یک سال اعتراض با جلیقه‌زرد

درست زمانی که بسیاری تصور می‌کردند شعله اعتراض‌های مردمی در فرانسه موسوم به اعتراض‌های «جلیقه‌زردها» خاموش شده، دیروز تجمع‌های متعدد به مناسبت سالگرد آغاز اعتراض‌ها، بار دیگر نشان داد جامعه فرانسه همچنان به سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی دولت این کشور معترض است.
نیروهای پلیس در پاریس برای پراکنده‌کردن مردم از گاز اشک‌آور استفاده کردند؛ وضعیتی که خاطرات درگیری‌های شدید سال گذشته میان معترضان و پلیس را تازه کرد که به تخریب گسترده بسیاری از اماکن عمومی، بانک‌ها، رستوران‌ها و مراکز تجاری در مرکز شهر ‌پاریس و بسیاری دیگر از شهرهای بزرگ فرانسه منجرشد. نیروهای پلیس پاریس که طی یک سال اخیر در اعتراض‌های خشن جلیقه‌زردها، آب‌دیده شده‌اند، دیروز از همان ساعات اولیه صبح مانع شکل‌گیری تجمع‌های منظم معترضان در خیابان‌های منتهی به مرکز شهر شدند. از سوی دیگر، معترضان نیز که با تاکتیک‌های پلیس آشنا شده‌اند، دیروز بزرگراه‌ها را به جای مناطق مرکزی شهر به‌عنوان محل تجمع خود انتخاب کردند. نیروهای پلیس در شمار زیاد مانع بسته‌شدن راه‌ها شدند اما رفت‌و‌‌آمد در پایتخت فرانسه به هر حال در سالگرد یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین اعتراض‌های مردمی این کشور، تحت‌تأثیر قرار گرفت. برخورد پلیس با معترضان شاید در ابتدا آنقدرها شدید نبود اما با ادامه یافتن تجمع‌ها و تخریب اموال عمومی در اعتراض‌های هفتگی جلیقه‌زردها، برخورد نیروهای پلیس نیز شدیدتر شد. آمار رسمی منتشر‌شده از سوی دولت فرانسه نشان می‌دهد طی این مدت، بیش از 2هزار و 500نفر از معترضان زخمی شده‌اند. در مقابل، بیش از هزار و800نفر از نیروهای پلیس نیز در درگیری‌ها دچار جراحت شده‌اند. همچنین گفته می‌شود 25نفر از معترضان بر اثر برخورد گلوله‌های پلاستیکی به‌صورت‌شان نابینا شده‌اند و 2نفر نیز بر اثر شلیک نیروهای پلیس از فاصله نزدیک، دست خود را از دست داده‌اند.

افزایش قیمت، عامل اعتراض‌ها
جنبش اعتراضی جلیقه‌زردها نیز همچون برخی اعتراض‌های اخیر در جهان، از افزایش قیمت بنزین ناشی شد. دعوت به تجمع در خیابان‌ها و جاده‌های اصلی در شهرهای مختلف فرانسه به یک موج عمومی تبدیل شد و در نخستین روز حدود 300هزار نفر دست به تجمع و راهپیمایی در خیابان‌های پاریس و دیگر شهرها زدند. اعتراض‌ها نه به یک جریان سیاسی خاص مرتبط بود، نه اتحادیه‌های کارگری در آن نقش داشتند. معترضان از ابتدا به سبک راننده‌های کامیون‌ها و اتوبوس‌ها، جلیقه زرد به تن کردند و حرکت آنها به همین نام معروف شد. اعتراض‌ها ابتدا آرام بود اما خیلی زود به خشونت کشیده شد. زد‌و‌خورد معترضان با پلیس که هر‌هفته شنبه‌ها در خیابان‌های مرکز شهر پاریس تجمع می‌کردند، خشن‌ترین صحنه‌های درگیری‌های خیابانی فرانسه را رقم زد که یادآور جنبش 1968این کشور بود که به یک قیام ناگهانی علیه دولت ژنرال دوگل تبدیل شد. اعتراض به افزایش قیمت بنزین، جرقه اعتراض‌ها را زد اما رفته‌رفته مطالبات معترضان از کاهش قیمت سوخت به لغو برنامه‌های اصلاحی دولت امانوئل مکرون در زمینه دیگر مسائل اقتصادی نیز کشیده شد. آنها خواستار افزایش دستمزد‌ها، کاهش مالیات بر درآمد، بهبود کیفیت خدمات بیمارستان‌ها، لغو اصلاحات مربوط به روابط کارگر و کارفرما و همچنین لغو روند خصوصی‌سازی‌ها شدند.

