ما همه با هم نیستیم
کشورهای دیگر چه راهکارهایی برای مقابله با سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا دارند؟
لیلا شریف_روزنامه نگار
چند هفته پیش یک ویدئو چندثانیه‌ای از صحبت‌های جاستین تردو، بوریس جانسون و امانوئل ماکرون در حاشیه نشست ناتو منتشر شد. در این ویدئو چندثانیه‌ای، سران 3 کشور به تمسخر رفتار ترامپ می‌پردازند و شاید بتوان این رفتار را نمود بیرونی و البته همراه با طنز سران این سه کشور (کانادا، انگلیس و فرانسه) در قبال تفکرات یکجانبه‌گرایانه ترامپ در قد و قامت رئیس‌جمهورآمریکا دانست؛ رفتاری که ابعاد مختلف سیاست، اقتصاد و... آمریکا را در قبال دیگر کشورها دربرگرفته است. شاید به جرأت بتوان گفت که برخلاف تلاش کشورهای مختلف در گوشه و کنار جهان برای ایجاد چندجانبه گرایی، این آمریکاست که با تکیه بر اصل «اولویت با آمریکاست.»، مسیر یکجانبه گرایی را در پیش گرفته است تا اینگونه خود را در جایگاه قدرت برتر جهان جای دهد.
ترامپ با چه معاهده‌های جهانی خداحافظی کرد
حضور ترامپ در کاخ سفید نشان داد که این رئیس‌جمهور پرحاشیه ایالات متحده در پیروی از اسلاف خویش یعنی چهره‌هایی همچون ریگان، کلینتون و بوش پسر، خواهان یکه‌تازی در میان سایر کشورهاست و تنها منفعت آمریکاست که مسیر او در هم‌نشینی با دیگر کشورها را مشخص می‌کند.
ترامپ از همان نخستین روزهای حضورش در کاخ سفید، بدون هیچ نگرانی‌ای، دکمه خروج از چند توافق مهم جهانی و همچنین چند سازمان اثرگذار بین‌المللی را زد. «پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک» (تی‌پی‌پی) جزو نخستین گام‌های ترامپ برای پیشبرد سیاست‌های یکجانبه‌گرایانش بود که در اواخر سال 95کلید خورد. در ادامه ریاست ترامپ بر کاخ سفید، پیمان اقلیمی پاریس نیز به‌دلیل نگاه خاص ترامپ به مسائل جهانی دچار مشکل شد؛ چرا که او تصمیم خود را برای خروج از این پیمان گرفته بود. از نظر او پیمان اقلیمی پاریس، یک فاجعه برای آمریکاست و آنطور که در برنامه‌ریزی ترامپ برای خروج از این پیمان اعلام شده، آمریکا در سال2020از این پیمان که پیشرو در مبارزه با گازهای گلخانه‌ای است، خارج می‌شود. «پیمان جهانی مهاجرت سازمان ملل» و «یونسکو» (سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد) نیز از دیگر مواردی بود که ترامپ حضور در آنها را برای کشورش مفید ندانست و ترجیح داد که به جای حضور در کنار دیگر کشورها، مسیر خود را طی کند. نفتا هم در لیست حذف‌شده‌های آقای رئیس‌جمهور قرار گرفت و ترامپ بعد از شرکت در نشستی با سران کشورهای «گروه 20»، خبر خروجش از «پیمان تجارت آزاد آمریکای‌شمالی» موسوم به(نفتا)را رسانه‌ای کرد. اما پر حاشیه‌ترین تصمیم ترامپ برای خروج را می‌توان با برجام پیوند داد؛ توافقی که با تکیه بر اصل چندجانبه‌گرایی از سوی کشورهای موسوم به 1+5 و ایران در گذر سال‌ها پیگیری شد اما وقتی دولت اوباما جای خود را به دولت ترامپ داد، یک‌شبه نسخه این توافق پیچیده شد و طبق سیاق گذشته، ترامپ حکم خروج از این توافق را صادر کرد. در کنار تمام پیمان‌هایی که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا ترجیح داد تا به جای ماندن در کنار دیگر کشورها، مسیر رفتن را در پیش بگیرد، کم نیستند توافق‌ها و سازمان‌هایی که با تهدید مستمر ترامپ برای خروج روبه‌رو هستند. تهدید برای خروج از سازمان تجارت جهانی از جانب ترامپ داستانی دنباله‌دار است که هر از چند گاهی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا مطرح می‌شود. ترامپ معتقد است که کشورها روابط منصفانه‌ای با آمریکا، در عرصه تجارت جهانی ندارند و سازمان تجارت جهانی زمینه‌ساز چنین رویکردی در قبال ایالات متحده شده است و برهمین اساس او چند‌ماه پیش هشدار داد که اگر سازمان تجارت جهانی عملکردش را بهبود نبخشد، آمریکا از سازمان تجارت جهانی هم خارج خواهد شد.
نسخه جهانی در برابر تفکر یکجانبه‌گرایی آمریکا
شاید بتوان خروج از برجام را نقطه تقابل اروپا و آمریکا دانست؛ اتفاقی که فارغ از نتیجه تلاش طرف اروپایی، موجب رو در رویی اروپایی‌ها در قامت حامیان سیاست‌های چند جانبه‌گرایانه با آمریکای معتقد به سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه شد. در واقع به هر میزان که آمریکا خود را بدبین به نهادهای بین‌المللی و حامی اقدامات یکجانبه نشان می‌دهد، سران اروپا تلاش می‌کنند تا با تکیه بر چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی گام بر‌دارند. شاید همین موضوعات و ایجاد احساس خطر از گسترش سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا موجب شد تا سازمان ملل چند هفته پیش به مناسبت هفتاد و پنجمین سال شروع فعالیت‌هایش، از اعضای خود بخواهد تا نظرشان در مورد موضوع « آینده‌ای که می‌خواهیم با تأکید بر تعهد جمعی درباره چندجانبه گرایی» بگویند.
