بلاتکلیفی در بخش خصوصی

فهیمه پناه آذر_روزنامه نگار

اسفند سال گذشته سالن‌های تماشاخانه‌های خصوصی میزبان 56نمایش بودند؛ نمایش‌هایی که در شروع یا میانه اجرا به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، اجرایشان متوقف شد و هر کدام از گروه‌های نمایشی به‌دلیل آغاز قرنطینه خانگی خانه‌نشین شدند. علاوه بر گروه‌های نمایشی، سالن‌دارها هم با بیکاری مواجه شدند، صاحبان سالنی که هزینه‌های خود را از اجرای آثار نمایشی تامین می‌کردند، با بسته شدن درهای سالن نتوانستند از تعهدات مالی خود اعم از اجاره مکان، هزینه‌های جانبی و... بربیایند. برخی بدهکار شدند و برخی از سالن‌دارها نیز از اندوخته خود هزینه کردند. 3‌ماه از آغاز این تعطیلی می‌گذرد و با گذشت هر روز نگرانی‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود و این نگرانی در بخش خصوصی بیشتر از دیگر بخش‌هاست. کسانی که بعد از بازگشایی سالن‌ها نیز با یک برهه زمانی تعطیلی به‌خاطر آغاز مجدد فعالیت مواجه می‌شوند و با توجه به تعداد سالن‌های فعال در بخش خصوصی باید دید با بازگشایی سالن‌های نمایش و افزایش هزینه‌های تولید آیا سالن‌دارها می‌توانند همچنان به حیات شغلی خود ادامه دهند؟

50 اجرای معلق در سال جدید
علاوه بر سالن‌های خصوصی، سالن‌های نیمه‌دولتی نیز در اسفند‌ماه پذیرای بیش از 30اجرا بودند و در سالن‌های دولتی نیز بیش از 40نمایش روی صحنه بود. با پایان سال و شروع سال جدید بسیاری از گروه‌های نمایشی خود را برای اجرا در روزهای اول بهار آماده می‌کردند. نزدیک به 50 اجرا؛ مجوزشان از سوی شورای نظارت و ارزشیابی صادر شده و آماده بودند بهار 99را با اجرای نمایش آغاز کنند. با یک حساب سرانگشتی در 3‌ماه اخیر بیش از 150گروه نمایشی موفق به اجرای نمایش خود نشدند و در این 90روز بیکار و خانه‌نشین شدند؛ خانه‌نشینی‌ای که هنوز پایانش مشخص نیست و باید دید این وضعیت چه زمان به پایان می‌رسد؟

سرنوشت 49سالن خصوصی
 علاوه بر گروه‌های نمایشی بیشترین مشکل را سالن‌دارها دارند؛ سالن‌دارهایی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند و بدون هیچ حمایتی روزگار می‌گذرانند. تعداد کل مجموعه سالن‌های نمایشی 73 سالن بوده که در مجموع 98سالن وجود دارد و از این تعداد 49سالن در بخش خصوصی فعالیت می‌کند. این سالن‌ها براساس آمار موجود در سال حداقل 4اجرا با مجوز شورای نظارت و ارزشیابی داشته‌اند؛ سالن‌هایی که امیدشان به انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران بوده که این انجمن نیز نزدیک به 2سال است، راه‌اندازی شده اما با گذشت 2سال هنوز درگیر تدوین و تصویب آیین‌نامه صنفی است که هنوز به تأیید نرسیده و متوقف باقی‌مانده است.
بسیاری از تماشاخانه‌های خصوصی که در حال فعالیت هستند به‌گونه‌ای نیمه دولتی بوده اما از تعداد موجود تنها 16تماشاخانه عضو انجمن صنفی است. با اینکه تماشاخانه‌های خصوصی توانستند در بدو تاسیس و بعدها با ازدیاد سالن‌ها؛ بر تعداد صندلی‌های تئاتر اضافه کنند اما همین سالن‌ها با وجود مشکلات اقتصادی فراوان همچنان منتظر حمایت دولتی هستند؛ حمایتی که اگر نباشد شاید برخی از آنها بعد از بازگشایی مجدد سالن‌های نمایشی نتوانند به حیات خود ادامه دهند.

دردناک‌تر از همیشه
بسیاری از فعالان حوزه تئاتر در شرایط عادی هم با مشکل مالی روبه‌رو بودند و چه برسد به این برهه زمانی که بیکاری و خانه‌نشینی مشکل بزرگی را بر دیگر مشکلاتشان اضافه کرده است. به سراغ اجراهای آنلاین رفتن راه‌حلی بود که در این سه‌ماه مطرح شد و برخی از تماشاخانه‌ها هر چند خیلی کم؛ برای حل گوشه‌ای از مشکلات خود پذیرای اجراهای آنلاین شدند. اما به‌نظر این حجم اجرا نتوانسته گرهی از مشکلات را باز کند.
اما همین خلاصه شدن تئاتر در شبکه‌های اجتماعی و پخش آنلاین، باعث نگرانی‌های بیشتری هم شده است. حالا قرار است اواخر اردیبهشت‌ماه تکلیف سالن‌های نمایشی مشخص شود؛ سالن‌هایی که به بن‌بست رسیده‌اند و سالن‌هایی که به امید کمک هزینه و وام‌ها و وعده‌هایی هستند که قرار است به آنها برسد. اما نکته قابل تامل این است که چشم‌انداز روشنی از وضعیت تئاتر در پساکرونا با وجود تمام صحبت‌ها و تلاش‌ها وجود ندارد.