25 میلیارد برای هیچ

پروانه بهرام‌نژاد| خبرنگار:

منطقه 4

حدود ۷ سال پیش آوازه‌اش شهر را پر کرد. آوازه اجرای طرحی که می‌خواست کاری کند تا زباله تر در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر دیده نشود؛ چراکه قرار بود با ساخت کارخانه «هاضم» یا تبدیل زباله به انرژی در شمال‌شرق پایتخت از پسماندهای شهری برای تولید انرژی برق استفاده ‌شود. طرحی که بنا بود در کمتر از یک سال اجرا شود و با صرف هزینه ۱۸ میلیارد تومانی به پایان برسد ولی چند سال زمان برد و حدود ۲۵ میلیارد تومان هزینه داشت و حالا بعد از گذشت ۴ سال از زمان بهره‌برداری، این مرکز هنوز فعالیت ندارد.

موضوع ساخت کارخانه تبدیل زباله به انرژی در آذر سال ۱۳۸۹ برای نخستین بار از سوی مدیران شهری وقت مطرح شد. کارخانه‌ای که قرار بود در محدوده منطقه ۴ تهران زیر نظر سازمان مدیریت پسماند شهرداری فعالیت کند. جایی با ۳ هکتار مساحت، شامل یک سوله پردازش زباله و چندین مخزن که در آنجا زباله‌های تر به‌عنوان منبعی برای تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد تا با ساخت این کارخانه، انرژی مورد نیاز این منطقه تأمین و به کاهش هزینه‌های شهرداری، آلایندگی‌های زیست‌محیطی و افزایش درآمد شهرداری منجر شود. 

«حسن کریمیان» شهردار وقت منطقه ۴ در آن مقطع اعلام کرده بود: «اینجا بزرگ‌ترین کارخانه تبدیل زباله به انرژی در خاورمیانه است. 4 مگاوات برق توسط این کارخانه تولید خواهد شد. با این میزان از برق تولیدی می‌توان به روشنایی پارک‌ها و معابر منطقه کمک مؤثری کرد.» در برنامه مطالعاتی نیز اعلام شد اجرای این طرح ۳ ماهه به پایان می‌رسد اما سرانجام بعد از ۳ سال انتظار، در اردیبهشت سال۱۳۹۲طرح استحصال انرژی از زباله به روش ‌هاضم ایستگاه آبعلی به بهره‌برداری رسید. 


روشنایی 2هزارمگاوات

براساس اعلام مسئولان در اوایل کار این مجموعه 2 مگاوات در ساعت برق از پسماندها تولید می‌شد و «سید‌محمد فیاض‌» مدیرعامل سازمان پسماند و بازیافت مواد درباره کارخانه تولید انرژی از پسماندهای شهری به روش بی‌هوازی اعلام کرد: «این کارخانه 2 مگاوات برق را در کنار تولید کود کمپوست غنی‌شده تولید می‌کند که میزان پسماند ورودی به سایت‌ هاضم به‌طور متوسط 300 تن زباله در روز است.»

اما «رضا نقوی» سرپرست معاونت پردازش و دفع سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران که زمان بهره‌برداری نیز مدیر طرح‌ هاضم بوده، درباره زمان فعالیت این مجموعه به «همشهری محله» می‌گوید: «آن دوره که مدیر پروژه‌ هاضم بودم و مسئولیتش را برعهده داشتم، از این مجموعه حدود یکسال برق تولید شد و البته نه به‌صورت کامل اما حدود ۲ هزار مگاوات برق هم تولید کردیم. بعد مجموعه وارد مرحله  «اور حال over haul‌» و تعمیرات شد. با این حال آن مدت هم مجموعه ۲ هزار مگاوات برق تولید کرد که از آنچه توقع داشتیم بیشتر بود و ما با یک ژنراتور فعال این کار را انجام دادیم، درحالی که باید ۲ ژنراتور فعال می‌شد.»


تعطیلی کارخانه یا تعمیرات؟ 

مدت‌ها از کارخانه و فعالیتش خبری نبود تا اینکه گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر متوقف شدن فعالیت این کارخانه از میانه‌های سال ۱۳۹۳قوت گرفت و منابع غیر‌رسمی از تعطیلی کارخانه به دلیل مشکلات زیست‌محیطی خبر دادند. 

«محمدحسین بازگیر» رئیس حفاظت محیط‌زیست استان تهران با اعلام توقف فعالیت کارخانه زباله‌سوز آبعلی اعلام کرد: «یک سیستم یا کارخانه ‌هاضم زباله به روش شیمیایی در آبعلی وجود دارد که بیوگاز تولید می‌کرد. این مجموعه چندماه کار کرد اما به علت برخی نواقص و اشکالات فعالیت آن متوقف شد.»

اما نقوی با رد این موضوع در این‌باره می‌گوید: «این کارخانه به صورت منقطع چند بار فعال و تعطیل شده است. اما در مرحله «اور حال over haul‌» برای تعمیرات دوره‌ای قرار دارد و اکنون تعطیل شده و مشغول تعمیرات هستیم چون بعد از مدتی که مجموعه کار می‌کند، در مخازن لجن ته‌نشین می‌شود و باید تخلیه و لوله‌ها خالی شود همچنین بحث گاز متان و... هم دارد، اینها باید دوباره سرویس و مجدد راه‌اندازی شود. این کارخانه با ‌هاضم کار می‌کند که این روش از فرایندهای دفع پسماند کمترین آلودگی زیست‌محیطی را دارد.»


هزینه هنگفت

یکی از مسائل مهم در زمینه عملکرد این کارخانه، صرف هزینه بیش از برآورد اولیه و حدود ۲۵میلیارد تومان است که سرپرست معاونت پردازش و دفع سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «هزینه‌ای که برای این مجموعه صرف شد، نسبت به مبلغ برآورد اولیه بیشتر بود که منطقی هم هست. درواقع مابه‌التفاوت ارزی باعث هزینه بیشتر شد. بی‌تردید هیچ‌وقت یک کار فنی ۱۰0درصد و بی‌عیب نیست و هر کار فنی که برای نخستین بار انجام می‌شود باوجود مشاور و بررسی‌های کامل، اگر مدتی بعد مورد بازنگری قرار گیرد می‌توان نتیجه گرفت که باید در آن تغییراتی ایجاد شود. مواردی در حین اجرا نمایان می‌شود که این طرح هم از این موضوع مستثنی نبوده که از نظر من به عنوان کارشناس قابل قبول است.»


تعیین تکلیف 2 ماهه

با این حال شهروندان می‌خواهند بدانند این کارخانه مجدد از کی شروع به کار می‌کند و مجموعه به چه صورت به فعالیت خود ادامه خواهد داد؟ نقوی در این‌باره می گوید: «من فکر می‌کنم با گذر از مرحله «تعمیرات دوره‌ای»، حداکثر یک تا 2 ماه آینده مجموعه مجدد راه‌اندازی می‌شود. اما مدیریت شهری باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند. یا شهرداری خود ادامه کار را به عهده می‌گیرد یا پیمانکار جدید اتخاذ می‌کند یا به همین صورت ادامه می‌یابد.»

1‌ـ over haul در فرهنگ لغات انگلیسی به تعمیرات اساسی ترجمه شده است.