گزارش
کتابخانه، روی بیلبوردهای شهری
اجرای طرح «کتابخانه شهر» معابر پایتخت را به ویترین کتاب تبدیل کرده است
علی‌الله سلیمی-روزنامه‌نگار
تبلیغات شهری همواره یکی از راه‌های جذب مخاطبان طرح‌های فرهنگی محسوب می‌شود که توجه عابران و رانندگان را جلب می‌کند تا پیام آن طرح در کمترین زمان ممکن به مخاطب منتقل شود. برای همین، بیلبورد، یکی از ابزارهای مهم و قدرتمند برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی است که تنها یکی از ویژگی‌های آن، سرعت انتقال و کیفیت پیامی است که روی آن نقش بسته است. در این راستا، کتاب یکی از مواردی است که تا چند سال پیش خیلی روی بیلبوردهای تبلیغاتی دیده نمی‌شد و شاید برای کسی هم مهم نبود که «یار مهربان» در بیلبوردهای شهری دیده شود، اما از چندی پیش و در مناسبت‌های مرتبط با موضوع کتاب، مانند هفته کتاب یا نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، شهر چهره دیگری به‌خود می‌گیرد و در اعلان‌های تبلیغاتی چهره نویسندگان و کتاب‌هایشان به‌نمایش درمی‌آید. در روزهای اخیر هم همزمان با هفته کتاب، طرح «کتابخانه شهر» با همکاری مشترک نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سازمان زیباسازی شهرداری تهران اجرا شده و به همین مناسبت موضوع کتاب و بیلبوردهای شهری محور این گزارش شده است.
1 اینکه در این چند سال، فعالان حوزه کتاب اصرار دارند کتاب را روی بیلبوردهای تبلیغاتی ببینند، یک دلیلش این است که کمبود ویترین برای نمایش کتاب‌ها وجود دارد؛ به‌نحوی که گاهی برخی از کتاب‌ها حتی به قفسه کتابفروشی‌ها هم نمی‌رسند و مجالی هم برای معرفی خود پیدا نمی‌کنند؛ اتفاقی که در این سال‌ها افتاده و می‌بینیم بیلبوردها دیگر فقط نقش تجاری ندارند و برای کارهای فرهنگی هم از آنها استفاده می‌شود؛ تبلیغ فیلم و سریال یا جریان‌سازی برای یک اتفاق فرهنگی. در این میان، ایامی مانند برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و هفته کتاب که به کتاب و کتابخوانی اختصاص یافته، ازجمله مناسبت‌هایی است که شهر رنگ و بوی کتاب به‌خود می‌گیرد و کتاب‌ها مجالی برای دیده‌شدن پیدا می‌کنند. برای همین باید از بیلبوردها استفاده بهینه کرد.
2 شهرداری تهران و به‌ویژه سازمان زیباسازی شهر تهران، در این سال‌ها سعی کرده‌اند در این ایام خاص توجه به کتاب بیشتر شود و این آثار فرهنگی به بیلبوردهای شهری راه یابد. در سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران که با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» برگزار شد، بیلبوردهای شهری مزین به کتاب و عکس نویسندگان در طرح «کتاب باران» شد؛ در قالب این طرح در حاشیه خیابان‌ها و چهارراه‌ها آگهی‌نماهایی مزین به چهره نویسنده‌ها و کتاب‌هایشان وجود داشت که در کنار این عکس‌ها کیو‌آر‌کد قرار داده شد که مردم می‌توانستند با اسکن آن به صفحه خانه کتاب بروند و اطلاعات بیشتری درباره کتاب‌ها، خلاصه و برشی از آن و سایر کتاب‌هایی که در طرح معرفی شده بود، مشاهده کنند. اینکه در سطح شهر کتاب‌ها به نمایش دربیایند، به‌خودی خود امر پسندیده‌ای است، چون عمده خبرهای مربوط به کتاب‌ها در نشریات و خبرگزاری‌ها درج می‌شود که ممکن است بخش عظیمی از مردم فرصتی برای خواندن آنها نداشته باشند، اما بیلبورد با توجه به جلوه‌های بصری که دارد، ناخودآگاه توجه‌ها را جلب و مردم را درگیر می‌کند.
