های محدود همراه با دقت فراوان. خاک نامناسب عملیات حفاری را کند می‌کند. ریزش احتمالی خاک و انفجار نیز از مخاطرات کارگران این حوزه است.

مهندس شاقلی در این مورد به حادثه‌های تلخی که گریبانگیر کارگران شده اشاره می‌کند و می‌افزاید: «حتما همه حادثه انفجار تونل در منطقه شهران در سال95 را به یاد دارند. در کارگاه متروی کوهسار در شمال غربی تهران برخورد تجهیزات حفاری با لوله گاز سبب انفجار در محل شد و متأسفانه در این حادثه 2نفر جان خود را از دست دادند. یکی دیگر از مشکلات کار در تونل تاریک نبود دید کافی است که منجر به حادثه می‌شود. به‌عنوان مثال 3سال پیش یک راننده بیل مکانیکی به‌دلیل نبود دید کافی حین کار، موجب مرگ کارگری شد که در حال متر زدن دیواره‌های تونل برای میزان خاک‌برداری بود».

شیفت کاری

لودرها و بیل مکانیکی، ‌بیست‌وچهارساعته و به‌صورت شیفتی در حال کارند و خلاصه باید گفت اینجا استراحت و بیکاری معنا ندارد. از فرسودگی‌های این شغل شیفت کاری بالاست. البته با شرایط خاص حفاری در تونل نمی‌توان شیفت کاری معینی درنظر گرفت و همه‌‌چیز کاملا به نوع کار و پیمانکار مورد نظر بستگی دارد. مهندس شاقلی می‌گوید: «معمولا 8ساعت استاندارد خوبی برای کار است چون حجم کار برای حفاری تونل و چاه‌ها بسیار سنگین است. اما چون پیمارانکاران کارها را به‌صورت قرارداد (کنترات) به کارگران واگذار می‌کنند کارگر فشار کاری خود را بالا می‌برد تا هر چه زودتر کار را به اتمام برساند. این نحوه کار و عجله در مواقعی باعث وقوع حادثه می‌شود که ممکن است جان کارگر را نیز تهدید کند».

سختی کار نداریم

بعد از کار کافی است کمی رویشان زوم کرد تا خستگی را از چهره‌های خاک گرفته که حتی پلک‌ها را هم در برگرفته به وضوح حس کرد. در میانشان هستند کسانی که جثه‌ای کوچک و نحیف دارند اما کارهای سخت بدنشان را مانند یک ورزشکار ورزیده کرده است؛ گویی با آمادگی کامل قرار است در بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی دنیا حاضر شوند.  اما کارگران حفاری مترو زیر زمین رویت نمی‌شوند.

مدیر بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست(hse) پروژه خط 6متروی تهران در مورد نوع بیمه این کارگران می‌گوید: «پروژه قطعه شمالی خط6 متروی تهران با حدود 5هزار نیرو در بخش‌های مختلف ازجمله کارگری و پیمانکاری اجرا شد اما متأسفانه با وجود خطرات زیادی که در مراحل ساخت مترو وجود دارد به هر دلیل به ما  تا کنون سختی کار تعلق نگرفته است و با وجود پیگیری‌های زیاد تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم». 

حفر دستی

حفاری دستی؛ سخت‌ترین مرحله پروژه عمرانی مترو. چون فاصله قدم‌ها باید کم باشد، تا جایی که جلوی ریزش خاک گرفته شود. بهرام فرمانی یکی از کارگران حفاری تونل می‌گوید: «فاصله گام‌ها باید بین 30 تا 50سانتی متر باشد. چون ممکن است به حفره‌ای، چیزی برخورد کنیم. اگر شبانه روز کار کنیم و ریزش خاک، وقفه‌ای در کار ما نیندازد، از یک متر، یک متر و نیم گرفته تا 3متر می‌شود حفاری کرد. اما در بعضی قسمت‌ها به‌دلیل شرایط حفاری و ریزش خاک، بیشتر از یک متر نمی‌شود جلو رفت. با چنین شرایط حساسی و خطرات بالا از حداقل حقوق و مزایا بهره‌مندیم».