سودای «ژاپن دوم»

 علیرضا احمدی 
در ابتدای سال1347 حوزه پیرامونی ایران همچنان آبستن حوادث بسیاری بود؛ اعراب هنوز در شوک شکست خرداد سال گذشته از رژیم صهیونیستی بودند، آشوب‌ها در پاکستان، این کشور را در وضعیت وخیمی قرار داده بود و ترکیه نیز اوضاع بهتری نداشت و شاهد تحرکات نظامیان در قدرت بود. در چنین وضعیتی شرایط سیاسی- اقتصادی ایران در مسیر ثبات نسبی حرکت می‌کرد، تا جایی که برخی از «معجزه اقتصادی ایران» و «ژاپن دوم» صحبت به میان می‌آوردند. شاه از یک سو مشغول رایزنی با کنسرسیوم برای افزایش 10درصدی تولید نفت بود و ازسوی دیگر به پیامدهای خروج انگلستان از خیلج فارس و موضوع شیخ‌نشین‌ها و بحرین می‌اندیشید.
فروردین 1347 با آغاز به‌کار یک کارخانه شیشه‌سازی در شهر صنعتی البرز قزوین در پنجمین روز این‌ماه شروع شد. چند روز بعد قیمت اتومبیل‌های وارداتی نسبت به سال قبل 25درصد افزایش یافت. در اردیبهشت نیز اعلام شد ایران و کنسرسیوم نفتی به توافق کامل رسیده‌اند و درآمدهای نفتی ایران افزایش می‌یابد. ازسوی دیگر ایران مشغول افزایش دادوستد با کشورهای بلوک شرق بود؛ خردادماه ایران از چکسلواکی ماشین آلات وارد کرد و یک‌ماه بعد، یک کشتی 11هزارتنی از لهستان خریداری شد. خرید کشتی ادامه یافت و در مرداد ایران از آلمان 6کشتی بزرگ تجارتی خرید.
در پاییز 1347و همزمان با سفر مجدد شاه و فرح به شوروی، کارخانه ایران ناسیونال با 50میلیون لیره موتور هیلمن را از انگلستان خریداری کرد و در داخل نیز اراضی جاده قم «ملی» اعلام شد. در 14آبان هم لایحه انتشار اوراق قرضه به تصویب رسید و چند روز بعد نیز ظرفیت کارخانه ذوب‌آهن به 5میلیون تن افزایش یافت. درآخرین‌ماه پاییز، کابینه شاهد تغییرات اقتصادی بود؛ مهدی سمیعی رئیس بانک مرکزی، مدیرعامل سازمان برنامه شد و خداداد فرمانفرمائیان به ریاست بانک مرکزی رسید. چند روز بعد حقوق وظیفه‌بگیران افزایش یافت و از حداقل 40تومان به 300تومان رسید. در نخستین‌ماه از زمستان 1347قیمت آپارتمان‌های دولتی تعیین و حداقل متری 300تومان و حداکثر متری 600تومان قیمت‌گذاری شد. در 21بهمن نیز یک قرارداد در زمینه صدور گازمایع به میزان سالانه 240هزارتن به ژاپن بین دوکشور به امضا رسید. اسفندماه نیز با 3خبر مهم همراه بود؛ یک کنسرسیوم آلمانی برنده مناقصه ساخت کارخانه آلومینیوم در ایران شد، کارخانه تلفن‌سازی ایران در شیراز آغاز به‌کار کرد و ایران و فرانسه برای استخراج اورانیوم قرارداد بستند.