روزنه‌های اقتصاد بسته می‌شود

کمتر از یک‌ماه به پایان مهلتی که گروه ویژه اقدام مالی (FATF) برای تکمیل مراحل قانونگذاری و اجرای مصوبات موردنیاز برای پیوستن ایران به این گروه داده باقی‌مانده است و چالش بررسی و تصویب 2 لایحه باقیمانده از 4لایحه مرتبط با FATF همچنان در مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه دارد.

به گزارش همشهری، تاکنون 2لایحه «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» و «اصلاح قانون مبارزه با تروریسم» به قانون تبدیل شده اما همچنان 2لایحه «پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو)» و «پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT)» در پیچ مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام باقی‌مانده است.

تصمیم‌گیری درباره لوایح چهارگانه مرتبط به FATF از آن جهت برای اقتصاد ایران اهمیت دارد که بخش عمده مبادلات مالی ایران با جامعه جهانی تحت‌تأثیر رابطه ایران و گروه ویژه اقدام مالی قرار دارد. در این میان سازوکار ویژه مالی اروپا، یکی از مهم‌ترین مباحثی است که گفته می‌شود با پیوستن ایران به FATF ارتباط دارد؛ کانالی که قرار است مبادلات ایران در پسابرجام بدون آمریکا را پوشش دهد و گفته می‌شود ایجاد آن در مراحل پایانی است. «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه چهارشنبه گذشته در جلسه کمیته امور خارجی پارلمان فرانسه گفته بود سازوکار تجارت اتحادیه اروپا با ایران در حکم نوعی نهاد تسویه وجوه است که انتظار می‌رود در روزهای آینده اجرایی شود. همچنین نشریه آلمانی اشپیگل نوشته است اطلاعاتی در دست دارد که طبق آن فرانسه، انگلیس و آلمان در زمینه کانال ویژه پرداخت مالی به ایران موسوم به SPV به توافق رسیده‌اند.

همچنین پایگاه خبری بلومبرگ اعلام کرده است: دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند دوشنبه پیش‌رو به‌عنوان موعد رسمی ثبت SPV درنظر گرفته شده اما هنوز مسائلی در این مورد باقیمانده که باید حل شود. البته این مقامات صحبتی از مسائل باقی‌مانده به میان نیاورده‌اند اما بعید نیست مباحث مرتبط با FATF نیز در آن دخیل باشد.

در این میان برخی معتقدند دولت آمریکا دور زدن تحریم‌ها را مترادف با پولشویی تعریف کرده و در این شرایط الحاق ایران به FATF وضع را در دوران تحریم بدتر می‌کند. اینها همگی برآوردهای مثبت و منفی و متعددی است که تصمیم‌گیری درباره لوایح چهارگانه و قبول FATF را سخت می‌کند و گرهی در کار قانونگذاران می‌اندازد که جز با دست مصلحت‌اندیش مجمع تشخیص مصلحت نظام باز نمی‌شود. محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور نیز اخیراً گفته بود: موضوع عادی شدن وضعیت ایران در FATF مربوط به نظام است و دولت به‌عنوان مجری و طرف مذاکره با مجامع جهانی، پیگیری موضوع را بر عهده دارد.

حالا در فراز و نشیب بررسی و تصویب لوایح چهارگانه، بررسی 2لایحه در مجلس به نتیجه نرسیده و طبق روال قانونی، باید مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌عنوان آخرین مهره تأثیرگذار در مجرای قانونگذاری درباره آن تصمیم بگیرد؛ همچنان که دیروز بررسی لایحه «پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو)» در دستور کار این مجمع قرار گرفت و البته تصمیم‌گیری درباره آن به‌علت نیاز به بررسی بیشتر به جلسه بعدی موکول شده است.

عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی که دیروز در این جلسه حضور داشته در یک یادداشت اینستاگرامی از بحث‌های جدی و خوبی درباره این لایحه خبر داده و خود او نیز به‌عنوان مقام مسئول امور پولی و بانکی توضیحات مبسوطی در مورد اهمیت و ابعاد تأثیرات آن بر مبادلات بانکی و پولی بین‌المللی کشور ارائه داده است. درنهایت اعضای مجمع با درنظر گرفتن این مباحث و براساس مصلحت کشور، تصمیم مناسب را اتخاذ می‌کنند.

روزنه‌های تنفس اقتصاد ایران بسته می‌شود


یک کارشناس اقتصادی درباره اثر تصویب نشدن FATF بر اقتصاد ایران گفت: اگر لوایح FATF تصویب نشود، راه‌های باقیمانده کنونی برای ارتباطات مالی و بانکی ایران هم بسته خواهد شد. حسین سلیمی، نایب‌رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران گفت: همه بانک‌های بین‌المللی برای انجام فعالیت‌ها و ارتباطات بین‌المللی‌شان باید یک‌سری قواعد و مقررات را رعایت کنند، در غیر این صورت نمی‌توانند ارتباطی با بانک‌های دیگر جهان داشته باشند؛ برای همین 192کشور در جهان قوانین FATF را بررسی  و با حفظ منافع ملی‌شان آن را قبول کرده‌اند.

او قوانین FATF را به قوانین بازی فوتبال تشبیه کرد و گفت: اگر شما قواعد بازی فوتبال را رعایت نکنید قادر به بازی نخواهید بود؛ مثلا نمی‌توانید توپ را با دست بزنید، قوانین مرتبط با FATF هم همینطور است و برای اینکه بتوانید در نظام اقتصاد جهانی مراودات و ارتباطات بین‌المللی با بانک‌ها و اقتصاد جهان داشته باشید باید این قوانین را رعایت کنید؛ در غیر این صورت شما را به بازی راه نمی‌دهند. او با بیان اینکه سفیر اتریش، انگلیس و آلمان در یک گردهمایی اعلام کرده‌اند تا زمانی که ایران FATF را تصویب نکند بانک‌های اروپا قادر به ارتباط با بانک‌های ایران نخواهند بود، گفت: اگر ما می‌خواهیم در آینده با بانک‌ها و اقتصاد جهان در ارتباط باشیم باید لایحه FATF تصویب شود.

