پایتخت‌نشینان موافق ادامه‌یافتن تعطیلی

حامد فوقانی _ دبیر سرویس شهری

 در روزگاری که شرایط سخت اقتصادی، معیشت اغلب شهروندان را تحت‌تأثیر قرار داده، تقریبا سه‌چهارم مردم تهران معتقدند که کسب و کارها همچنان باید تعطیل بمانند تا کرونا مهار شود. نظرسنجی صورت‌گرفته توسط دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نشان می‌دهد بیشتر مردم حاضرند یکی دو‌ماه دیگر را با وضعیت دشوار مالی تحمل کنند اما کرونا به مرور، رخت بربندد و دیگر سر و کله‌اش آنچنان در زندگی روزمره پیدا نباشد.
اطلاعاتی که ایسپا با همکاری شهرداری تهران جمع‌آوری و نتایجش را منتشر کرده، حاوی نکات مهمی است که می‌تواند به مسئولان در دوراهی‌های تصمیم‌گیری این روزها، کمک کند. البته جالب اینجاست که از یک‌سو نارضایتی مردم از تصمیمات نسبت به اسفندماه کاهش پیدا کرده و از سوی دیگر رضایتشان از اقدامات صورت‌گرفته افزایش یافته است. در این نظرسنجی همچنین عنوان شده که با شیوع کرونا در 16درصد از خانوارهای تهرانی تنش خانوادگی به سبب در خانه ماندن افزایش یافته است. در 58درصد این خانواده‌ها تنش میان زن و شوهر افزایش داشته و 46درصد هم افزایش تنش والدین با فرزندان را تجربه کرده‌اند.

بهبود رضایت، کاهش نارضایتی
موج سوم نظرسنجی کرونا توسط دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران طراحی و جمع‌آوری اطلاعات آن توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) از 16 تا 19فروردین1399 انجام شده است. حجم نمونه هزار و 23نفر و نظرسنجی به‌صورت تلفنی و در سطح شهر تهران صورت گرفته است. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد در عین حال که نگرانی مردم نسبت به ابتلا به کرونا افزایش یافته اما از عملکرد دولت و شهرداری رضایت دارند و البته چشم‌انداز مبهمی درباره پایان اپیدمی پیش‌بینی می‌کنند. خلاصه‌ای از نتایج نظرسنجی را در ادامه می‌خوانید.

نگرانی 51درصدی مردم نسبت به ابتلا به کرونا
51درصد از مردم تهران نگرانی زیادی در مورد ابتلای خود یا خانواده‌شان به کرونا دارند و 29درصد نیز سطح نگرانی‌شان پایین است. نسبت به موج اول نظرسنجی در میانه اسفندماه98، میزان نگرانی افراد از ابتلا به کرونا اندکی افزایش و نسبت کسانی که نگرانی‌شان را «کم» اعلام کرده‌اند کاهش یافته و بر افراد با نگرانی متوسط افزوده شده است.

موافقت سه‌چهارمی با ادامه تعطیلی کسب‌وکارها
سه‌چهارم پایتخت‌نشینان موافق ادامه تعطیلی کسب‌وکارها هستند. میزان موافقت با تعطیلی در بین حقوق‌بگیران بخش دولتی و خصوصی بالای 80درصد و در میان کارکنان مستقل و کارفرما حدود 68درصد است. حدود 70درصد از پاسخگویان گفته‌اند همین الان از نظر اقتصادی مشکل دارند یا نهایتا یکی دو‌ماه دیگر می‌توانند ادامه دهند. در بین گروه‌های مختلف، بازنشستگان کمتر از دیگران نگران تداوم تعطیلی و اثر آن بر زندگی‌شان هستند؛ 50درصد آنها گفته‌اند بیش از 5ماه دوام می‌آورند. بیشترین نگرانی در میان گروه‌های شغلی نیز به کارکنان مستقل تعلق دارد که 50درصدشان اعلام کرده‌اند همین الان هم از نظر اقتصادی مشکل دارند.

48درصد مردم به آمار اعتماد ندارند
48درصد از شهروندان اعتمادشان به آمار رسمی ابتلا و فوت کرونا در کشور پایین، 25درصد در سطح متوسط و 27درصد زیاد است. مطابق نمودار میزان بی‌اعتمادی نسبت به آمار رسمی در 3موج نظرسنجی روندی کاهشی داشته است.

