قلم‌های آزاد؛ احزاب فعال

رفتار ناهنجار نماینده سراوان در ماجرای اخیر گمرک و پرخاشگری روز سه‌شنبه برخی نمایندگان نسبت به رئیس‌جمهور هنگام ارائه لایحه بودجه98 یک‌بار دیگر ضرورت مجلس حزبی و پاسخگویی احزاب نسبت به عملکرد نمایندگان را آشکار ساخته است. جلوگیری از رفتارهای غیرمعمول و خودسرانه نمایندگان و ایفای وظایف حرفه‌ای وکالت مردم در مجلس از مجرای احزاب تقویت می‌شود. در این میان نقش رسانه‌ها در نظارت بر رفتار نمایندگان را هم نباید نادیده گرفت. کارشناسان حوزه ارتباطات و سیاسی در گفت‌وگو با همشهری به بررسی این موضوع پرداخته است.

 عضو هیات رئیسه شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان با بیان اینکه احزاب به‌عنوان کنشگران رقابت‌های سیاسی باید نقش اصلی را در انتخابات‌ها ایفا کنند، به همشهری گفت: در این صورت نمایندگانی به نهادهای انتخابی راه پیدا می‌کنند که دارای پیشینه،  هویت و شناسنامه مشخصی هستند؛ طبیعتا با این هویت و پیشینه شناخته‌شده مورد حمایت احزاب نیز قرار می‌گیرند. نهادهای انتخابی با حضور چنین نمایندگانی در جهت تحقق مطالبات و وعده‌هایی که احزاب در انتخابات دادند متعهد هستند که به وظیفه خودشان عمل کنند، در عملکردشان از شفافیت لازم برخوردار باشند و در عین حال پاسخگوی رفتار خودشان در طول دوره نمایندگی‌شان باشند. این در شرایطی است که احزاب از جایگاه حداکثری در فضای سیاسی کشور برخوردار باشند و به‌طور طبیعی وقتی که در چنین جایگاهی قرار می‌گیرند از برند تأثیرگذار نیز در فضای سیاسی کشور برخوردار هستند. 

آذر‌منصوری افزود: در عین حال نباید چشم‌مان را به روی این واقعیت نیز ببندیم که ما با یک عامل جدی به نحوه اجرای نظارت مواجه هستیم که مانع از حضور همه سلایق و دیدگاه‌ها و نیروهایی است که ممکن است مطلوب احزاب نیز باشند. این امر نیز یک حضور ناگزیر و اقتضایی برای جبهه‌هاست که با توجه به دغدغه‌های جریانات سیاسی در انتخابات اتفاق می‌افتد. جمیع شرایط این وضعیت را ایجاب کرده که احزاب در انتخابات به‌صورت جبهه‌ای حضور پیدا کنند، تا زمانی که شرایط و اقتضائات ظرفیتی را فراهم کند که ما شاهد حضور چند حزب قدرتمند و فراگیر در کشور باشیم. این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت یکی دیگر از عوامل مجلس غیرحزبی در ایران را آماده نبودن فضای فکری و ذهنی جامعه برای پذیرش حداکثری حضور و نقش‌آفرینی احزاب در انتخابات‌ها دانست و افزود: چه‌بسا ما مسئولانی داریم که همچنان ادعایشان این است که وابسته به هیچ حزب، گروه و جریان سیاسی نیستند و این اتفاقا شامل حال نمایندگان مجلس و سایر نهادهای انتخابی نیز می‌شود. شرایط اجتناب‌ناپذیر این وضعیت را ایجاب کرده که احزاب جناح‌های سیاسی به‌صورت ائتلافی در انتخابات‌ها شرکت کنند؛ این در حالی است که یکی از الزامات حضور جبهه‌ای در انتخابات با توجه به تجربه‌ای که در انتخابات سال94 به بعد داشتیم این است که این جبهه پاسخگوی عملکرد نمایندگانی باشد که از آنها حمایت کرده و باعث شده آنها به نهادهای انتخابی راه پیدا کنند.

