«گل» دروازه اعتیاد

نرگس رشید
کارشناس ستاد مبارزه با مواد‌مخدر

«گل» با اینکه نماد شادی است اما این روزها نامی آشنا برای یکی از انواع مواد اعتیادآور است که شاید هنوز بسیاری از خانواده‎‌ها با نام آن، ناآشنا هستند و با شنیدن واژه گل، همان گل‌های سرشار از محبت به ذهنشان می‌آید. درحالی‌که «گل» یکی از انواع مواد اعتیادآور و همان ماری‌جوانای تغییریافته است که از قسمت‌های مختلف گیاه شاهدانه به‌دست می‌آید. ماده مخدر «گل»، دارای پتانسیل قوی‌تری از ماری‌جوانا و حشیش در ایجاد توهم و اعتیادآوری است و میزان قدرت توهم‌‌زایی آن، 2 تا 3برابر بیشتر از ماری‌جوانای معمولی و ۴ تا ۶برابر بیشتر از حشیش است.
بر اساس آخرین «شیوع‌شناسی» تعداد معتادان کشور به 2میلیون و ۸۰۸هزار مصرف‌کننده مستمر مواد رسیده و این در حالی است که ماری‌جوانا و مشتقات آن شامل گل، گراس و علف با ۱۱.۹درصد پس از تریاک دومین ماده اعتیادآور مصرفی در میان مصرف‌کنندگان در کشور اعلام شده است.
مصرف «گل» دروازه ورود به مصرف مواد‌مخدر دیگر است و این ماده نیز مانند سیگار آغازکننده مصرف دیگر مواد‌مخدر است و بسیاری از معتادان ممکن است مصرف مواد را از گل شروع کنند. بر اساس آخرین آمارهای شیوع‌شناسی اعتیاد نیز، هم‌اکنون 15درصد از مصرف‌کنندگان «گل» دانشجویان هستند و دانش‌آموزان نیز 3.7درصد مصرف‌کنندگان این ماده مخدر بوده‌اند. در این میان 84.6درصد از مصرف‌کنندگان مردان مجرد و با تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم و ١5.4درصد از مصرف‌کنندگان نیز زنان هستند. همچنین آمارهای بهزیستی حاکی از آن است که مصرف گل در میان تهرانی‌ها بیش از دیگر استان‌ها است.

عوارض جسمی و روحی مصرف گل
اضطراب شدید، سندروم بی‌انگیزگی، بی‌قراری، وحشت‌زدگی و تپش قلب، خشک شدن دهان و گلو، گیجی و عدم‌تمرکز، تکلم آهسته، پرخاشگری و خشم، افسردگی و انزوا، عدم‌تمرکز، افت عملکرد شغلی و تحصیلی، فراموشی، هذیان و توهم شنیداری و دیداری نشانه‌های فردی است که به مصرف ماده مخدر گل معتاد شده است؛ اعتیادی که تنها پس از یک‌بار مصرف شکل می‌گیرد و فرد را رها نمی‌کند.
یک‌‌بار مصرف «گل»، طوری عملکرد مغز را مختل می‌کند که زندگی بدون آن غیرممکن می‌شود. این ماده مخدر بخش‌های مسئول آرام‌بخشی مغز را فلج می‌کند و خودش جایگزین آن می‌شود؛ فرد با مصرف‌نکردن گل، دچار اضطراب شدید، بی‌قراری، وحشت‌زدگی، تپش قلب شدید و... می‌شود و اگر این ماده، یک ساعت دیرتر از موعد به آن برسد شروع به پرخاشگری می‌کند.
همچنین تبلیغات صورت‌گرفته درباره اینکه گل اعتیادآور نیست، دروغی بسیار بزرگ است؛ چراکه این ماده مخدر وابستگی دارد و وابستگی‌های روانی و تخریب‌های مغزی آن بسیار قابل توجه است، به همین علت درمان افراد معتاد کار آسان و راحتی نیست. خنده‌های بی‌مورد و قرمز شدن چشم نیز مشخصه مصرف گل در بسیاری از موارد است، لذا اغلب مصرف‌کنندگان با خود قطره نفازولین همراه دارند تا این قرمزی را پنهان کنند. اثرات مصرف گل تا ۳۰دقیقه بعد از مصرف به اوج می‌رسد و ۲ تا ۳ساعت بعد از آن نیز ادامه دارد.

علل گرایش جوانان و نوجوانان به «گل»
دسترسی راحت و امکان کاشت این ماده در محیط خانه، نگرش مثبت به گل، کسب لذت ناسالم، خانواده‌های بدسرپرست و دوستان نایاب ازجمله دلایل گرایش جوانان و نوجوانان به «گل» است. همچنین یکی از دلایل گرایش جوانان به این ماده، این است که اکثر مصرف‌کنندگان بر این باورند که در زمان اضطراب و ناراحتی، با مصرف این ماده آرام می‌شوند. درحالی‌که این حس فقط به روزهای اول استفاده از این مواد برمی‌گردد و بعد از آن دیگر هیچ خبری از سرخوشی نیست.
فراموش نکنیم مانند هر آسیب دیگری، ناآگاهی و عدم‌آموزش صحیح، یک حلقه مفقوده بزرگ در این میان است که سهم بسیار بزرگی در اعتیاد افراد به انواع موادمخدر ازجمله «گل» دارد. جوانان با توجه به اقتضای سن و سال و دوره زندگی که در آن قرار دارند به‌دنبال کسب تجربه‌های جدید هستند و اگر آموزش مناسب و نظارت کافی روی آنها نباشد، این مواد جدید با تبلیغاتی که درباره آنها وجود دارد می‌تواند آنان را به‌خود جذب کرده و نابود کند.

خانواده‌؛ اصلی‌ترین کانون آموزش
اینجاست که نقش خانواده به‌عنوان نخستین و اصلی‌ترین کانونی که افراد در آن حضور دارند بیش از پیش پررنگ می‌شود و اهمیت آموزش‌ها و نظارت‌های پدر و مادر آگاه، دوچندان می‌شود. بعد از خانواده، این مدرسه است که می‌تواند در جایگاه یک نهاد اجتماعی عملکرد مثبت یا منفی در این خصوص داشته باشد. اما از نقش دانشگاه‌ها نیز نباید به‌سادگی گذشت چراکه بسیاری از جوانان مبتلا به اعتیاد، علت شروع مصرف موادمخدر را شب‌بیداری‌های طولانی‌مدت در شب‌های امتحان عنوان می‌کنند و باور غلطی که می‌توانند با مصرف مخدر، ساعات بیشتری بیدار بمانند.
در سوءمصرف موادمخدر به‌طور عام، باز هم ردپای عدم‌مهارت افراد در توانایی «نه» گفتن به دیگران به‌چشم می‌خورد. بسیاری از آسیب‌شناسان اجتماعی معتقدند کسی که نمی‌تواند در مواجهه با دیگران «نه» بگوید در معرض هرنوع آسیبی قرار دارد که اعتیاد نیز یکی از آنهاست. زمانی که فردی با هر قصد و نیت، فردی دیگر را تشویق یا وادار به مصرف مواد می‌کند، او باید بتواند در برابر این خواسته مقاومت کرده و بدون ترس یا خجالت از تمسخر دیگران، از خود مراقبت کند.