نویسندگان متحدد شدند

محمد مقدسی    
 اولین جلسه عمومی کانون نویسندگان ایران روز پنجشنبه سی‌ام آبان 1347 در تالار قندریز تهران برگزار شد. در این جلسه محمود اعتمادزاده، اسماعیل نوری علاء، هوشنگ وزیری، هوشنگ گلشیری، شهرنوش پارسایی و سیاوش کسرایی سخنرانی کردند. این اولین حرکت جدی کانون برای حرکت به سمت تشکیلات صنفی بود. در سال1345 فشار و اختناق بر نویسندگان افزایش یافته‌بود. به دستور دولت، تمام ناشران باید کتاب‌های خود را پیش از انتشار به اداره نشر در وزارت فرهنگ و هنر ارائه می‌دادند. برای رفع فشار از نویسندگان و لغو سانسور به دعوت جلال‌آل‌احمد و غلامحسین ساعدی جمعی گرد آمدند و حتی با نخست‌وزیر وقت، هویدا دیدار کردند؛ اما نتیجه‌ای دلخواه از این دیدار حاصل نشد. از طرف‌دیگر دولت در زمستان سال 1346 برای متحدالفکر کردن اهل قلم و در اختیار داشتن اوضاع فرهنگ و هنر، خبر تشکیل نخستین کنگره نویسندگان و شاعران را منتشر کرد. اما 9 تن از نویسندگان در واکنش به این خبر بیانیه‌‌ای با عنوان «بیانیه درباره کنگره نویسندگان» منتشر و هرگونه کنگره دولتی را تحریم کردند. در این بیانیه بر اصل آزادی بیان و مخالفت با سانسور تأکید شده‌بود. سرانجام پس از حدود یک‌سال بحث و گفت‌وگو در فروردین سال 1347 با صدور منشور «درباره یک ضرورت» و با تصویب آیین‌نامه کانون در مجمع عمومی کانون نویسندگان ایران تشکیل شد. اساسی‌ترین اهداف کانون دفاع از آزادی بیان و دفاع از منافع صنفی اهل قلم اعلام شد. هر چند در منشور اولیه به مخالفت علنی با حکومت پرداخته نشده‌بود، اما سندی از مقاومت اهل قلم در برابر سانسور و اختناق بود. از همین‌رو دولت کانون نویسندگان را به رسمیت نشناخت و از تشکیل جلسه‌های آن جلوگیری کرد و تنها چند جلسه محدود در خانه جلال‌آل‌احمد و به‌آذین و بهرام بیضایی تشکیل شد.