ربع رشیدی جانی تازه می‌گیرد

مجتبی خدایی  |  تبریز – خبرنگار:

ربع رشیدی یکی از اصلی‌ترین مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی در تبریز شناخته می‌شود. این مجموعه تاریخی که از آن به عنوان اولین دانشگاه به سبک امروزی در 700 سال گذشته هم یاد می‌شود، مجموعه‌ای از آثار باستانی و تاریخی است و در کاوش‌های اخیر، اعتبار تاریخی آن به واسطه کشف سکه‌های ضرب‌شده در این مجموعه بیشتر نیز شده است.  این مجموعه تاریخی در حال حاضر در مرکز تبریز و محدوده خیابان عباسی و مجموعه دو کمال و بیلانکوه قرار گرفته است.

شهروندانی که از کنار این مجموعه عبور می‌کنند اغلب با آن ناآشنا هستند، چراکه در حال حاضر جز تلی خاک از این مجموعه چیز دیگری به چشم نمی‌خورد. در سال‌های اخیر، قطعات متعددی از سوی شهروندان در اطراف این مجموعه تملک شده که همچنان بلاتکلیف رها شده است.  رها شدن این مجموعه بزرگ چند ده هزارمتری در قلب تبریز علاوه بر پیامدهای منفی ‌زیست‌محیطی‌، وجود حیوانات موذی و رها کردن زباله از سوی برخی شهروندان در گوشه و اطراف آن نیز چهره نامناسبی برای شهر به وجود آورده است.

با این‌که قبل از فرا رسیدن تبریز 2018 اعلام شده بود این مجموعه مرمت، بازسازی و برای بازدید عموم آماده می‌شود، اما شهروندان تبریز با گذشت چند ماه از این تاریخ و آغاز شمارش معکوس برای خط پایان رویداد تبریز 2018 هنوز اقدام عملی در این زمینه مشاهده نکرده‌اند. «مرتضی آبدار» مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری به بیان جزئیات بیشتری از این عملیات مرمت و پژوهش پرداخته است.


چند سال قبل از نبود اعتبارات لازم برای بازسازی و مرمت این مجموعه سخن گفتید و این‌که ربع رشیدی در چنین شرایطی اگر زیر خاک بماند، بهتر است. در این زمینه توضیح بیشتری بدهید و این‌که این مجموعه با این شرایط آسیب بیشتری نمی‌بیند؟

یکی از اهداف اداره میراث فرهنگی استان در سال‌های اخیر بازسازی و مرمت، همچنین انجام پژوهش‌های تاریخی و علمی در ربع رشیدی بوده است. با توجه به روند طولانی جذب اعتبارات لازم برای این کار ترجیح دادیم قبل از جذب اعتبارات در این زمینه اقدام عملی آغاز نشود، چراکه خاک به ذات خود خاصیت حفظ آثار تاریخی را دارد و تصمیم گرفتیم با دست پر در این زمینه شروع به کار کنیم.

در حال حاضر وضعیت چگونه است؟ آیا اعتباری در این زمینه مصوب شده است؟

در سال‌های گذشته 38 هزار متر‌ مربع از زمین‌های اطراف ربع رشیدی در 11 قطعه متعلق به شهروندان تملک شده که در چند سال گذشته رها شده بودند. اما در حال حاضر اقدامات مرمتی، بازسازی و پژوهش در این مجموعه در مراحل اولیه قرار دارد و اعتبار خوبی از محل اعتبارات ملی 2018 برای بازسازی و مرمت و پژوهش در ربع رشیدی در نظر گرفته شده است. 16 میلیارد ریال در این زمینه مصوب شده و از سوی شهرداری تبریز هم 5 میلیارد ریال اعتبار اختصاص یافته است که اعتبار خوبی برای شروع مرمت و پژوهش‌های علمی در این منطقه تاریخی و منحصربه‌فرد است. 

چه مقدار از این اعتبار پرداخت شده است و شروع عملیات عمرانی چه زمانی خواهد بود، به‌ویژه این‌که با توجه به اختصاص این بودجه برای تبریز 2018، آیا با گذشت زمان و عدم پرداخت و شروع به‌موقع پروژه احتمال عدم تحقق آن را می‌دهید؟

این اعتبار برای سال مالی 97 است و با توجه به این‌که سال مالی جاری از 2، 3 ماه قبل آغاز شده تا اواسط سال 98 فرصت جذب این اعتبار را داریم. در حال حاضر برای 50 درصد این اعتبار مذاکرات و تفاهم‌ها در زمینه تخصیص صورت گرفته است که امیدواریم هرچه سریع‌تر کار شروع شود. 

روند اجرای این پروژه چگونه خواهد بود و آیا تنها کارشناسان میراث فرهنگی در این پروژه حضور دارند؟

با توجه به این‌که این مجموعه هویتی بین‌المللی دارد و از آثار شناخته‌شده در جهان است، تلاش شده تا کار مرمت و پژوهش در آن، بعدی بین‌المللی داشته باشد. با اقدامات و تحقیقاتی که صورت گرفت و فراخوانی که انجام شد، یک موسسه معتبر باستان‌شناسی آلمانی هم در این فرایند شرکت خواهد داشت. در این زمینه سعی شد تا زمینه کار و پژوهش برای محققان داخلی هم فراهم شود. برای این منظور تفاهمنامه چهارجانبه‌ای میان دانشگاه هنر اسلامی، میراث فرهنگی، شهرداری تبریز و موسسه باستان‌شناسی آلمانی منعقد شده است.

زمان اجرای این پروژه چقدر خواهد بود و شهروندان کی می‌توانند این مجموعه را بازسازی‌شده ببینند؟

فعالیت‌های انجام‌شده در این مجموعه تنها مرمت و بازسازی نخواهد بود، بلکه با توجه به هویت علمی و تاریخی منحصربه‌فرد آن، پژوهش هم در آن انجام می‌شود. به همین علت 28 ماه زمان در این زمینه در نظر گرفته شده است. کار پژوهشی در این طرح در اولویت قرار دارد که شاید به نظر روند عملیات کند به نظر برسد، اما نتایج حاصله مناسب خواهد بود.