گزارش
امیدواری کسب‌وکارها به رونق اقتصاد
اطلاعات مربوط به فعالیت بنگاه‌های اقتصادی در اردیبهشت‌ماه، از بهبود فعالیت‌ها و امیدواری آنها به تحولات آینده اقتصاد حکایت دارد
احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار
بعد از کسادی و رکود بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی به‌واسطه تعطیلات بلندمدت فروردین‌ماه، شاخص‌های پیش‌نگر اقتصاد از بهبود اوضاع در اردیبهشت‌ماه حکایت دارد. اتفاقی که البته در فروردین‌ماه نیز در خوش‌بینی قابل‌توجه فعالان اقتصادی قابل ردگیری بود. به‌گزارش همشهری، شاخص مدیران خرید (PMI) که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران آن را با عنوان شامخ منتشر می‌کند، یک شاخص پیش‌نگر اقتصادی است که وضعیت رکود و انقباض یا رونق و انبساط فعالیت‌های اقتصادی را با اعداد یک تا 100 نشان می‌دهد. این شاخص در فروردین 42واحد ثبت شده بود که رقم بسیار پایینی محسوب می‌شود و بیانگر کسادی و رکود فعالیت‌های اقتصادی بود اما در اردیبهشت‌ماه رقم این شاخص به 57.3واحد رسیده که دومین رقم بالا در دوره 44ماهه استخراج این شاخص است. در این‌ماه همه مؤلفه‌های اصلی شامخ بالاتر از ۵۰ثبت شده‌اند؛ اما همچنان مشکلات بنگاه‌های اقتصادی در حوزه‌های تأمین ارز، قیمت مواداولیه و تأمین نیروی کار متخصص به قوت خود باقی است.
نمای کلی اقتصاد
بررسی اطلاعات شاخص مدیران خرید حاکی از این است که در اردیبهشت‌ماه، هر 3 رشته اصلی اقتصادی اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات رونق داشته‌اند اما در زیرمجموعه‌ها، بخش صنعت بیشترین و بخش ساختمان کمترین شاخص را به‌خود اختصاص داده‌اند. واکاوی مؤلفه‌های شامخ در‌ماه گذشته نشان می‌دهد: شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در اردیبهشت‌ماه، مطابق ماه‌های مشابه در هر سال افزایش داشته؛ اما به‌واسطه تعطیلات طولانی‌تر از معمول نوروز امسال، این رشد در اردیبهشت چشمگیر بوده و توانسته است دومین رقم بالا در دوره 44ماهه استخراج شامخ کل اقتصاد را ثبت کند.
رونق در فروش عمده
در اردیبهشت‌ماه، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان نیز رشد مقبولی داشته و دومین رقم بالا از شهریور1400 تاکنون را ثبت کرده است. همزمان شاخص میزان فروش کالاها و خدمات نیز در اردیبهشت‌ماه با ازسرگیری فعالیت‌ها و سفارش‌های بیشترین مقدار سری ۴۴دوره را به ثبت
رسانده است.
البته این اتفاق تا حدودی ناشی از فروش خریدهای قبلی مشتریان بنگاه‌های اقتصادی است و نمی‌تواند به‌معنای رونق در بازار خرده‌فروشی اقتصاد باشد. نکته قابل‌توجه این است که بنگاه‌های اقتصادی در اردیبهشت‌ماه نیز با مشکل تأمین مواداولیه به‌واسطه عدم‌تخصیص ارز مواجه بوده‌اند و گرچه شاخص موجودی مواداولیه و یا لوازم خریداری شده برای تولید به بالاترین رقم در دوره 44ماهه رسیده اما تفاوت آن نسبت به سایر ماه‌های گذشته چشمگیر نیست.
تولید بیشتر؛ هزینه بالاتر
از دیگر نکات قابل‌توجه در گزارش شامخ اردیبهشت، استمرار افزایش قیمت مواداولیه و لوازم خریداری شده برای تولید است که گرچه شدت آن اندکی نسبت به فروردین کاهش پیدا کرده؛ اما همچنان با شدت در حال رشد است. این مسئله جدای از بالاتر بردن هزینه تولید، قدرت خرید سرمایه در گردش تولیدکنندگان را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و آنها قادر به حفظ مقیاس تولید خود نیستند. به همین واسطه، بنگاه‌ها به‌مرورزمان تضعیف می‌شوند و ترجیح می‌دهند به‌جای افزایش تولید، کالای بیشتری در انبار نگهداری کنند و در سود حاصل از تورم شریک شوند. انتظار برای تغییر قیمت‌های دستوری نیز یکی از عواملی است که می‌تواند به افزایش موجودی انبار بنگاه‌های اقتصاد به بالاترین میزان در 5ماه اخیر منجر شده باشد. افزایش موجودی انبار بنگاه‌ها در حالی است که میزان صادرات آنها نیز بعد از افت شدید فروردین بازیابی شده و به یکی از بالاترین رکوردهای 44ماه اخیر رسیده است.
