فرستاده اروپا در راه تهران

ایرلند مأمور جدید کمک به بازسازی توافق هسته‌ای- برجام - شده است؛ کشوری که 9سال است در ایران سفارت هم نداشته، اما حالا وظیفه تسهیل‌گری قطعنامه 2231را از سوی شورای امنیت بر‌عهده گرفته و وزیر خارجه این کشور امروز راهی تهران می‌شود. 
رسانه‌های ایرلندی گزارش دادند که سایمون کاونی در ایران با همتای ایرانی خود و حسن روحانی دیدار می‌کند. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که به‌نظر می‌رسد بار دیگر پالس‌های مثبتی بین ایران و اروپا در مسیر آغاز دوباره گفت‌وگوها ردوبدل شده است؛ آن هم پس از اینکه نگرانی‌ها از افزایش دوباره تنش پیش از نشست هفته گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بالا رفته بود. با این همه فرازونشیب‌های دوطرف برای احیای برجام ادامه پیدا کرد و توییت محمدجواد ظریف پیش از سفر وزیرخارجه ایرلند گمانه‌ها درباره بازگشت دوباره به دیپلماسی را بالا برد. 
ظریف در توییتی خبر داد که به‌زودی «به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران و مذاکره‌کننده اصلی هسته‌ای» از «برنامه اقدام سازنده» رونمایی و آن را «از طریق کانال‌های دیپلماتیک مناسب» ارائه می‌کند. بسیاری این توییت را پاسخی به مخالفان داخلی برجام دانستند.

وقتی ایرلند تسهیل‌گر می‌شود
اگرچه تاکنون جزئیاتی از «برنامه اقدام سازنده» که وزیر خارجه کشورمان از آن نام برده منتشر نشده است، اما در سوی دیگر وزیر خارجه ایرلند ماموریت خود را در بیانیه‌ای شرح داده است. کاونی نوشته: «به‌عنوان عضو منتخب شورای امنیت سازمان ملل، اینکه بتوانیم تعامل عمیق‌تری طیف مسائل خاورمیانه‌ای که در دستور کار شورای امنیت قرار دارند داشته باشیم، اهمیت ویژه‌ای دارد.»
 کاونی همچنین تأکید کرده که «ایرلند حامی قوی برجام است» و در جایگاه یک تسهیل‌کننده «می‌خواهد با همه بازیگران گفت‌وگوی نزدیکی داشته باشد و همه طرف‌ها را به پایبندی کامل به این توافق تشویق می‌کند». البته به‌نظر می‌رسد محور گفت‌وگوهای وزیرخارجه ایرلند با مقامات ایران فقط برجام نیست؛ چراکه کاونی گفته که سفرش به تهران «فرصتی مناسب برای گفت‌وگو درباره برجام و سایر مسائل کلیدی خاورمیانه خواهد بود که بسیاری از آنها در دستور کار شورای امنیت قرار دارد». 
یک هفته پیش از اعلام برنامه این سفر هم وزیرخارجه ایرلند از بازگشایی سفارت این کشور در ایران خبر داده بود. به این ترتیب قرار است هیأتی عازم ایران شوند تا سفارت ایرلند که از سال 2012تعطیل شده را بازگشایی کنند؛ هرچند دلیل بسته شدن سفارت ایرلند در آن مقطع، کاهش بودجه مطرح شده بود، اما به‌نظر می‌رسد دلایل دیگر نیز در این تصمیم بی‌تأثیر نبوده است. وزیرخارجه ایرلند در توضیح تصمیم بازگشایی سفارت در تهران گفته که این تصمیم بخشی از تلاش‌های دولت این کشور برای دوبرابر کردن تأثیر ایرلند تا سال ۲۰۲۵ در راستای استراتژی ایرلند جهانی است.

