زبان فارسی در برابر هولوکاست

آرش نهاوندی- مترجم

درحالی‌که زبان فارسی با توییت‌های فارسی دونالد ترامپ مورد توجه افکار عمومی دنیا قرار گرفته، خبر نمایش یک فیلم با عنوان درس‌های فارسی در جشنواره برلین امسال ابعاد تازه‌ای به توجه به زبان فارسی داده است. درس‌های فارسی ساخته وادیم پرلمن یکی از فیلم‌های بخش ویژه جشنواره فیلم برلین (برلیناله) 2020است. این فیلم با اقتباس از رمان ابداع یک زبان اثر ولفگانگ کهل هاسه ساخته شده است. کهل هاسه، نویسنده این کتاب در اصل یک کارگردان آلمانی است که در زمان حاکمیت جمهوری دمکراتیک در آلمان شرقی از فیلمنامه‌نویسان پرکار محسوب می‌شد.
 کهل هاسه اما خود نقشی در تبدیل کتابش به فیلمنامه نداشت و این کتاب سرانجام توسط ایلجا زوفین، فیلمنامه‌نویس آلمانی روس‌تبار به فیلمنامه‌ای برای ساخت فیلم درس‌های فارسی بدل شد. کتاب ابداع زبان، داستان یک مرد بلژیکی است که در اردوگاهی جنگی در آلمان دوران اسارت خود را می‌گذراند.
 او برای نجات خود از مرگ محتوم خود را به سربازان آلمانی، ایرانی معرفی کرده است. آلمانی‌ها تنها یک راه برای زنده ماندن وی باقی گذاشته‌اند؛ تدریس زبان فارسی به فرمانده اردوگاه.

وادیم پرلمن؛ دومین فیلم با زبان فارسی
ایلیا استیوارت از هایپ فیلم (از کمپانی‌های تولید‌کننده فیلم درس‌های فارسی) درباره وادیم پرلمن، کارگردان درس‌های فارسی گفته است: درس‌های فارسی سفری هیجان‌انگیز بود که با فیلمنامه‌ای جدی آغاز شد و در ادامه تلاشی اصیل برای تبدیل موضوع حساس این فیلمنامه به فیلم، آغاز شد. این فیلم را می‌توان یک فیلم بسیار شخصی برای کارگردانش که خود زمانی یک مهاجر بوده محسوب کرد. استیوارت همچنین از بازی خوب تیم بازیگران این فیلم قدردانی کرد و گفت: آنها خیلی سخت کار کردند تا بتوانند در زمان بازی در فیلم اجرای واقعی داشته باشند.
وادیم پرلمن، کارگردان آمریکایی – کانادایی اوکراینی‌تبار با فیلم خانه‌ای از شن و مه با بازی بن کینگزلی، جنیفر کانلی و شهره آغداشلو کار فیلمسازی‌ خود را در سال2003 آغاز کرد. این فیلم نامزد دریافت 3جایزه اسکار شد. فیلم خانه‌ای از شن و مه همچنین باعث شهرت وادیم پرلمن به‌عنوان یک فیلمنامه‌نویس شد.
 در این فیلم شخصیت‌ها به فارسی حرف می‌زدند و فیلم به یک خانواده مهاجر ایرانی در آمریکا می‌پرداخت. پرلمن سپس فیلم زندگی در برابر چشمانش با بازی اوما تورمن و ایوان راچل وود را ساخت. او همچنین نام خود را در زمینه ساخت آگهی‌های تجاری برای شرکت‌های مایکروسافت، پاناسونیک نایک و کورز مطرح ساخته است. وادیم پرلمن در ساخت ویدئوهای موسیقی نیز فردی چیره‌دست بوده و جوایزی به‌خاطر ساخت موزیک‌ویدئوهای محبوب دریافت کرده است.

بازیگران و تهیه‌کنندگان درس‌های فارسی
ناهوئل پرز بیسکایارت(ژیل)، لارس ادینگر (فرمانده آلمانی اردوگاه)، یوناس نی و لئونی بنش از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم با حمایت کمپانی‌های هایپ فیلم روسیه، ال‌ام مدیای آلمان و وان تو فیلمزف ساخته شده است. ایلیا استیوارت، موراد عثمان، پاول بوریا، تیمور بکماممبتوف، سل بلوندی و جمیله ونسکه تهیه‌کنندگان فیلم درس‌های فارسی هستند.
آنچه از درس‌های فارسی می‌دانیم
داستان فیلم درس‌های فارسی در فرانسه اشغال شده (آلمان نازی پس از حمله به فرانسه این کشور را از سال 1940تا 1944در اشغال خود داشت) در سال 1942می‌گذرد. ژیل (با بازی ناهوئل پرز بیسکایارت) مردی بلژیکی است که توسط نیروهای اس اس(گردان حفاظتی حزب نازی) در کنار سایر یهودیان دستگیر شده و به یک اردوگاه در آلمان منتقل می‌شود. در این اردوگاه ژیل لحظاتی قبل از اعدام به‌دلیل اینکه در حضور سربازان آلمانی قسم می‌خورد که یهودی نیست، بلکه یک ایرانی است، از اعدام نجات پیدا می‌کند. آلمان‌ها سپس او را موظف می‌کنند به رئیس اردوگاه(لارس ادینگر) که رؤیای باز کردن رستورانی در ایران در سال‌های پس از جنگ را در سر می‌پروراند، فارسی یاد دهد. مدتی پس از آغاز درس‌های فارسی میان ژیل و فرمانده اردوگاه روابط دوستانه و صمیمانه‌ای پدید می‌آید که باعث حسادت سایر زندانیان و نگهبانان اردوگاه می‌شود. ژیل خود را در وضعیت بغرنجی می‌بیند و متوجه می‌شود که مدت زمانی طولانی نخواهد توانست راز خود را پنهان کند.

درس‌های فارسی از زبان برلیناله
سایت برلیناله به نقل از کارلو چتریان، کارگردان هنری درباره فیلم درس‌های فارسی نوشته است: این فیلم چالش همراه کردن مخاطب در سفر به یکی از تاریک‌ترین صفحات تاریخ را پذیرفته است. فیلم درس‌های فارسی از زاویه‌ای جدید و کاملا متفاوت به هولوکاست می‌پردازد. بازی ناهوئل پرز بیسکایارت و لارس ادینگر در این فیلم بسیار عالی است. داستان این فیلم مخاطبان را با قدرت و اصالتش شگفت‌زده می‌کند.