کوه شاهوار را نجات دهید

عباس محمدی| مدیر گروه دید هبان کوهستان

کوه‌ها مهم‌ترین تأمین‌کننده‌ آب، دست‌کم در ایران  و آب مهم‌ترین مسئله در برنامه‌های توسعه‌ ایران است. کمبود آب به مرحله‌ای رسیده که در اینجا و آنجا، تنش‌های جدی را موجب شده و اهمیت مسئله‌ چنان نمود یافته که به جز وزارتخانه‌های نیرو و کشاورزی، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم به جای پرداختن به وظیفه‌های اصلی خود که به روشنی در ماده‌ یک قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست آمده، آب را مهم‌ترین مسئله‌ کشور قلمداد کرده و گویا خود در پی یافتن راه‌هایی برای حل این مسئله است. همه شهرهای بزرگ ایران و همچنین بیشتر روستاهای ما، در پای کوه‌ها پدید آمده‌اید یا به نوعی وابسته به آب‌هایی هستند که از کوهستان سرچشمه می‌گیرند. جای شگفتی است که با وجود این، همه‌ کوه‌های مشرف به شهرها (و دیگر کوهستان‌های کشور) در معرض تخریب‌های متعدد به بهانه‌ اشتغال‌زایی و توسعه‌ اقتصادی هستند. این تخریب‌ها فرصت‌هایی مانند امکان گردشگری اصولی رانیز از میان می‌برد. کوهستان شاهوار برجسته‌ترین چشم‌انداز شهر شاهرود و فراهم‌کننده اصلی دشت شاهرود و معدن بوکسیت تاش مصداق عینی «سرمایه خواری» ملی در این منطقه است. این کوه باشکوه، طی سده‌ها با آبی که ارزانی کرده، با دام‌هایی که در سینه‌ خود پرورانده و با مردمی که آنان را در دامن خود پناه داده و با قناعت و سختکوشی آشنا ساخته، طبیعت و فرهنگی ارزشمند را شکل داده و به تمام معنا زندگانی‌بخش دشت شاهرود بوده است. اینک، معدن بوکسیت که سودآور بودن در یک حسابرسی ملی سخت مورد تردید است، می‌رود که این کوهستان آبزا را با مراتع سرسبز، حیات‌وحش کم‌مانند  و زیبایی معصومانه‌اش، به خشن‌ترین شکلی نابود سازد. مدافعان طبیعت، کوهنوردان و فرهنگ‌دوستان شاهرود چند سال است که با روش‌های گوناگون همچون کار رسانه‌ای، نامه‌نگاری و دیدار با مسئولان، برگزاری همایش، تجمع در کوهپایه و صعود به قله با پلاکاردهایی در دفاع از شاهوار، با ادامه‌ کار معدن بوکسیت مخالفت می‌کنند. چند ماهی است که این گروه‌های اجتماعی با تشکیل «ستاد مردمی حفاظت از طبیعت شاهرود» فعالیت جدی‌تری را برای حفاظت از کوه شاهوار پی گرفته‌اند. خوشبختانه،  این موضوع مورد توجه شماری از مدیران استانی و نمایندگان مجلس قرار گرفته و امید می‌رود که مقدمات تعطیلی همیشگی این معدن فراهم شود. قرار است روز پنجشنبه 21تیر همایش دیگری در شاهرود برگزار و دلایل مخالفت با ادامه‌ کار معدن از سوی کارشناسان و فعالان مدنی بیان شود. در شرایطی که شیوه‌های متداول توسعه و اشتغال‌زایی کشور در چند دهه‌ گذشته، نتیجه‌ مطلوبی نداشته و امروزه اقتصاد ملی سخت‌ترین شرایط را می‌گذراند، ضرورت دارد که با بازنگری در این شیوه‌ها و تلاش جدی برای حفظ سرمایه‌های ملی که مهم‌ترین آنها کوه‌ها هستند، توسعه‌ درون‌زا و اشتغال‌های پایدار را فراهم کنیم. برداشت‌های معدنی و هرگونه بهره‌برداری دیگر در کوه‌های بلند و پرشیب که بسیار شکننده و مستعد فرسایش هستند، به‌ویژه در نزدیکی مراکز سکونتی بزرگ، خطرهای اقتصادی و امنیتی عظیمی در پی دارد.