نرگس کیانی- خبر‌نگار
بهترین تعریف از حضور گروه‌های نمایشی شهرستان که با وجود هیچ امکاناتی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند این است که انگار رؤیاهایشان بر باد رفته، اما باز هم ترجیح می‌دهند در شهر خود فعالیت داشته باشند.
شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی، در نشست خبری سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر عنوان کرد: «برگزاری ۳۴جشنواره تئاتر استانی و منطقه‌ای یکی از بخش‌های زیرمجموعه جشنواره تئاتر فجر بود که با مشارکت هنرمندان در شهرها و استان‌های ایران برگزار شد و آثار منتخبی از جشنواره استانی به مرحله نهایی جشنواره تئاتر فجر راه یافتند.»؛ آثاری که ازجمله آنها می‌توان به «متساوی‌الساقین» از گرگان و «در دهانم حرف بزن» از بندر دَیر اشاره کرد.
هرچند در این میان آثاری نیز بودند که نه از طریق جشنواره استانی که به شکل مستقیم به جشنواره تئاتر فجر راه یافتند، ازجمله «باق وحش» از شهرکرد؛ گروه‌هایی که با وجود نبود امکانات و عدم‌حمایت‌های مالی هنوز دلشان به اجرای نمایش خوش است و از روی عشق تئاتر کار می‌کنند.
اصلی‌ترین دلیل مهاجرتم به تهران، خودِ تئاتر بود
امیربهاور اکبرپور‌دهکردی کارگردانی است که اثرش با نام باق وحش برخلاف دیگر آثارِ خارج از تهران که از مسیر جشنواره‌های استانی به جشنواره تئاتر فجر راه یافتند، به شکل مستقیم به جشنواره آمد. وی به همشهری می‌گوید: « همانطور که می‌دانید جشنواره فجر چندین قسمت دارد و به‌صورت مستقیم هم می‌توان در آن شرکت کرد. امسال با اعضای گروهم تصمیم گرفتیم به‌علت برنامه‌هایی که آنها داشتند، به این صورت اقدام کنیم و اگر اشتباه نگویم در میان آثار خارج از تهران، تنها اثری بودیم که به‌صورت مستقیم و نه از طریق جشنواره استانی، به جشنواره فجر آمدیم؛ اتفاقی که نخست برایم ناراحت‌کننده بود و بعد خوشحال‌کننده.»
دهکردی که با «باق وحش» از شهرکرد در بخش مسابقه صحنه‌ای سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شرکت کرده است، می‌افزاید: «ناراحت‌کننده بود به این دلیل که من در نهایت از شهرستانم و دوستان و رفقای بسیاری در شهر و استانِ خود دارم که می‌دانم جایشان در جشنواره تئاتر فجر خالی است. هر چند من کلیت جشنواره را ندیده‌ام که بخواهم قضاوت کنم و خوشحال‌کننده بود به این دلیل که دیدم نتیجه تلاش چندماهه‌مان توسط هیأت‌انتخاب دیده شده است.»
وی در جواب این سؤال که می‌توان تم اصلی نمایش باق وحش را، «چرخه ترسناک بر باد رفتن رویاها» دانست، توضیح می‌دهد: «شاید به‌عنوان یک تم پررنگ، اما نه به‌عنوان تنها تمِ باق وحش که می‌خواستیم در مورد آن صحبت کنیم. شاید پررنگ شدنش به این دلیل باشد که چنین تمی به اکنون و حال ما و نقطه‌ای که در آن هستیم نزدیک است و طبیعتا خروجی کار هم چیزی خارج از دنیای ذهنی گروه سازنده نیست والا این هم یکی از تم‌های نمایش باق وحش بوده است مانند سایر تم‌های آن.»