تسلیم دولت فرانسه
امانوئل مکرون از ابتدا با وعده اصلاحات اقتصادی به ریاست‌جمهوری رسید. ابتدا تصور آن‌ بود که اصلاحات او به نفع مردم عادی تمام می‌شود، اما با گذشت حدود یک سال از حضور او در کاخ الیزه، رفته‌رفته سیاست‌های او به نفع کارفرمایان نمایان شد. مکرون برنامه افزایش قیمت بنزین را با هدف تامین بودجه مورد نیاز برنامه‌های محیط‌زیستی به اجرا رساند اما هرگز تصور نمی‌کرد با چنین واکنش تندی از سوی جامعه فرانسه روبه‌رو شود.
مکرون کمتر از یک ‌ماه پس از آغاز اعتراض‌ها، تسلیم خواست معترضان شد و اجرای طرح افزایش قیمت بنزین را متوقف کرد. اما تصمیم او اندکی دیر اتخاذ شد؛ چراکه خواسته‌های جنبش جلیقه‌زردها دیگر فراتر از این ماجرا رفته بود. با ادامه اعتراض‌های خیابانی و درگیری میان معترضان و نیروهای پلیس، دولت مجبور به امتیازدهی بیشتر شد. طبق دستور امانوئل مکرون، حدود 5میلیارد یورو از مالیات‌ستانی دولت کاسته شد و دولت متعهد شد این مبلغ را با جلوگیری از فرار مالیاتی شرکت‌ها جبران کند. قانونی که طبق آن حقوق مستمری‌بگیران متناسب با تورم افزایش پیدا می‌کرد نیز بار دیگر به اجرا در‌آمد. دولت همچنین متعهد شد دخالت خود را در اقتصاد کاهش دهد.

پایان جلیقه‌زردها نزدیک است؟
تجمع‌های اعتراضی جلیقه‌زردها طی یک سال گذشته هر هفته ادامه داشته است اما جنبشی که در اوج خود بیش از 300هزار نفر را به خیابان‌ها کشانده بود، طی هفته‌های اخیر با حضور چند‌صد نفر دنبال می‌شد. دیروز اما جلیقه‌زردها بار دیگر نشان دادند همچنان زیر پوست جامعه فرانسه، معترض سیاست‌های دولت هستند. یورونیوز با انتشار نتایج یک نظرسنجی گزارش داد که از هر دو فرانسوی، یک نفر معتقد است جنبش جلیقه‌زردها زنده است و احتمالا بار دیگر آتش آن شعله‌ور خواهد شد. مقام‌های دولتی اکنون نگران پیوستن دیگر گروه‌ها به جلیقه‌‌زردها هستند. کارگران، پرستاران و دانش‌آموزان گروه‌هایی هستند که ظرفیت پیوستن به اعتراض‌ها و تقویت جنبش جلیقه‌زردها را دارند. طی هفته‌های اخیر، دانش‌آموزان و دانشجویان در اعتراض به هزینه دانشگاه‌ها و کارکنان نظام بهداشت و درمان در اعتراض‌ به حقوق و دستمزد، تجمع‌های پراکنده داشته‌اند. اتحادیه‌های حمل‌ونقل در حال برنامه‌ریزی برای یک اعتصاب سراسری برای 3هفته دیگر هستند که می‌تواند حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و هوایی را در سراسر فرانسه فلج کند. اعتراض آنها به میزان دستمزدهاست. فرانسه همچنان مستعد بروز یک بحران اجتماعی دیگر است.