افزایش رضایت از شهرداری
27درصد از شهروندان رضایت خود را از اقدامات شهرداری در مواجهه با کرونا زیاد و 37درصد متوسط اعلام کرده‌اند. همانطور که در نمودار دیده می‌شود میزان رضایت شهروندان از عملکرد شهرداری در فاصله میان 2موج نظرسنجی افزایش داشته است. میزان رضایت در پهنه شمال و جنوب (خط خیابان انقلاب) تفاوتی ندارد.

نارضایتی از دولت همچنان بالاست
رضایت از دولت و دیگر نهادهای عمومی نیز همچون اعتماد به آمار رسمی در طول فاصله میان 3موج نظرسنجی بهبود یافته است. مطابق نمودار میزان نارضایتی از 65درصد در میانه اسفند به 46درصد هم‌اکنون رسیده است.

خانواده‌ها از بسته‌های فرهنگی استفاده کنند 

 مجتبی دانشور، مدیرکل آموزش شهروندی شهرداری تهران
نظرسنجی اخیر به‌خوبی نشان می‌دهد که حلقه اصلی در مبارزه با کرونا، قطع زنجیره و رعایت موضوع فاصله اجتماعی است. اما به‌دلیل شرایط اقتصادی کنونی، اشتغال برخی از صنوف در دستور کار قرار گرفته و بنابراین راه اصلی، پایبند بودن به فاصله اجتماعی و رعایت توصیه بهداشتی به‌حساب می‌آید.  حال با توجه به اینکه نظرسنجی‌ها از شرایط سخت مالی شهروندان حکایت می‌کند و در خوشبینانه‌ترین حالت 70درصد مردم تا یک‌ماه آینده بتوانند مایحتاج خود را تامین کنند، وجود سیستم پیشتیبانی مالی قوی در این مواقع به‌کار می‌آید. به هر ترتیب ما اکنون با تغییر ‌سبک زندگی خیلی سریع مواجه شده‌ایم. این مسئله یک‌فرصت خوب است و در عین حال به‌خاطر فشار روانی وارده، مشکلاتی را ایجاد کرده است. بهترین راه، ایجاد بستر مناسب برای سرگرم‌کردن و آموزش خانواده است. با توجه به اینکه ما دبیرخانه شهر دوستدار کودک را تشکیل داده‌ایم، در تلاش بوده و هستیم، سرگرم‌کردن بچه‌ها و تامین زیرساخت‌های مناسب برای این منظور را ایجاد کنیم. برگ برنده شهرداری تهران در همین حوزه، سرعت عمل در ارائه خوراک‌های فرهنگی و خدماتی به شهروندان در خانه بوده است. کنسرت‌های آنلاین و اهدای رایگان 27هزار جلد کتاب در حوزه کودک و نوجوان در تعامل با استارتاپ جزئی از این خوراک‌ها به‌شمار می‌رود. این در حالی است که از هفته جاری، با ورود حوزه فیلم و سینما، اکران فیلم در فضای مجازی هم صورت می‌گیرد. از طرف دیگر باید برای ماه مبارک رمضان نیز برنامه‌هایی درنظر گرفته شود تا مردم در خانه و در زمان افطار تا سحر و شب‌نشینی، از برنامه‌های فرهنگی و آموزشی خوبی از طریق فضای مجازی و اینترنت برخوردار شوند. بنابراین باید گفت که هم محتوای فرهنگی و آموزشی مناسب در این روزها به شهروندان باید داده شود و هم خود خانواده‌ها با همکاری، این روزها را در خانه و در کنار یکدیگر مدیریت کنند و استفاده از بسته‌های فرهنگی را جدی بگیرند.

کرونا؛ مردم، مسئولان!