به تحزب بها نداده‌ایم
سید رضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز در پاسخ به سؤال همشهری مبنی بر اینکه، چراکارآمدی برخی نمایندگان پایین آمده است؟ چه باید کرد تا افرادی که در هر انتخاباتی از سوی مردم انتخاب می‌شوند کارایی بهتری برای کشور داشته باشند؟ گفت:متأسفانه ما در 40سال گذشته به تحزب بها نداده‌ایم. بخشی از این مسئله و آفت این موضع بر می‌گردد به عدم آموزش نیروی انسانی در زمان‌های مختلف. امروزه کار‌های عمده ما فصلی شده است. حتی درخصوص انتخاب‌های ریاست‌جمهوری هم باید بگویم چند دوره است که احزاب قوی و خوب عمل نکرده‌اند و این گزینه‌هایی که روی کار آمدند سه ماهه انتخاب شده‌اند. نکته این است ما نیرویی را آموزش صحیح نمی‌دهیم. مجلس و نمایندگان آن هم خارج از این مسائلی که ذکر شد نیست و همین عدم آموزش نیروی انسانی و بی‌توجهی به احزاب کلی گرفتاری برای ما درست می‌کند. اکرمی در ادامه با توجه به مسائل مهم پولی، بودجه‌ای و مالی کشور گفت: ما دیر آمده‌ایم و زود می‌خواهیم برویم. توقعمان از دولت‌ها بالاست درحالی‌که هزینه‌هایمان با درآمدهایمان متعادل نیست. دولت نمی‌تواند جوابگوی این همه نیاز باشد. اکرمی در پاسخ به این سؤال که راه‌حل این مشکلات چیست هم گفت: احزاب باید بنشینند و روی این مسئله که در آمدها و هزینه‌ها چطور به هم بخورد کار کنند.

اصلاح قانون اساسی
ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا هم در پاسخ به سؤال همشهری مبنی بر اینکه ما گاهی رفتارهایی از برخی نماینده‌ها می‌بینیم که در‌ شأن مجلس نیست و یا گاهی احساس می‌شود برخی نماینده‌ها کارایی لازم را ندارند، با این وضع چه باید کرد؟ گفت: ما درساختار مجلس شورای اسلامی با یک نقص عمده روبه‌رو هستیم. نگاهی به تاریخچه مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که تاریخچه ما در تدوین قانون اساسی نشان از نگرانی‌هایی دارد که عمدتا ناشی از مجالس قبل از انقلاب بوده است. امروزما در کشور یک مجلس داریم و نحوه ورود افراد به مجلس امروز اینگونه است که افراد بدون درنظر گرفتن نقش احزاب و جمعیت‌ها وارد مجلس می‌شوند. در واقع افرد به‌عنوان شخص خودشان وارد مجلس می‌شوند نه به‌عنوان نماینده یک حزب. این روش در واقع دلیلش این است که ما یک مجلس داریم. در اینجا می‌خواهم علاوه بر اینکه نقدی داشته باشم به نحوه ورود نمایندگان به مجلس، از یک مجلسی بودن کشور هم انتقاد کنم. به‌نظر اینجانب ادامه این روش باز مثل گذشته خسارت‌هایی را برای کشور به‌دنبال دارد.

ایمانی در ادامه با اشاره به روش انتخاب نمایندگان در کشورهای دیگر گفت: در عمده کشورها این نقیصه وجود ندارد و یک مجلس به واسطه عامه مردم انتخاب می‌شود و مجلس دیگر را احزاب انتخاب می‌کنند و این روش باعث می‌شود که کارآمدی مجالس بیشتر شود.حتی در کشوری مثل عراق هم نمایندگان لیست‌ها و ائتلاف‌ها هستند که تعیین کننده‌اند. ایمانی در پاسخ به این سؤال همشهری که به‌نظر شما معایب انتخابات بدون توجه به احزاب چیست؟ گفت: درست است که مجالسی که به واسطه عامه مردم انتخاب می‌شوند پشتوانه قوی مردمی دارند اما در کشورهای دیگر ضعف‌های خود را از طریق مجلس دوم که حالا برخی به  آن مجلس سنا می‌گویند بر طرف می‌کنند. این فعال اصولگرا در پاسخ به این سؤال که حال با توجه به این شرایط راه‌حل چیست؟ گفت: راه‌حل این مسئله اصلاح قانون اساسی است. اما حال که ما در قانون اساسی یک مجلس داریم راه‌حل آن توجه به احزاب، تشکل‌ها و لیست‌هاست. حداقل درخواست هم‌اکنون می‌تواند انتخاب مجلسی شبیه آنچه در عراق در حال رخ دادن است، باشد.