سایه سنگ‌شکن‌ها بر سر نخلستان‌ها

علیرضا برازجانی|  بوشهر - خبرنگار:

بیش از 15سال از آغاز فعالیت  سنگ‌شکن شهرداری سعدآباد روی رودخانه شاپور که منبع اصلی تامین آب و آبیاری نخیلات منطقه به شمار می‌رود می‌گذرد.  سنگ‌شکنی که بدون اخذ مجوزهای قانونی از محیط ‌زیست و آب منطقه‌ای برای تامین بخشی از درآمدهای شهرداری سعدآباد شروع به کار کرد. این در حالی است که در اجرای این طرح، منافع نخلداران و کشاورزان منطقه که حقابه تاریخی داشتند مورد غفلت قرار گرفت.


تهدید حیات30هزار نخل

«محمدرضا برامکی» از نخلداران بخش سعدآباد می‌گوید: ادامه فعالیت این  سنگ‌شکن منجر به از بین رفتن 30هزار اصله نخل که در فاصله کمی از محل کارگاه و یا در اراضی پایین‌دست این  سنگ‌شکن قرار دارند، می‌شود و خانوارهای زیادی متاثر از نابودی نخلستان آسیب می‌بینند.
 وی ادامه می‌دهد: تنها منبع درآمد و معیشت مردم سعدآباد تولید خرما است و به برکت وجود هزاران اصله نخل، افراد زیادی رزق و روزی خود را پای این سفره گسترده طلب می‌کنند اما در روزگار کم‌آبی و شرایط سختی که نخلداران منطقه با آن مواجه هستند ادامه فعالیت این  سنگ‌شکن، افزون بر تشدید شرایط بحرانی منطقه و کم‌آبی، تنگ‌تر شدن سفره مردم را در پی داشته است. در سال‌های اخیر هم به دلیل ادامه خشکسالی‌ها در تامین آب مورد نیاز نخیلات با کمبود مواجه هستیم و با این‌که از حقابه چندصد ساله برخورداریم اما به صورت جیره‌بندی آب دریافت می‌کنیم در حالی که این  سنگ‌شکن هیچگونه محدودیتی در برداشت آب ندارد و این رفتار به دور از انصاف است.

وی می‌افزاید: از بدو شروع به کار این واحد صنعتی در اراضی کشاورزی بدون کسب مجوزهای قانونی از محیط‌ زیست و آب منطقه‌ای، کشاورزان و باغداران به این موضوع واکنش داشتند زیرا محدوده کارگاهی آن در فاصله کمی از این نخلستان‌ها، یعنی در 20متری‌شان، قرار دارد. همچنین ماشین‌های مهندسی که برای برداشت مصالح مورد نیاز  سنگ‌شکن در بستر رودخانه شاپور کار می‌کنند موجب تغییر چندباره مسیر طبیعی جریان آب رودخانه می‌شوند. شکایت‌های مختلفی در مراجع قضایی علیه مسئولان وقت این واحد صنعتی شد. آن زمان چندبار این واحد صنعتی توسط مراجع قانونی پلمب و از ادامه فعالیت آن جلوگیری شد اما با دادن تعهداتی مثل پرداخت خسارت به باغداران و جابه‌جایی محدوده فعالیت  سنگ‌شکن در نقطه‌ای خارج از حریم نخلستان‌ها دوباره کار خود را از سر گرفته‌اند.


نگرانی از بازگشایی  سنگ‌شکن

این باغدار اضافه می‌کند: در این تعطیلی و بازگشایی چندباره  سنگ‌شکن، هیچ‌کدام از تعهداتی که داده بودند انجام نشده است. خسارتی که وعده آن را به باغداران داده بودند پرداخت نشد. از سوی دیگر قرار بود پس از مکان‌یابی و با کسب مجوز لازم دستگاه‌های  سنگ‌شکن به جایی دورتر از حریم نخلستان‌ها منتقل شود که البته این مورد هم تاکنون اجرا نشده است.

 افزون بر این از بهمن سال گذشته که به نوعی این  سنگ‌شکن فعالیت آن چنانی ندارد یک دستگاه لودر در حال جمع‌آوری سنگ از بستر رودخانه و دپوی آن برای شروع به کار پس از پایان برداشت محصول خرمای نخلداران است؛ موضوعی که به شدت موجب نگرانی و اعتراض ما نخلداران شده است. از مسئولان و متولیان تقاضا داریم تا به این موضوع بی‌تفاوت نباشند و به داد مردم و نخلداران برسند چراکه فعالیت نامناسب این  سنگ‌شکن باعث فروریختن غبار روی نخل‌ها و از بین رفتن محصول و همچنین خود نخل‌ها می‌شود.


ادامه کار؛ منوط به رفع موانع

در همین حال رئیس اداره حفاظت محیط ‌زیست دشتستان در گفت‌و‌گو با همشهری با اشاره به این‌که بیش از یک سال است که از فعالیت این  سنگ‌شکن جلوگیری شده و در حال حاضر فعالیت خاصی ندارد، می‌گوید: از سال 83 که این  سنگ‌شکن شروع به کار کرد به دلیل این‌که حریم قانونی را رعایت نکرده همواره مورد اعتراض و نارضایتی باغداران بود. در ادامه با ورود این اداره به پرونده و با پیگیری‌های زیاد با حکم قضایی از ادامه کار آن جلوگیری شد اما در کش و قوس چند ساله به صورت مقطعی و با کسب رضایت از نخلداران شروع به کار کرده ولی دوباره تعطیل شده است.
«صادق پورسالم» می‌افزاید: ادامه فعالیت قانونی این  سنگ‌شکن مستلزم رعایت حریم150متری از نخلستان‌ها به صورت خرید اراضی از کشاورزان و یا اخذ رضایت‌نامه از آنهاست. در این صورت این اداره منعی برای کار  سنگ‌شکن قائل نخواهد بود ولی تا زمان رفع این موانع از ادامه کار آنها جلوگیری می‌شود. 


مکث 

فعالیت 10واحد سنگ‌شکن در امتداد رودخانه‌های دالکی و شاپور، که منابع اصلی تامین آب حدود 5 میلیون اصله نخل منطقه دشتستان محسوب می‌شوند، قصه پرغصه و پررنج باغداران در یک دهه اخیر است. موضوعی که با بحران بی‌آبی و خشکسالی‌های سالیان گذشته تشدید شده است. اما اصرار بر برداشت نامحدود و خارج از قاعده مصالح در بستر این رودخانه‌ها، افزون بر بحران بی‌آبی نخیلات، باعث برهم خوردن توازن اکوسیستم منطقه و موجب از بین رفتن زیستگاه انواع حیوانات و پرندگان شده است. 

انتظار می‌رود دستگاه‌های مسئول با فوریت به این موضوع و چالش زیست‌محیطی بپردازند و تا دیر نشده از گسترش دامنه بحران جلوگیری کنند. یکی از راهکارها می‌تواند جایگزینی معادن کوهستانی که سرشار از منابع خدادادی مصالح هستند به جای منابع رودخانه‌ای باشد. این منابع رودخانه‌ای پایدار نیستند و می‌توان با انجام مطالعات لازم و ظرفیت‌یابی، با جایگزینی معادن رودخانه‌ای با معادن کوهی، به رفع مشکلات زیست‌محیطی و برطرف شدن دغدغه باغداران و کشاورزان منطقه کمک شایانی کرد.