دولت و سنت و پول نفت

  حسین عصاران   
عنوان انتخابی رضا قطبی واجد همه‌ آن مؤلفه‌هایی بود که داریوش صفوت در طرح خود برای راه‌اندازی یک مرکز حمایتی از موسیقی کلاسیک ایرانی گنجانده بود؛ «مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی» بیش از هر چیزی یادآور ریاست داریوش صفوت و سرپرستی معنوی نورعلی برومند در سازمانی دولتی است که از یک‌سوقائل به جمع‌آوری، ثبت و ضبط بی‌خدشه و تحریف روایات استادان «پیشارادیویی» از موسیقی کلاسیک ایرانی بود و در مرتبه بعدی هم‌ پیگیر اشاعه و ترویج ردیف‌نوازی.
این مرکز در سال1347 و با حمایت مالی  بی‌نظیر رضا قطبی و «تلویزیون ملی ایران»، با کارکردی کاملا آموزشی و پژوهشی و بدون هیچ انتظاری در تولید یا انتشار کاری تازه راه‌اندازی شد؛ در مرحله نخست با ایجاد کارگاه‌های سازسازی، سپس با جمع‌آوری صداهای بازمانده از اجراهای استادان دوره قاجار موسیقی کلاسیک ایرانی (همراه با ضبط و ثبت اجرای ردیف‌دانانی چون علی‌اکبر شهنازی، سعید هرمزی، عبدااله دوامی، یوسف فروتن) و در مرتبه بعدی با استخدام برخی از دانشجویان موسیقی دانشگاه تهران، به‌منظور یادگیری سینه به سینه ردیف‌های موسیقی کلاسیک ایرانی، با حقوق و مزایایی بالا (بنا به گفته داریوش صفوت «ما حقوق بالایی در حد یک وزیر برای آنها درنظر گرفته بودیم؛ یعنی آن موقع 6500‌تومان... »)
امکان‌دهی به اجرای موسیقی در برنامه‌های پرجلوه‌ «جشن هنر شیراز» به چهره‌های این مرکز، اجرای تکنوازان تحت تربیت این مرکز در «گل‌ها»ی دهه 50 و در مراتب بعدی انتشار چند آلبوم موسیقی در سال‌های انتهایی پیش از انقلاب را می‌توان از نمودهای بیرونی فعالیت‌های این مرکز دانست.
از سوی دیگر با بررسی و تعمق بیشتر روی خاستگاه اداری و سازمانی آن، چه‌بسا که بتوان بروز گفتمان «بازگشت به سنت» یا سنت‌گرایی دلخواه «دفتر فرح پهلوی» به مدیریت سیدحسین نصر را نیز در کار این مرکز ردگیری کرد. همچنان که بنا به گفته‌ حسین علیزاده یکی از ایده‌های داریوش صفوت «تربیت عده‌ای نوازنده درباری» با روحیاتی عرفانی و غیرمعترض بوده است؛ «تفکری که آقای دکتر صفوت تبلیغ می‌کرد و ظاهرا هم این تفکر از طرف خدا بود و ما باید مطیع همه‌‌چیز می‌شدیم و برای اسم اعلی‌حضرت دولا راست می‌شدیم...».
نکته‌ جالب‌توجه نقش و سهم بسیار عمیق همین تفکر محوری، در کیفیت ادامه حیات موسیقی در سال‌های بعد از انقلاب است.

پیشنهاد: مطالعه کتاب «احیای سنت‌ها، با رویکرد نو» (تاریخچه‌ مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی)
مولف: عین‌الله مسیب‌زاده، ناشر: «سوره مهر» ۱۳۹۳