فصل مشکلات کارگران فصلی

روح‎الله زرین| سنندج- خبرنگار:

کیسه‎ای کوچک به دست دارد و در حاشیه میدان اصلی شهر خودروهای عبوری را با چشم دنبال می‎کند تا شاید او را برای کار روزانه در مزرعه و باغ یا حمل اثاثیه هنگام اسباب‌کشی و یا انجام کار ساختمانی ببرند. این ماجرای هر روز کارگرانی است که برای تامین مخارج زندگی به میادین و حاشیه خیابان‎های اصلی شهرهای کردستان می‌روند‌. بسیاری از آنان نیز از حمایت بیمه برخوردار نیستند و به دلیل، ازکارافتادگی، نداشتن توان جسمانی لازم و مهارت کافی قادر به انجام کارهای فنی نیستند. این کارگران فصلی نیازمند حمایت بیشتر نهادهای متولی در زمینه اشتغال، مهارت‎آموزی و بیمه‎ هستند. 


مشکلات از زبان یک کارگر 

در حاشیه میدان اصلی شهر قروه شاهد تجمع انبوهی از افراد جویای کار در قالب کارگر روزمزد هستیم. یکی از آنها می‎گوید: ۳۵ سال دارم و تحصیلاتم را در مقطع کارشناسی رشته ادبیات به اتمام رسانده‌ام. با این حال هنوز شغل مناسبی برای تامین هزینه‎های زندگی ندارم.
«موسی فعله‌گری» ادامه می‌دهد: در زمینه کاشی‌کاری ساختمان، کارهای تاسیساتی و سنگ‌کاری دارای مهارت هستم و تجربه اجرای پروژه‌های مسکونی تک‌واحدی را دارم، اما به دلیل کاهش ساخت و ساز مسکن و مجتمع‌های تجاری در قروه بیکارم. 
وی می‌افزاید: ده‌ها معدن شن و ماسه، پوکه و سنگ در این شهرستان وجود دارد که کارفرمایان آن از توان افراد غیربومی برای نیروی کار خود استفاده می‌کنند. این مساله موجب بیکاری فراوانی در این منطقه شده است.  فعله‌گری اضافه می‎کند: برای افراد جویای کار تنها چند ماه امکان کار به صورت روزانه از طریق فعالیت در مزارع و جالیزها وجود دارد و در واقع آنها چند ماه از سال درآمد دارند.وی می‌افزاید: به دلیل رشد جمعیت بیکار در قروه فقط ۳ روز در هفته با ۱۵۰ هزار تومان درآمد کار می‌کنم. با توجه به هزینه‎های فراوان زندگی مانند اجاره خانه، پرداخت هزینه‌های آب و برق و ده‎ها هزینه دیگر این درآمد مناسب نیست.

فعله‎گری ادامه می‌دهد: در صورتی که چند بازارچه عرضه محصولات خانگی و اقلام خوراکی در این شهر احداث شود، زمینه اشتغال سهم عمده‌ای از جمعیت جویای کار و کارگران فصلی فراهم خواهد شد، چرا که این شهرستان در مسیر چند کلان‌شهر کشور مانند تهران، تبریز، سنندج و نیز کشورهای عراق و ترکیه قرار دارد که روزانه مسافران زیادی از آن عبور می‌کنند. 


شناسایی ظرفیت‌های موجود 

در شهر دهگلان نیز وضعیت اشتغال نیروهای کار به صورت فصلی است. یکی از کارگران فصلی این شهر می‌گوید: این شهرستان دارای اراضی کشاورزی و باغی و تولیدکننده انواع سبزی و محصولات جالیزی است. با این حال بیکاری در دهگلان قابل توجه است. 

«ابراهیم احمدی» ادامه می‎دهد: با وجود تولید انواع علوفه دام، میوه، سیب‌زمینی، خیار، گوجه فرنگی و ده‌ها محصول دیگر در اراضی کشاورزی و باغی این منطقه، به دلیل نبود صنایع تبدیلی و فراوری و کارخانه‌ها شاهد خام‌فروشی این محصولات به سایر شهرهای کشور هستیم‌. این مساله موجب بیکاری مردم دهگلان شده است. 

