تولید
قیمت نان تکان نمی‌خورد
کیفیت پایین آرد دولتی، بازار نان را به نانوایی‌های آزاد واگذار کرده است
فاطمه میرزایی| گرگان ـ خبرنگار :
سال 1393 آخرین باری بود که قیمت نان در گلستان افزایش پیدا کرد. اگرچه این مشکل مختص گلستان نیست و نانوایی‌های بیشتر نقاط کشور با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اما در گلستان مشکلات دیگری هم وجود دارد که چرخه تولید نان را به‌عنوان قوت غالب مردم هم برای مردم و هم برای صنعتگران آن با مشکل مواجه کرده است.
هر سال عید نوروز که از راه می‌رسد قیمت همه اقلام حتی کرایه تاکسی‌ها، سواری‌ها و وسایل حمل‌ونقل جمعی و باربری هم افزایش می‌یابد، اما در 3 سال گذشته از افزایش نرخ نان خبری نبود. موضوعی که برخی از نانوایی‌های استان آن را سبب شکستن کمر نانوایی‌ها می‌دانند.
امسال هنوز هیچ قیمتی افزایش پیدا نکرده است، اما برخی نانوایی‌ها می‌گویند موضوع فقط ثابت ماندن نان نیست. نانوایی‌هایی که جواز دولتی دارند می‌گویند کیفیت پایین آرد دولتی باعث می‌شود که مشتری‌ها همه در صف نان آزاد قرار بگیرند. کمتر کسی این روزها تمایل دارد که از نان دولتی استفاده کند. موضوعی که حتی خود مسئولان آرد و نان استان بر آن صحه می‌گذارند. به نظر می‌رسد در زمینه آرد و نان استان مشکلات زیادی وجود دارد که البته راه درازی تا حل آنهاست. اگرچه شهروندان با خرید نان‌های بسته‌بندی و دارای مجوز آزاد، مسأله کیفیت نامناسب نان دولتی را رفع می‌کنند، اما آنکه متضرر می‌شود نانوایی‌های با جواز دولتی و کارخانه‌هایی‌اند که آرد دولتی تولید می‌کنند.
مالیات مشکل جدید نانوایان
رئیس دفتر تعزیرات و آرد و نان استانداری معتقد است که کیفیت آرد و نان دولتی نسبت به قبل چندان تغییر نکرده است. «محمد مقصودلو» می‌گوید: فقط زمستان سال گذشته کیفیت آرد در گرگان کمی پایین آمد که باز هم نسبت به سایر استان‌ها کیفیت نان در استان قابل قبول بود. مقصودلو توضیح می‌دهد: در مقطع کوتاهی درگیر کیفیت آرد نانوایی در گرگان بودیم. به این دلیل که آرد یک کارخانه کمی مشکل‌ساز شده بود، البته نسبت به سهمیه شهر گرگان مقدار جزئی بود. از 3100 تن سهمیه شهر 200 تن آن مربوط به این کارخانه است.
مقصودلو بیان می‌کند: گلستان برترین گندم کشور را از لحاظ کیفی و کمی تولید می‌کند اما به این معنی نیست که در حوزه داخلی آرد و نان بدون مشکل باشد.
رئیس دفتر تعزیرات و آرد و نان استانداری می‌گوید: کیفیت نان به چند آیتم بستگی دارد. این‌طور نیست که فقط کیفیت آرد تضمین‌کننده کیفیت نان باشد. مشکلات برای این قشر زیاد شده است. 3 سال است که نرخ جدید دریافت نکرده‌اند. در بحث بیمه با مشکلاتی مواجهند و همچنین اخیرا باید مالیات پرداخت کنند. دستمزد‌ها و نرخ حامل‌های انرژی بالا رفته است اما نرخ نان بالا نرفته است. این خودش یکی از مباحثی است که کیفیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. نقش آرد فقط 60 درصد است. میزان مکمل‌ها و بهبوددهنده‌ها بسته به نان پخت‌شده هم تأثیر دارد. در گلستان بیشترین نان مصرفی نان بربری است که کیفیت پخت آن از عوامل زیادی تبعیت می‌کند. اختلاف قیمت در نان آزاد و دولتی هم خبازها را بی‌اندازه کرده است. نان در هر دکان بقالی و سوپرمارکتی پیدا می‌شود.
او در مورد مشکل کیفیت آرد در استان می‌گوید: نول‌کشی از گندم نفس آرد دولتی را گرفته است. وقتی مغز و گلوتن گندم گرفته شود در حقیقت تفاله گندم باقی می‌ماند که برای آردهای دولتی استفاده می‌شود. کارخانه‌ای که آرد دولتی و آزاد را با هم درست می‌کند این مشکلات را ایجاد می‌کند، البته ممکن است نان پخته‌شده با این آرد لذیذ نباشد اما ارزش غذایی دارد. تفکیک این کارخانه‌ها بسیار پیچیده است. 13 هزار تن سهمیه آرد یک ماه استان است. 30 کارخانه آرد داریم که برایشان صرف نمی‌کند فقط آرد دولتی تولید کنند. متأسفانه آنچه از گلستان خارج می‌شود، گندم است نه آرد. یعنی ارزش افزوده تولید آرد به استان برمی‌گردد. گندم گلستان بازار فروش خوبی دارد چراکه گلوتن بالایی دارد. دلمان می‌خواهد که آرد به جای گندم فروش رود. یک میلیون و 300 هزار تن تولید گندم در استان است اما ما فقط 300 هزار تن آن را در استان آرد می‌کنیم در حالی که کارخانه‌های ما در استان تا سقف یک میلیون و 400 هزار تن گندم را می‌توانند آرد کنند.