غلامحسین محمدی، رئیس مرکز روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری تهران
با شیوع ویروس کرونا در ایران از اوایل اسفند98، همپای خدمات اجرایی، واحدهای نظرسنجی ‌هم فعال‌تر شده‌ و تلاش کرده‌اند با مراجعه بی‌واسطه به افکار عمومی، زمینه‌ساز تصمیم‌های بهتر مسئولان در روزهای سخت شوند.
اما نظرسنجی‌ها به مثابه زنگ هشدار رضایت اجتماعی، اینک درباره کشور به ما چه می‌گویند؟ نخست آنکه گسترش شیوع کرونا و ارائه خدمات دولتی، موجب بهبود رضایت نسبی شهروندان از عملکرد دولت شده است. سومین نظرسنجی انجام شده توسط دفتر مطالعات اجتماعی شهرداری تهران نشان می‌دهد میزان نارضایتی مردم از عملکرد دولت از 65درصد در میانه اسفند به 46درصد در میانه فروردین‌ماه رسیده است. این تغییرات موید آن است که شهروندان، فارغ از سویه‌های سیاسی، چشم به عمل دولتمردان دارند، آنجا که قدمی برداشته می‌شود، مردم واقف و قدردان تلاش‌ها هستند.

دوم، میزان بی‌اعتمادی نسبی نسبت به آمار ارائه شده درباره تعداد مبتلایان و کشته‌شدگان کروناست. 48درصد از شهروندان اعتمادشان به آمار رسمی ابتلا و فوت کرونا در کشور پایین، 25درصد در سطح متوسط و 27درصد زیاد است. شهروندان به همان میزان که متوجه اقدامات دولتمردان هستند و این خدمات، وجهه ترمیمی داشته است، عدم‌شفافیت و پنهان‌کاری را نیز برنمی‌تابند.
اما یکی از نکات حائز اهمیت درنظرسنجی‌های اخیر، گزارش افراد از آسیب به اقتصاد خانواده و کاهش درآمدشان است. طبق نظرسنجی فاضلی (12 تا 16فروردین99) و نیز نظرسنجی سوم دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری (16 تا 19فروردین99) حدود 70درصد از پاسخگویان گفته‌اند همین الان از نظر اقتصادی مشکل دارند یا نهایتا یکی دوماه دیگر می‌توانند ادامه دهند. این آمار نشان‌دهنده ضرورت موضوع و نیازمند تأمل جدی درباره سیاست‌های اقتصادی و کمک به اقشار آسیب‌پذیر است. علاوه براین، 12.3درصد کارکنان غیردولتی، نیز تا زمان پرکردن پرسشنامه ضربه اقتصادی اساسی خورده‌اند. این داده‌ها، ضرورت مداخله سریع، هدفمند و بدون هدررفت منابع در چارچوب‌های متداول مداخلات دولت را نشان می‌دهد.
میانگین تخمین پاسخگویان درباره زمان طول کشیدن بحران کرونا به 3‌ماه نزدیک است. 68.9درصد پاسخگویان نیز زمان 3ماه و بیشتر را مدنظر دارند (نظرسنجی اینترنتی  فاضلی12 تا 16فروردین99) معنای این گزاره آن است که جامعه آمادگی ذهنی برای پذیرش بازه‌های زمانی 3ماه و بیشتر را دارد و از سوی دیگر به سختی می‌تواند هرسخنی درباره عادی شدن شرایط در کوتاه‌مدت را باور کند. اصرار بر کوتاه‌مدت خواندن بحران یا حرکت به سمت عادی‌ شدن، بدون ارائه استدلال قانع‌کننده و شواهد معتبر، بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد.
درنهایت، با توجه به اینکه به‌نظر می‌رسد بیماری کرونا کماکان گریبانگیر جامعه خواهد بود باید تلاش کرد میدان و حوزه دید برنامه‌ریزی در زمینه مقابله جامعه با کرونا و تجهیز شهروندان به‌لحاظ روانی، اقتصادی و فرهنگی آینده‌نگرتر عمل کند. ایمن‌سازی جامعه، پاسخگویی به نیازهای شهروندان و چرخیدن چرخ‌های اقتصادی کشور باید به‌طور جامع و در کنار یکدیگر در سیاستگذاری‌ها لحاظ شود. بنابراین باید از طریق انجام نظرسنجی‌های مرتب و ادواری، برای انعکاس مسائل گروه‌های مختلف اجتماعی (فارغ از طبقه، جنسیت، سن، نوع کار و فعالیت، وضعیت سلامت و...) در سیاستگذاری هدفمند و هوشمند بستری و فرصتی فراهم کرد.
* این گفتار برمبنای یافته‌های نظرسنجی‌های دفتر مطالعات شهرداری تهران و نیز نظرسنجی‌های اینترنتی دکتر محمدفاضلی (فروردین99) تنظیم شده است.