نگران حال و امیدوار به آینده
بنگاه‌های اقتصادی ضمن نگرانی از بلاتکلیفی‌های ادامه‌دار در سپهر اقتصاد سیاسی، از وضعیت تأمین ارز و مواداولیه گلایه‌مند بوده و در حوزه تأمین نیروی انسانی متخصص نیز معضلاتی داشته‌اند؛ اما همچنان شاخص انتظارات آنها برای بهبود فعالیت اقتصادی در‌ماه آینده، کم‌وبیش امیدوارانه و خوش‌بینانه است. در اردیبهشت‌ماه مطابق انتظارات‌ماه گذشته فعالیت کسب‌وکارها افزایش داشته و همانطور که پیش‌بینی شده بود به‌دلیل تعطیلی طولانی‌تر در فروردین‌ماه، میزان افزایش شامخ در اردیبهشت با شدت بیشتری همراه بوده است؛ اما به سنت ماه‌های قبل، این شاخص در اردیبهشت نیز با اندکی افت نسبت به‌ماه قبل وضعیت خوبی داشته است.
اوضاع بخش صنعت
براساس داده‌های به‌دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت در اردیبهشت‌ماه به رقم بی‌سابقه از زمان انتشار این شاخص (56ماه گذشته) رسیده است که بخشی از آن ناشی از امیدواری به آینده، بخشی ناشی از رشد فروش در اثر تورم انتظاری جامعه و بخشی نیز تحت تأثیر ثبات نسبی بازار ارز دو ماهه قبل از اردیبهشت بوده است. طبق اطلاعات شامخ، در این‌ماه همه مؤلفه‌های اصلی شامخ صنعت بیشتر از ۵۰گزارش شده‌اند و مؤلفه تولید محصولات، بیشترین مقدار را در میان مؤلفه‌های اصلی داشته است. همچنین در این ماه همه رشته فعالیت‌های صنعتی با افزایش در شاخص کل روبه‌رو بوده‌اند؛ اما از میان همه رشته فعالیت‌های صنعتی، صنایع چوب و کاغذ، مبلمان و صنایع نساجی بیشترین افزایش شاخص را تجربه کرده‌اند.
بنگاه‌های صنعتی روی دور رونق
از مؤلفه‌های شامخ بخش صنعت چنین برمی‌آید که این بخش شرایط خوبی را در اردیبهشت امسال تجربه کرده است؛ به‌گونه‌ای که شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت، میزان سفارشات جدید مشتریان، میزان استخدام نیروی انسانی و میزان فروش محصولات بخش صنعت در این‌ماه به بالاترین میزان در 56ماه اخیر رسیده است.
طبق اطلاعات شامخ، برخلاف اغلب مؤلفه‌های شامخ، شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش‌های بخش صنعت در اردیبهشت‌ماه با رشد همپای سایر مؤلفه مواجه نشده و فعالان اقتصادی دلیل آن را عدم‌تخصیص ارز موردنیاز تأمین مواداولیه از سوی بانک مرکزی و اجبار شرکت‌ها به تأمین ارز از بازار آزاد دانسته‌اند. همچنین در این‌ماه گرچه وضعیت شاخص میزان استخدام نیروی انسانی به رقم بی‌سابقه‌ای رسیده اما دلیل این اتفاق پیامدهای شرایط تورمی بر نیروی کار و خالی شدن دست بنگاه‌ها از نیروهای متخصص و آموزش‌دیده به‌دلیل مهاجرت، نبود تمایل به‌کار یا تعدیل نیرو به‌علت افزایش فشار هزینه‌های تولید بوده است.
در این میان، شاخص میزان صادرات کالا نیز گرچه بعد از افت شدید در فروردین‌ماه بهبود پیدا کرده اما همچنان وضعیت قابل دفاعی نداشته است.