گلستان باید بر صادرات آرد تمرکز کند
مدیرعامل و مالک یک کارخانه آرد در مازندران که از گلستان گندم می‌خرد، می‌گوید: استان‌های مازندران، خراسان، سمنان و غیره از گلستان گندم می‌خرند. «شاهرخ یوسفی» ادامه می‌دهد: این موضوع طبیعی است زیرا گلستان بیش از میزان مصرف خودش و چند برابر تولید گندم دارد. کیفیت گندم در گلستان هم آن را به کالای مطلوبی برای کارخانه‌های آرد تبدیل می‌کند. کارخانه‌هایی در استان با تمام ظرفیت کار می‌کنند و آرد بسیار باکیفیتی هم ارائه می‌دهند مانند کارخانه آرد بندر گز که بازار تهران را قبضه کرده است. یوسفی معتقد است گلستان باید ظرفیت کارخانه‌هایش را فعال کند و برای آن بازار صادراتی فراهم کند.
او می‌گوید: شرایط گلستان به گونه‌ای است که به سادگی می‌تواند بخش بزرگی از صادرات آرد را به دست بگیرد. ما نمی‌توانیم بگوییم که هر استانی گندم خودش را آرد کند، چراکه بسیاری از استان‌ها تولید ندارند و یا مانند مازندران کمتر از میزان مصرفی آرد تولید می‌کنند. اما محور صادرات بسیار مهم است و گلستان باید بر آن متمرکز شود. این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که کارخانه‌های آرد در گلستان بزرگ‌ترین محل دپوی گندم کشور هستند و از دولت هزینه‌های انبارداری می‌گیرند. بدون شک اگر گلستان بتواند ظرفیت خوابیده کارخانه‌هایش را فعال کند و همزمان بازاریابی موفقی در صادرات آرد داشته باشد بی‌گمان به ارزش افزوده فوق‌العاده‌ای دست پیدا می‌کند.
امکان صادرات آرد به خارج از کشور نیست
مدیر کل صنعت و معدن گلستان معتقد است موضوع آرد در گلستان پیچیدگی‌هایی دارد که بخشی از آن به قیمت تمام‌شده گندم در استان برمی‌گردد. «حسینقلی قوانلو» می‌گوید: گلستان گندم درجه یکی تولید می‌کند که حدود 500 تومان با گندم وارداتی اختلاف قیمت دارد. همین موضوع باعث می‌شود که ما صادرات را به استان‌های دیگر داشته باشیم اما نتوانیم به خارج از کشور صادرات آرد داشته باشیم. از سوی دیگر استان‌هایی دیگر هم از گلستان گندم می‌خرند و در استان‌هایشان ارزش افزوده تولید آرد ایجاد می‌شود. ما برای حل این مسأله رایزنی‌های زیادی هم انجام دادیم. در دوره‌ای هم موفق شدیم نظر مثبت سازمان غله را تا حدود زیادی جلب کنیم، اما تا این لحظه به نتیجه عملی‌ای نرسیده است. گلستان باید بتواند بیشتر گندم تولیدی‌اش را آرد کند و آرد را به سایر استان‌ها بفروشد، البته دلایل سایر استان‌ها و سازمان غله هم از زوایایی منطقی است اما گلستان در درجه اول، مسئول شهروندان و صنعتگران خودش است. صادرات آرد به خارج از کشور از طرف گلستان تقریبا امکان‌ناپذیر است.
صدور بی‌رویه مجوز
رئیس دفتر تعزیرات و آرد و نان استانداری می‌گوید: گلستان از صدور جواز بی‌رویه نانوایی رنج می‌برد. استان ما 2270 واحد نانوایی دارد و به ازای هر 820 نفر یک واحد خبازی وجود دارد. در سال‌های گذشته به ویژه در سال‌های 89، 90 و 91 ایده‌ای در دولت دنبال شد که نانوایی باید مانند سوپرمارکت رشد کند در حالی که نانوایی شدیدا به سرانه جمعیت وابسته است.
«محمد مقصودلو» ادامه می‌دهد: متوسط مصرف یک واحد خبازی در گلستان 6 کیسه آرد است. در برخی شهرها مانند علی‌آباد و شهرهای شرقی متوسط مصرف 5 یا 4 کیسه است. در حقیقت این واحد‌ها فقط می‌توانند به کسب درآمد به اندازه هزینه‌ها فکر کنند نه به کیفیت، اما در مورد افت کیفیت نان گرگان ما قول می‌دهیم آن را برطرف کنیم.
