100میلیون یورو برای مقابله با گرد و غبار

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار

سال گذشته و با موافقت مقام معظم رهبری، 100میلیون یورو از صندوق توسعه ملی برای مقابله با گردوغبار در کل کشور اختصاص یافت و این اعتبار در بودجه سال98 قرار داده شد.
 بارش‌های ابتدای سال‌جاری که در قالب سیلاب پدید آمد و موجب ‌تر شدن بیشتر اراضی بیابانی و همچنین تالاب‌های خشکیده شده بود، حذف اعتبار گردوغبار از بودجه 98 را بر سرزبان‌ها انداخت. مهار شدن کانون‌های گردوغبار به‌دلیل بارندگی‌های فراوان بهار سال‌جاری و پرآب شدن تالاب‌هایی که به‌عنوان کانون خطر شناخته می‌شدند، این ذهنیت را ایجاد کرد که گردوغبار تا سال‌ها به‌عنوان مشکل در کشور مطرح نخواهد شد و می‌توان بودجه درنظر گرفته شده را در جای دیگری هزینه کرد. اما کارشناسان با این موضوع مخالف بوده و پی‌درپی هشدار می‌دادند که سیلاب، خود منشا ریزگرد خواهد شد و خاک‌هایی که در سیلاب‌ها شسته شده‌اند، اگر رها شده و اقدامی برایشان انجام نشود به کانون‌های ریزگرد تبدیل خواهند شد. در نهایت پیگیری‌های ستاد ملی مبارزه با گردوغبار در نیمه‌اردیبهشت‌ماه نتیجه داد و سازمان برنامه و بودجه این اعتبار را از حوزه مبارزه با گردوغبار حذف نکرد و هم‌اکنون جزئیات این اعتبار در حال بررسی و تعیین است.

تخصیص 35درصد از بودجه به حوزه برق
آنچه تاکنون قطعی شده، اختصاص بودجه 100میلیون یورویی برای مقابله با کانون‌های بحرانی استان‌های درگیر گردوغبار است؛ سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی، خوزستان و... که به‌گفته علی‌محمد طهماسبی، دبیرستاد ملی مبارزه با گردوغبار، ‌اولویت این استان‌ها تعیین شده و اعتبار موردنظر بر همین اساس و با توجه به تأثیرگذارترین اقدامات به آنها اختصاص خواهد یافت. اما بخش دیگری از این بودجه براساس تصویب مجلس قرار است به تاسیسات برقی اختصاص یابد و اثرات مخرب گردوغبار بر تاسیسات برقی را کاهش دهد. طی سال‌های گذشته، افزایش پدیده گردوغبار در برخی استان‌ها مشکلاتی را در این زمینه ایجاد کرد؛ همانند خوزستان که در بهمن سال95 چند روزی با قطع برق و از مدار خارج شدن پست‌های برق در بیشتر شهرهایش مواجه شد.
 مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خوزستان همان زمان اعلام کرد رطوبت توأم با آلاینده‌ها باعث قطعی برق در این استان شده است. طهماسبی اکنون به همشهری می‌گوید از مجموع بودجه 100میلیون یورویی صندوق توسعه ملی برای مبارزه با گردوغبار، 35درصد از کل بودجه به بخش برق و نوسازی آن و 65درصد برای عملیات پیشگیرانه تعیین شده است. 
طهماسبی می‌افزاید: «هنوز هیچ سهم و درصدی به‌صورت قطعی برای سازمان‌ها در حوزه پیشگیری تعیین نشده و ما در حال رایزنی با سازمان برنامه و بودجه برای نهایی کردن درصدها هستیم. آنچه برای ما مهم است، انجام مؤثرترین کارها در مقابله با گردوغبار است.» دبیر ستاد ملی مبارزه با گردوغبار همچنین می‌گوید: طی توافق انجام شده با سازمان برنامه و بودجه، قراراست برای رفع آن بخش از آسیب‌های ناشی از سیل که به‌صورت غیرمستقیم به گردوغبار ربط پیدا می‌کند نیز از این محل هزینه شود. 
طهماسبی امیدوار است سهم هرکدام از سازمان‌های مسئول در حوزه کاهش گردوغبار از بودجه 100میلیون یورویی، تا اواخر مرداد و یا حداکثر تا نیمه شهریور مشخص شود تا عملیات اجرایی این حوزه که عمدتا از اواخر آذر‌ماه آغاز می‌شود، به‌موقع انجام شود.

مقابله با بیابان‌زایی محروم از بودجه 100 میلیون یورویی 
اراضی بیابانی نیز یکی دیگر از کانون‌های گردوغبار محسوب می‌شوند؛ اراضی بیابانی هم‌اکنون 32.5میلیون هکتار از مساحت کشور را به‌خود اختصاص داده و براساس برآوردها حدود 100میلیون هکتار دیگر نیز در معرض بیابانی شدن قرار دارند. یعنی فعالیت‌های بیولوژیک آنها به دلایل مختلف ازجمله تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین و همچنین عملکرد و فعالیت‌های انسانی مانند عدم‌مدیریت صحیح منابع آب، تغییر کاربری اراضی، از بین رفتن جنگل‌ها و... در حال از بین رفتن است. با وجود این، آنگونه که رئیس ستاد ملی مبارزه با گردوغبار به همشهری می‌گوید قرار نیست این بودجه به مقابله با بیابان‌زایی اختصاص یابد.  طهماسبی می‌افزاید:‌ «مقابله با بیابان‌زایی وظیفه دیگری است و دولت هم تعهداتی در قبالش دارد و منابع نیز به آن اختصاص خواهد یافت.» 


  تشکیل کنسرسیوم بین‌المللی برای رفع  مشکل گردوغبار 

علی درویشی بلورانی، ‌عضو هیأت علمی گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران با اشاره به تحقیقات سازمان ملل می‌گوید: «گردوغبار استان خوزستان منشأ خارجی دارد که اجماع جهانی معتقد است از کشورهای عراق و سوریه و اندکی اردن و عربستان ناشی می‌شود اما حدود 80درصد گردوغبار دیگر مناطق کشور، منشأ داخلی دارد که این میزان هم به شرایط اقلیمی بستگی داشته و با ادامه یافتن روند خشکسالی، ‌احتمال افزایش آن وجود دارد.»  این استاد دانشگاه به همشهری می‌گوید: برای مهار گردوغبار باید از تجربه دیگر کشورها الگو برداری کرده و تحت حمایت نهادهای بین‌المللی، با عراق، ‌سوریه و کویت وارد تعامل و اقدام مشترک برای شناسایی مهم‌ترین کانون‌ها و اولویت‌ها و شیوه‌های رفع  این مشکل شویم. درویشی بلورانی البته این را هم می‌گوید که مسائل سیاسی و داخلی کشورهای مؤثر برگردوغبار ایران مانع از انجام فعالیت‌هایی در این زمینه شده و لازم است کنسرسیوم مورد حمایت مجامع بین‌المللی در این زمینه تشکیل شود تا همه کشورها خود را ملزم به انجام فعالیت بدانند.