ایران و ایرلند؛ آرام و بدون تنش
روابط ایران و ایرلند در چند دهه گذشته نه دچار تنش بوده و نه در مسیر همکاری و هم‌افزایی قرار داشته است. البته گروه‌های دوستی پارلمانی‌ در ایران ار اواخر دهه60 فعال بودند و سفرهای دیپلماتیکی هم به این کشور داشته‌اند. آخرین بار هیأت پارلمانی از مجلس دهم به ریاست مصطفی کواکبیان در آذر‌ماه 97راهی ایرلند شد. هیأت ایرانی در این سفر علاوه بر ملاقات با همتای ایرلندی، با نایب‌رئیس مجلس نمایندگان، رئیس مجلس سنا و رئیس کمیسیون سیاست خارجی، تجارت و دفاع مجلس ایرلند ملاقات کردند. همچنین در این سفر، ملاقات‌های جداگانه‌ای با وزیر کشاورزی، شیلات، باغداری و وزیر اشتغال، تجارت و نوآوری برگزار شد. این سفر نخستین سفر رسمی هیأت پارلمانی ایران به ایرلند بود که پس از شروع دوره جدید ریاست‌جمهوری «مایکل دنیل هیگینز» انجام شد. در آن مقطع سفیر ایران در دوبلین تأکید کرده بود که رئیس‌جمهوری ایرلند فضای مناسبی را برای توسعه روابط خارجی میان  2کشور ایجاد کرده‌ است. حالا پس از یک دوره روابط آرام بین 2کشور، به‌نظر می‌رسد ایرلند با ماموریت جدید خود قرار است نقش فعال‌تری در مناسبات بین‌المللی و حتی منطقه بازی کند.

پالس‌های مثبت احیای توافق هسته‌ای
چگونگی احیای توافق هسته‌ای در ایران پیش از روی کار آمدن رسمی دولت بایدن محل بحث است. دولت تأکید کرده به هر میزان که آمریکا تحریم‌ها را لغو کند، ایران نیز تعهدات خود را انجام می‌دهد، اما در سوی دیگر دولت بایدن هم بازگشت به برجام را منوط به اجرای تعهدات ایران کرده است. در چنین شرایطی، مجلس یازدهم نیز با تصویب قانونی دولت را ملزم به توقف پروتکل الحاقی کرد. 
با این همه اخبار رسمی و غیررسمی تاکنون از تلاش‌ها برای از سرگیری گفت‌وگوها حکایت داشته است. یک هفته قبل از سفر وزیرخارجه ایرلند هم روزنامه «وال‌استریت ژورنال» خبر داد که ایران پیشنهاد اروپا برای مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرده است. براساس این گزارش، ایران بر موضع خود یعنی لغو تحریم‌ها پیش از شروع گفت‌وگو تأکید کرده بود، اما با خودداری اروپا از ارائه قطعنامه علیه ایران و استقبال آمریکا از این اقدام به‌نظر می‌رسد تلاش‌های دوطرف برای بازگشت به برجام در حال ثمردادن است. حال باید دید که جزئیات برنامه «اقدام سازنده» چیست و دولت دوازدهم برای احیای برجام تا چه حد موفق خواهد‌بود.


 مکث
تروئیکای اروپایی به‌خودشان فرصت دیگری دادند

کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، در پاسخ به سؤال خبرنگاران در مورد بیانیه 3 کشور اروپایی راجع به‌دلیل توقف فرایند قطعنامه در شورای حکام، گفت: 3 کشور ادعا کرده‌اند با این اقدام خود فرصت دیگری به ایران و آژانس دادند تا به‌کار خود در مورد برخی موضوعات ادامه دهند و حق خود را برای درخواست جلسه فوق‌العاده شورای حکام در هر زمانی محفوظ می‌دارند. باید بگویم که 3 کشور در واقع، به‌خودشان یک فرصت دیگری داده‌اند تا در پرتو بی‌اقدامی و عدم‌پایبندی به تعهداتشان تحت برجام از یکسو، و عدم‌تخریب فضای دیپلماسی و همکاری ایران و آژانس از سوی دیگر، به تکالیف خود عمل کنند. / ایسنا