وی می‌افزاید: ۴۷ سال دارم و بیش از ۲۰ سال است که در زمینه‎های کشاورزی، باغی، ساختمانی و صنعتی فعالیت دارم‌‌. به دلیل قوانین تعیین‌شده از سوی کارفرما که شامل قراردادهای کوتاه‌مدت چندماهه کاری است هنوز تحت حمایت هیچ نوع بیمه خدمات و درمانی قرار نگرفته‌ام. همچنین به دلیل هزینه‎های فراوان بیمه که تا حدود ۳۰۰ هزار تومان در ماه است توان پرداخت آن را به صورت شخصی ندارم.احمدی تاکید می‎کند: در صورت ساماندهی کارگران روزمزد و فصلی شاهد کاهش جمعیت بیکار در این شهر خواهیم بود، زیرا علاوه بر وجود ظرفیت‎های طبیعی در بخش‌های مختلف، افراد تحصیل‌کرده و دارای مهارتی نیز در این شهر هستند که برای بهره‌گیری از تجربیات آنها نیاز به سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال فراگیر است.
وی ادامه می‎دهد: در صورت دریافت تسهیلات بانکی کم‌بهره توان ایجاد دامداری سنتی را دارم. از این طریق علاوه بر تولید لبنیات و کسب درآمد مناسب می‌توانم برای چند نفر از اعضای خانواده‌ام اشتغال ایجاد ‌کنم. اما در حال حاضر به دلیل فصلی بودن کار در دهگلان برای تامین هزینه‌های زندگی خانواده به شهرهای تهران و کشور عراق مهاجرت می‌کنم. 


اشتغال نیروهای کار غیربومی

دبیر اجرایی خانه کارگر کردستان می‌گوید: طبق آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار استان، بیش از ۹۲ هزار بیکار داریم و نرخ بیکاری 3/16درصد است.
«فواد مرجانی» ادامه می‌دهد: با وجود افزایش تعداد کارگران روزمزد و فصلی هنوز هیچ نهادی مسئولیت حمایت‌های شغلی و بیمه‌ای آنها را بر عهده نگرفته است. گاهی شاهد حوادث ناشی از کار به دلیل نبود آموزش و ایمنی هستیم که موجب آسیب‌های جسمی مانند شکستگی دست و پای این کارگران است.

مرجانی تصریح می‌کند: بسیاری از کارگران فصلی و روزمزد به دلیل نداشتن شرایط مناسب مالی توان پرداخت حق بیمه به میزان ۲۵۰ هزار تومان در ماه را ندارند. از این رو بیشتر آنها از خدمات بهداشتی و درمانی با تعرفه آزاد استفاده می‌کنند که هزینه‌های فراوانی دارد. 
این نماینده کارگری ادامه می‌دهد: یکی از مشکلات حوزه اشتغال در استان نبود سرمایه‌گذار برای اجرای طرح‌های کارآفرینی است‌. همچنین در بخش مشاغل خانگی تسهیلات بانکی بدون نیازسنجی و شناسایی موقعیت کارگاهی متقاضیان پرداخت می‌شود. این مساله موجب سرمایه‌گذاری این تسهیلات در بخش‌های خارج از اشتغال شده است.

مرجانی می‌افزاید: بیشتر کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی فعال استان به سرمایه‌داران غیربومی واگذار شده است‌. این مساله موجب اشتغال نیروهای کار غیربومی شده است. ضرورت دارد دستگاه‌های متولی برای توسعه اشتغال و رفع بیکاری در استان این شرایط را به نفع نیروهای بومی تغییر دهند. وی تصریح می‌کند: طبق آمارهای غیررسمی، کردستان جزو ۳ استان کشور از لحاظ آمار بیکاری محسوب می‌شود.


تعداد کارگران بیمه شده

مدیرکل تامین اجتماعی استان می‎گوید: کارگران زیر پوشش بیمه 16/3 درصد جمعیت بیمه شده این سازمان را در استان به خود اختصاص داده‌اند که این آمار دوبرابر میانگین کشوری است. همچنین ۶۲۲هزار و ۲۶۰ نفر در استان تحت حمایت بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند. «صلاح قریشی» ادامه می‎دهد: ۳۲هزار و۷۴۴ کارگر ساختمانی در استان تحت حمایت بیمه تامین اجتماعی هستند. بیشترین بیمه‌شدگان استان را کارگران ساختمانی دارای مهارت به خود اختصاص داده‌اند. این مساله به دلیل ایجاد اصناف کارگری و کارفرمایی بوده است. همچنین در سال گذشته آمار بیمه‌شدگان نسبت به مدت مشابه ۴ درصد افزایش داشته است. وی می‎افزاید: ۱۰ شعبه رسمی در شهرهای استان و 2 واحد کارگزاری در سنندج و سقز وجود دارد و برای حمایت از کارگران فعال در اقلیم کردستان عراق فعالیت کارگزاری برون‌مرزی تامین اجتماعی در سال گذشته آغاز به کار کرده است.