سلیمی با بیان اینکه این تحریم‌ها مادام‌العمر نیست، گفت: این تحریم‌ها بدون شک در آینده لغو می‌شود اما اگر ما لوایح FATF را امروز تصویب نکنیم بعد از رفع تحریم‌ها دیگر روابط بانکی و اقتصادی با دنیا نخواهیم داشت و اگر بخواهیم دوباره عضو کنوانسیون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم شویم باید مدت‌ها وقت صرف کنیم. او افزود: ما باید فرض را بر این بگذاریم که فردا تحریم‌ها لغو خواهد شد؛ بنابراین باید این لایحه را همین امروز تصویب کنیم تا در آینده روند طولانی‌تری را طی نکنیم.

سلیمی با بیان اینکه درصورت تصویب نشدن این لایحه منافذ تنفسی موجود در اقتصاد ایران از بین می‌رود، افزود: هم‌اکنون با وجود تحریم‌ها برخی بانک‌های ایرانی تحریم نیستند و با بانک‌های خارجی ارتباط دارند اما اگر راه‌ها بسته شود شرایط برای روابط اقتصادی ایران بسیار سخت خواهد شد؛ بالاخره ایران روزی از تحریم‌ها خارج می‌شود و باید به آن روز فکر کرد. او با بیان اینکه به ایران فرصت داده شده که لوایح را حداکثر ظرف روز‌های آینده تصویب کند، گفت: فعلا نام ایران در فهرست تعلیق است اما اگر لایحه تصویب نشود نام ایران دوباره در فهرست سیاه قرار خواهد گرفت و این کار را برای برخی بانک‌های ایرانی که هم‌اکنون تحریم نیستند به‌شدت سخت خواهد کرد و دیگر کسی حاضر نیست به‌صورت مستقیم با ایران رابطه مالی داشته باشد.

نایب‌رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه تصویب نشدن این لایحه هزینه نقل و انتقال پول را بالا می‌برد، گفت: وقتی نام ایران در لیست سیاه باشد حتی اگر بانکی با پذیرش ریسک‌های مرتبط با تحریم بپذیرد با بانک‌های ایرانی کار کند علنا قادر به ارتباط با بانک‌های ایرانی نخواهد بود و این به‌معنای این است که تمام منافذ تنفسی اقتصاد ایران بسته خواهد شد. به گفته او، درصورت تصویب FATF ممکن است برخی بانک‌ها برای انجام مراودات مالی و بانکی با ایران ترغیب شوند.

بیشترین فشار روی ایران


یک کارشناس اقتصادی گفت: در شرایطی که اقتصاد ایران تحت فشار همه‌جانبه تحریم‌های آمریکا قرار گرفته و هزینه مبادلات مالی و بانکی ما با دنیا افزایش یافته، تصویب شدن یا نشدن FATF خیلی نمی‌تواند تأثیری بر اقتصاد ایران و مبادلات مالی داشته باشد. وحید شقاقی‌شهری درباره تأثیر تصویب نشدن لایحه FATF بر اقتصاد ایران گفت: در شرایط کنونی اگر FATF تصویب نشود اتفاق خاصی به اقتصاد ایران تحمیل نخواهد شد چون عملا نظام بانکی ما خیلی قادر به انجام ارتباطات بین‌المللی نیست. او با بیان اینکه بحث FATF هم‌اکنون بحث خیلی مهمی برای اقتصاد ایران نیست توضیح داد: تصویب این لایحه و الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تأثیری بر اقتصاد ایران و فرآیند‌های اقتصاد ایران نخواهد داشت چون هم‌اکنون بانک‌های ایران و سایر بخش‌های اقتصادی به اندازه زیادی تحت فشار تحریم‌ها هستند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا تصویب نشدن FATF در بلندمدت هم تأثیری بر اقتصاد نخواهد داشت گفت: ایراد کار این است که آنها برخی گروه‌ها را جزو گروه‌های تروریستی می‌دانند؛ بنابر این مشکل اصلی ما در تعریف تروریسم است، یعنی ما در واژگان و مفهوم گروه‌های تروریستی مسئله داریم.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد:حتی اگر دولت بعدی آمریکا رویکرد مثبتی به ایران داشته باشد و یا رویکرد دولت ترامپ نسبت به ایران تغییر کند باز هم باید ببینیم آیا می‌توانیم روی مفاهیم مرتبط با تروریسم و پولشویی به یک مفاهمه برسیم.

شقاقی در پاسخ به این پرسش که آیا درصورت تصویب نشدن FATF آمریکا می‌تواند فشار بیشتری به ایران بیاورد گفت: فشاری که هم‌اکنون روی اقتصاد ایران است بیشترین میزان فشار است و دیگر بیش از این چه فشار بیشتری می‌توانند به اقتصاد ایران بیاورند. او افزود: آمریکا حتی با بازرگانان و تجار خارجی به‌صورت رو در رو صحبت می‌کند تا با ایران همکاری نکنند و به آنها می‌گوید اگر با ایران فعالیت اقتصادی و تجاری داشته باشند به ‌خودشان و فرزندانشان اجازه ورود به آمریکا را نمی‌دهند؛ بنابر‌این هم‌اکنون بیشترین فشار روی ایران است.