غاز و قو باآنفلوآنزای فوق‌حاد به ایران آمدند

 زهرا رفیعی- خبرنگار

تلفات آنفلوآنزای پرندگان هنوز از تالاب‌های فریدونکنار، میل مغان و میقان فراتر نرفته است، ولی دوره نهفته این بیماری می‌تواند در روزهای آینده آمارها را به کلی جابه‌جا کند.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد: پایش نیروهای محیط‌زیست از شهریورماه در همه تالاب‌های کشور به‌خصوص تالاب‌هایی که در مسیر مهاجرت پرندگان قرار دارد، شروع شده و براساس آخرین گزارش، این تلفات فعلا در تالاب میقان بیشتر از نقاط دیگر است، اما در 3روز گذشته در تالاب میل مغان تلفات ناشی از آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان گزارش نشده است.
مسیر مهاجرت پرندگان از قزاقستان و روسیه به نقاط جنوبی‌تر است. آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان اما در مبدأ مسیر مهاجرت به‌صورت قطعی تأیید شد و گونه‌های غاز و قو آخرین مهاجران سرزمین‌های شمالی به ایران هستند. براساس تخمین برخی کارشناسان، احتمالا منشأ آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان در کشور نیز همین 2گونه از آخرین مهاجران به سوی ایران هستند.
شهاب‌الدین منتظمی البته معتقد است که تمامی تلفات پرندگان در تالاب میقان اراک تنها به‌دلیل ابتلای آنها به آنفلوآنزای فوق‌حاد نبوده و احتمال دارد شرایط طبیعی مانند مرگ‌ومیر، جنگ و شکار طبیعی منجر به تلف شدن بخشی از پرندگان مهاجر رسیده به ایران باشد.
او البته از مردم خواسته است که توصیه‌های بهداشتی در مورد آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان در کشور را از مراجع ذیصلاح یعنی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی پیگیری کنند و به شایعات نیز دامن نزنند.

کابوس شکار و بیماری در فریدونکنار
تلفات پرندگان مهاجر مبتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد در استان مازندران، فعلا محدود به مرگ 2قطعه پرنده در محدوده ازباران تالاب فریدونکنار شده است، اما مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران، نگران دوره پنهان بیماری آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان است. او در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: نگرانی ما و سازمان دامپزشکی کشور این است که این بیماری به‌صورت ناگهانی در منطقه فراگیر شود.
به گفته او، بازار فریدونکنار، محل قاچاق پرندگان زنده وحشی و پرندگانی است که به‌صورت غیرقانونی شکار شده‌اند و شکارچیان به‌صورت کاملا غیربهداشتی فعالیت می‌کنند. اصل و منشأ فساد هم همین بازار است. از لحاظ قانونی، وظیفه برخورد با عرضه‌کنندگان کالاهای غیرمجاز در داخل شهر، بر عهده شهرداری است، اما سازمان حفاظت محیط‌زیست در این عرصه با متخلفان برخورد کرده و در زمان بروز بیماری نیز اقدام به جمع‌آوری و دفن اصولی لاشه‌ها می‌کند.
حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی تأکید می‌کند که بازار پرنده‌فروش‌های فریدونکنار می‌تواند کانون شیوع بیماری در کشور باشد و شیوع آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان را در کشور تشدید کند.
به گفته او، حتی انتقال پرندگان شکار شده به منازل مردم نیز می‌تواند به افزایش تلفات پرندگان اهلی منجر شود؛ ضمن آنکه آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان بیماری مشترک بین انسان و دام است.
کارنامی معتقد است که هوای معتدل مازندران، توان مقابله با بیماری را در پرندگان افزایش می‌دهد و به همین دلیل نیز هنوز تلفات زیادی در موضوع ابتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان در این استان رخ نداده است.
مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست استان مازندران تأکید کرد: باید همه اقدامات پیشگیرانه ازجمله در بحث شکار در استان مازندران برای مقابله با آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان صورت گیرد.
او می‌گوید: امسال هیچ پروانه صیدی صادر نشده و در نتیجه هرچه در بازار عرضه می‌شود، غیرقانونی و قاچاق است. دانشکده‌های علوم‌پزشکی، شهرداری و دامپزشکی نیز باید با عرضه هرگونه گوشت شکار برخورد قانونی کنند.
به‌نظر این مقام مسئول، نه آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان که قابل سرایت به انسان است و نه شیوع کرونا در کاهش شکار و صید در شمال کشور تأثیری نداشته و اگرچه بسیاری از مشاغل بنا بر دستورالعمل‌های ستاد ملی کرونا تعطیل شده‌اند، اما افراد دست از شکار برنداشته‌اند.
غذادهی به پرندگان این روزها بین شکارچیان غیرمجاز و دوستداران حیوانات رواج دارد. این اقدام می‌تواند کلونی‌های غیرطبیعی برای پرندگان ایجاد کند و بیماری را در سطحی وسیع‌تر گسترش دهد. حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی در این‌باره می‌گوید: غذادهی در فریدونکنار که قتلگاه پرندگان مهاجر است، برای صید و شکار بوده و از سر حیوان‌دوستی نیست. شکارچیان برای فریب دادن پرندگان در دامگاه‌های خود، اقدام به غذادهی می‌کنند. البته عده‌ای نیز تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست، به کلونی متمرکز قوها در سرخ‌رود غذا می‌دهند. البته این اقدام مانع از پراکندگی قوها در منطقه می‌شود و از نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست ایراد ندارد؛ چون پراکندگی قوها خطر بالقوه مرگ‌ومیر پرندگان بر اثر ابتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد را بیشتر می‌کند.

3قو، یک پلیکان و یک کاکایی تلفات تالاب اسلاندوز
پایش و بررسی وضعیت زیستی پرندگان مهاجر از وظایف ذاتی سازمان حفاظت محیط‌زیست است. در هفته گذشته جسم بی‌جان چند پرنده در تالاب میل مغان شهرستان اسلاندوز استان اردبیل به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان جمع‌آوری شد.
سعید شهند، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اردبیل البته در گفت‌وگو با همشهری، از شدت نیافتن روند تلفات پرندگان به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد در روزهای اخیر در این استان خبر داده است.
به گفته او، تلفات پرندگان در این استان بسیار محدود است و تنها در هفته گذشته لاشه 3قو، یک پلیکان و  یک کاکایی که به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق‌حاد تلف شده بودند در تالاب اسلاندوز اردبیل پیدا شد. تالاب مرزی اسلاندوز تحت حفاظت یگان حفاظت هنگ مرزی است و مانند تالاب میقان مقصد گردشگری نیست، اما براساس سرشماری‌ها، سالانه بین 40تا 60هزار قطعه پرنده مهاجر از 70گونه مختلف به این تالاب مهاجرت می‌کنند و در کریدور اصلی مهاجرت پرندگان قرار دارد.