3امسال و در هفته کتاب، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مسئولیت تنظیم بیلبوردهای شهر تهران را به‌عهده گرفت. حامد عبدوس، مدیرکل تأمین منابع کتابخانه‌های نهاد در گفت‌وگو با همشهری در مورد بیلبوردهای امسال می‌گوید: «معمولا پس از تشویق به کتابخوانی، این پرسش مطرح می‌شود که «چه بخوانیم؟». طرح «کتابخانه شهر» به‌دنبال پاسخ به این سؤال با توجه به محدودیت ظرف زمانی هفته کتاب و بستر ارائه فضاهای تبلیغاتی شهر تهران (و پس از آن سایر شهرها) بود تا شهروندان با دیدن این تبلیغات با عنوان، نام و عکس نویسنده، ناشر و توصیف کوتاهی از 100کتاب، به خواندن این کتاب‌ها و به‌صورت گسترده‌تر مطالعه ترغیب شوند.»
4 مدیرکل تأمین منابع کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه تلاش بر این بود که این اقدام فقط یک کار تبلیغاتی صرف نباشد، می‌گوید: «پس از تصویب طرح، فرایند انتخاب کتاب‌ها آغاز شد. طبیعتا انتخاب 100کتاب، از میان انبوه کتاب‌های منتشر شده و کتاب‌های فراوان خواندنی دشوار است. برای این انتخاب چند معیار شامل تنوع ناشر، موضوعات و گروه سنی، موجود‌بودن در کتابخانه‌های عمومی برای امانت، وجود نسخه الکترونیک با تخفیف مناسب برای خرید و در مرحله بعدی نسخه صوتی و رضایت ناشر مورد توجه بود. پس از انتخاب کتاب‌ها، سامانه‌ای برای معرفی بیشتر این کتاب‌ها پس از اسکن کیو‌آر‌کد یا ارسال پیامک ایجاد شد. در صفحه مخصوص هر کتاب علاوه بر اطلاعات کتاب، معرفی کوتاه و پیوند خرید نسخه الکترونیکی یا یافتن آن در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد. در واقع تلاش شد این تبلیغات، یک معرفی صرف نباشد و در خواندن این کتاب‌ها برای مردم تسهیل شود.»
5 کتابخانه‌ها، کتاب‌ها را در دسترس قرار می‌دهند و همین باعث شده تا مردم به کتابخانه اقبال داشته باشند و امسال هم انگار کتابخانه‌ها روی بیلبوردهای شهری قرار گرفته‌اند و کتاب معرفی می‌کنند تا مخاطب به سراغ آن برود. در این خصوص، محمدمهدی زرافشان، مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در گفت‌وگو با همشهری، درباره ضرورت تبلیغ کتاب روی بیلبوردهای شهری می‌گوید: «اینکه فضای تبلیغاتی شهر که در طول سال به تبلیغات گوناگون اختصاص دارد، در طول هفته کتاب، به معرفی کتاب و ترویج کتابخوانی اختصاص یابد، فی‌نفسه امری مثبت است. مردم نشان داده‌اند درصورت فراهم‌بودن امکانات به کتاب و خواندن علاقه دارند؛ آمار فروش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ومیزان عضویت و امانت کتابخانه‌های عمومی شاهد این موضوع است. این طرح با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سازمان زیباسازی شهر تهران، از پایتخت آغاز شد، اما با پیگیری معاون محترم توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد و هماهنگی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، این طرح‌ها برای اجرا در سراسر کشور در اختیار شهرداری‌ها قرار گرفت.»
با اسکن کیو‌آر کد تخفیف بگیرید
در این بیلبوردها و در کنار عکس‌ها QR code قرار داده شده است که با اسکن آن ضمن دریافت ۸۰درصد تخفیف از ناشران، اطلاعات بیشتری درباره کتاب‌ها، خلاصه و برشی از آن و همچنین مشخصات نویسنده مشاهده می‌شود یا می‌توانید با ارسال کد اعلام‌شده برای هر کتاب و ارسال آن به سامانه پیامکی مندرج در تصاویر، کتاب‌های الکترونیکی بخرید. البته در هفته کتاب علاوه بر اکران‌های گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی، ۴۰سازه ثابت کتاب در شهر هم به ترویج فرهنگ کتابخوانی می‌پردازند تا شاید سرانه مطالعه در شهر کمی بالاتر رود.
