تولید خرده چوب از زباله‌های شهری
محمد سرابی؛ روزنامه نگار
معمولا جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی یا اراضی کشاورزی، تولید‌کننده ضایعات چوب محسوب می‌شوند اما بخشی از زباله تولیدشده در شهرهای دنیا هم شامل پسماند چوبی است. در گذشته پسماند چوبی همراه زباله‌تر دفن یا در فضای باز سوزانده می‌شد اما امروزه هر نوع ضایعات چوب به تکه‌های کوچک خرد می‌شود که چیپس چوب نام دارد. چیپس چوب کاربرد‌های مختلفی در حفظ محیط‌زیست و کاهش حجم زباله کلانشهر‌های جهان پیدا کرده است.شهرداری تهران نیز بخشی از چوب‌های به‌دست آمده از پسماند پایتخت را به همین شیوه بازیافت می‌کند و مورد استفاده قرار می‌دهد.
ژاپن
تبدیل مبلمان به خرده چوب
سوزاندن زباله‌های چوبی در شهرهای ژاپن باعث شده است که بعضی از شهرداریها برنامه‌های بازیافت مخصوص زباله‌های حجیم را اجرا کنند. در این برنامه‌ها، شهروندان می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن‌های گوشی تلفن همراه که برای فروش لوازم دست دوم ساخته شده است؛ زباله‌های بزرگی مانند مبلمان را به شهرداری بفروشند. وقتی اعلام شد که سوزاندن زباله‌های چوبی باعث آلودگی هوا می‌شود، شهرداریها بدون اینکه در انتظار مشخص‌شدن سهم آلایندگی ناشی از زباله‌سوزی بمانند، کار جمع‌آوری مبلمان فرسوده و انواع لوازم چوبی دیگر را شروع کردند.در سال 2022 شهرداری شهر نیشی‌نومیا این کار را شروع کرد. البته مبلمان چوبی سالم انبار و به نیازمندان داده می‌شود اما هر وسیله چوبی فرسوده به کارخانه تولید چیپس چوب ارسال خواهد شد. شهر کوچک گاماگوری هم در همین سال شروع به خرید لوازم چوبی از مبل و کمد و جعبه‌های مختلف از شهروندان کرد. در یک دوره زمانی مشابه سالانه، تعداد مبلمان چوبی که به بخش بازیافت شهرداری تحویل می‌شد از 18قطعه به 202قطعه رسید.
کاهش زباله‌های حجیم
الگوی جمع‌آوری لوازم چوبی شهر گاماگوری به شهرهای اطراف آن هم گسترش پیدا کرد و تعدادی از نیازمندان هم برای دریافت مبلمان در سایت شهرداری ثبت نام کردند. سال2023 شهرداری منطقه شیناگاوا در توکیو این الگو را به‌کار گرفت و کارخانه تبدیل زباله‌های چوبی به چیپس را راه‌اندازی کرد. قطعات فلزی و شیشه‌ای مبل‌ها جدا و به بخش دیگری برای تبدیل به مصالح ساختمانی فرستاده می‌شدند. چوب‌ها هم به‌صورت چیپس در می‌آمدند. چیپس چوب برای استفاده در فضای سبز و طرح‌های محیط‌زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد یا به کارخانه‌های تولید محصولات کاغذی و چوبی داده می‌شود تا در مسیر بازیافت قرار گیرد. میزان مصرف محصولات چوبی در توکیو زیاد است و در مواقعی، با تبدیل این بخش از زباله‌های شهری به چیپس چوب، نزدیک یک‌چهارم وزن کل زباله‌های حجیم کاسته شده است.
اوکراین
توسعه شهری با بازیافت چوب
شهرداری شهر کونوتوپ اوکراین از تبدیل زباله‌های چوبی شهر به چیپس چوب چند هدف جداگانه دارد. دفن زباله در شهرهای اوکراین چندان سازماندهی‌شده نیست و بعضی از محل‌های دفن به پایان عمر مفید خود رسیده‌اند. نزدیک 90درصد زباله‌ها بازیافت نمی‌شوند و چند هزار مرکز دفن زباله شهری در کشور وجود دارد. در سال 2023 قوانین مدیریت پسماند الزامی شد و شهرداری‌های اوکراین اکنون به‌دنبال بازیافت هرچه بیشتر زباله‌ها هستند. یک اتحادیه از شهرداری‌های شهرهای کوچک با مشورت سازمان‌هایی از دیگر نقاط اروپا مانند آلمان و دانمارک این طرح‌ها را بررسی می‌کند. شهرداری کونوتوپ و شهرهای کوچک اطرافش دیگر جای زیادی برای دفن زباله ندارند. در این محدوده 300هزار نفر زندگی می‌کنند که سالانه 80تا 100هزار تن زباله تولید می‌کنند. خسارت جنگ روسیه و اوکراین هم مشکلات مدیریت پسماند را بیشتر کرده است.
کاربرد‌های مختلف
مهم‌ترین قسمت برنامه بازیافت کونوتوپ شامل تولید چیپس چوب است. چیپس به‌دست آمده کاربرد‌های مختلفی دارد. بخشی از آن روی محل دفن زباله قبلی قرار می‌گیرد تا زمینه رشد گیاهان را فراهم کند و مانع فرسایش بادی و آبی شود. قسمت دیگری از چیپس چوب هم با ضایعات مواد غذایی و زباله‌های‌تر دیگر ترکیب و تبدیل به کمپوست خواهد شد. این کمپوست هم برای فضای سبز شهرداری استفاده می‌شود و هم به مشتریان فروخته خواهد شد. آخرین استفاده از چیپس هم فرستادن باقیمانده آن به نیروگاه حرارتی کوچکی است که ابتدا برق مجموعه کارخانه بازیافت را تامین می‌کند ولی در آینده خواهد توانست برق اضطراری هم برای شهر تولید کند زیرا چیپس‌ها حرارت زیادی ایجاد می‌کنند. شهرداری کونوتوپ امیدوار است اجرای این طرح‌ها باعث افزایش استاندارد‌های محیط‌زیستی شهر شود و اعتبار مدیریت شهری را بیشتر کند تا در آینده مانعی برای جذب سرمایه‌‌گذاری لازم برای توسعه شهری وجود نداشته باشد.