این نویسنده و کارگردان تئاتر که با نمایش «آنشرلی با موهای خیلی قرمز» در جشنواره سال گذشته نیز حضور داشت در مورد اینکه اکنون در شهرکرد مشغول به‌کار است یا تهران، می‌گوید: «من در شهرکرد مشغول به‌کار بودم اما مدتی است که به تهران مهاجرت کرده‌ام. پررنگ‌ترین علت این مهاجرت خودِ تئاتر بود. معتقدم امکاناتی که در شهرستان در اختیار شما قرار می‌گیرد، امکاناتی سطح پایین است و تعداد تماشاگر، به‌خصوص مخاطب حرفه‌ای آنقدر نیست که بتواند چرخه‌ای اقتصادی شکل دهد. ما 4سال بود که با اعضای گروه‌مان در شهرکرد کار می‌کردیم و آنچه به آن اشاره کردم به این نتیجه رساندمان که اگر قرار باشد اتفاقات دیگری برایمان رخ دهد نیازمند تجربه حضور در جغرافیای بزرگ‌تری هستیم.»
حداقل‌ترین‌ها نصیب تئاتر شهرستان است
دهکردی در مورد وضعیت تئاتر در شهرکرد نیز با بیان اینکه تئاتر شهرکرد بودجه‌ای دارد که کم است، می‌گوید: «سهم یک گروه نمایشی از آن اندک است و با احتساب اینکه هزینه‌های تولید یک اثر بر دوش گروه اجرایی است درنهایت به این نتیجه می‌رسید که یا به سمت تولیدات کوچک بروید یا به سمت عدم‌تولید. از لحاظ تماشاگر نیز حقیقت این است که چند سالی است وضعیت مخاطبان در شهرکرد بهتر شده است، اما آنقدر نیست که یک گروه بتواند روی آن حسابی ویژه باز کند. تجربه شخصی من به این صورت بود که یا دخل‌وخرج‌مان با هم برابر می‌شد و یا همراه با ضرر بود. ما همواره هزینه زیادی می‌کردیم؛ هزینه‌ای که منطقی بود و نه ولخرجی و هیچ‌گاه پس‌اندازی برای گروه به‌وجود نمی‌آمد.»
تئاتر گرگان با فعالیت چندگروه زنده است
عمادالدین رجبلو، نویسنده و کارگردان متساوی‌الساقین از گرگان، هنرمندی است که از طریق برگزیده‌شدن در جشنواره استانی به بخش مسابقه صحنه‌ای سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه پیدا کرده است.
این کارگردان جوان که در سی‌امین جشنواره تئاتر استان گلستان موفق به کسب 3جایزه رتبه اول بازیگری برای گروه بازیگران زن نمایش متساوی‌الساقین، رتبه دوم کارگردانی و رتبه اول نمایشنامه‌نویسی شد درخصوص جشنواره تئاتر استان گلستان به همشهری می‌گوید: «به‌نظرم بهتر است صحبت‌مان را به سی‌امین جشنواره تئاتر استان گلستان محدود نکنیم. در مجموع معتقدم جشنواره تئاتر استانی از هر جشنواره‌ای دشوارتر است، به این دلیل که آنجا اتفاقات پشت‌پرده‌ای می‌افتد که هنرمندان بیشتر اذیت می‌شوند. سخت‌ترین جشنواره از دید من که سال‌هاست در جشنواره‌های مختلف شرکت می‌کنم جشنواره استانی است و اگر بتوانید از آن بگذرید باقی ماجرا دیگر خطرناک نیست. معتقدم گذر از چنین پیچ‌وخم‌هایی بسیاری از بچه‌های بااستعداد را خسته می‌کند و درنهایت تئاتر را کنار می‌گذارند. مانند نسل قبل از ما که دیگر کار تئاتر نمی‌کنند، مجوز آموزشگاه گرفته و دُورِ هم هستند. این اتفاق در شهرستان ناامیدکننده است و گمان می‌کنم در شهر من، گرگان، یکی دو نفر هستند که همچنان حوصله کار کردن دارند و اگر روند اتفاقات به همین صورت باشد آنها هم یکی دو سال دیگر همه‌‌چیز را کنار می‌گذارند.»
یک مبارزه ناجوانمردانه
رجبلو به ممیزی‌هایی که برای اجرای متساوی‌الساقین از سر گذرانده، اشاره می‌کند: «جلوی اجرای نمایش را گرفته بودند و می‌گفتند اصلا نباید اجرا بروید، اما ما سفت و سخت ایستاده بودیم، چون می‌دانستیم کارمان چیزی ندارد که بخواهند مانع از اجرای آن شوند. خودمان می‌دانستیم هیچ شیطنتی نکرده‌ایم که بخواهیم بابتش از پیگیری اجرا رفتن بترسیم. ما سفت و سخت چسبیدیم و دوستان هم سفت و سخت چسبیدند و درنهایت وارد بحث اصلاحیه و ممیزی شدیم. به من اعلام شد که نمایشت قرار است تغییر بسیاری کند و جواب من این بود که ایرادی ندارد و هر چیز اذیت‌کننده‌ای را حذف خواهم کرد، اما کلیت بحث من در مورد اصلاحیه و ممیزی که گمان می‌کنم حدود 7 یا 8ماه است که اینطور سفت و سخت در استان گلستان پیگیری می‌شود، نیست. ما شاهد سردواندن‌هایی هستیم که صحیح نیست و نشانی از کم‌لطفی دوستان است.»
جشنواره‌های استانی مهم‌ترین فعالیت تئاتر استان‌ها
«در دهانم حرف بزن» نام نمایشی است به نویسندگی سیدقاسم حسینی و کارگردانی عبدالزهرا محمودی از بندر دیر که از طریق برگزیده شدن در سی‌ویکمین جشنواره تئاتر استان بوشهر، به سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافت.
محمودی درخصوص جشنواره تئاتر استان بوشهر به همشهری می‌گوید: «2نوع نگرش در باب تئاتر فعلی استان بوشهر وجود دارد. اگر بخواهیم از منظر دانش، دغدغه و اثربخشی صحبت کنیم قطعا کاستی‌هایی، به‌خصوص از طرف من و همکارانم هست و شاهدش اینکه هنوز استعداد را در اغلب کارها می‌توان دید، اما اگر بخواهیم در بازه زمانی طولانی در مورد آن بحث کنیم متوجه پیشرفت چشمگیری می‌شویم و من نگرش دوم را بیشتر می‌پسندم. به‌نظر من آثار تولیدشده در استان بوشهر روزانه فاصله خود را با آثار اجراشده در پایتخت کم می‌کنند. مهم‌ترین علت این اتفاق نیز مهم‌ترین رویداد تئاتری استان‌مان، یعنی جشنواره است.»
از مشکلات مالی تا نبود تفکر حرفه‌ای
وی درخصوص دشواری‌های اجرای تئاتر در بندر دیر نیز توضیح می‌دهد: «اگر بخواهم دشواری‌های مسیر را برای شما توصیف کنم شاید بخشی از آن از باورتان به دور باشد. از تنگناهای مالی گرفته تا نبود تفکر حرفه‌ای در دست‌اندرکاران و... آسان‌ترین راه‌حل پاک کردن صورت مسئله و مهاجرت به کلانشهرهاست، اما من راه دیگری را برمی‌گزینم، چراکه مشی و منش خود را مدیون ریشه‌ام هستم و شهرم مهم‌ترین بخش وجودم را تشکیل می‌دهد، لذا ترجیح می‌دهم یک بازنده در وطن باشم تا یک برنده از ریشه به دور افتاده.»
رؤیاهایی که بر باد می‌روند
همشهری کارنامه گروه‌های نمایشی مهمان جشنواره تئاتر فجر امسال را بررسی می‌کند
در همینه زمینه :
