قرمزکردن روزهای مشکی تقویم

زهرا رستگارمقدم


‍‌بعضی‌ معتقدند تعطیلات در ایران نه‌تنها زیاد نیست که حتی نسبت به دیگر کشورها کم است. آنچه مهم است نرخ بهره‌وری و راندمان کاری در همان ساعات اداری ‌ا‌ست که در ایران پایین‌ است. پاسخ‌ به این سؤالات که آیا میزان تعطیلات در ایران زیاد است؟ یا این تعطیلات تأثیر منفی در روند کشور دارد؟ یا با کم کردن تعطیلات نوروز موافق هستید و چه نظری درباره تعطیلات زمستانی دارید؟ تقریبا  یکسان است. بسیاری از کسانی که از آنها پرسیده‌ایم تعطیلات در ایران زیاد است یا خیر؟ پاسخ منفی داده‌اند و موافقند تعطیلات در دیگر فصول هم تقریبا با کیفیت نوروز اجرایی شود. اما اگر بخواهند راهکاری ارائه دهند حاضرند تعطیلی ایام عید را در یک هفته خلاصه کنند و به زمستان بکشانند. آنها معتقدند تعطیلات زیاد نیست، آنچه زیاد است شانه خالی‌کردن از مسئولیت و بیکاری است.

تعطیلی کم، بهره‌وری پایین
عطا که در شرکت معماری کار می‌کند می‌گوید: «تعطیلات در تقویم بسیار پراکنده‌ است. اینکه روزهای تعطیل در یک دوره متمرکز شود، فکر درستی است؛ مثلا نماینده‌های مجلس 2هفته در تابستان تعطیل هستند، اما کارمندان غیر از تعطیلات عید، تعطیلی دیگری ندارند». او معتقد است تعطیلات شرایط اقتصادی و اداری کشور را مختل نمی‌کند؛ «بهتر است فرهنگسازی در این‌باره صورت گیرد که در ساعات اداری کار بهتر و با کیفیت‌تری ارائه شود. ژاپن الگوی بهره‌وری است و اگر ایران نیز در روزهای غیرتعطیل مانند ژاپن از ساعات کاری بهره لازم را ببرد نیازی به کم کردن روزهای تعطیل نیست؛ حتی می‌توان این روزها را در 2 یا چند فصل سال مانند نوروز مکرر کرد.» تقریبا 98درصد کشورهای جهان چه آمریکایی و اروپایی، چه کشورهای عربی (غیر از جیبوتی) و حتی کشورهای همسایه مانند افغانستان، در هفته 2روز تعطیل رسمی هستند. اما تعطیلات دوروزه هنوز در همه شهرها اجرایی نشده است. از سوی دیگر افزایش تعطیلات می‌تواند در برخی موارد از هزینه‌های اضافی کاسته و در مواردی با افزایش بهره‌وری نیروی کار در سایر روزهای هفته، میزان کارایی روزهای دیگر را بالا ببرد. تعطیلی یک‌روزه گاهی می‌تواند از برخی هزینه‌های غیرمستقیم مثل آلودگی در کلانشهرها بکاهد. شکری، کارمند اداره برق است. او می‌گوید که تعطیلات باعث رونق گردشگری خواهد شد؛ «اعضای یک خانواده که یکی از آنها پنجشنبه نیمه‌وقت یا تمام‌وقت باید سر کار باشد یا به دانشگاه برود، نمی‌توانند برای تعطیلات آخر هفته برنامه‌ریزی کنند؛ درحالی‌که سفر، برای شهرهای دیگر، آورده مالی خواهد داشت. اگر برنامه‌ریزی درستی انجام شود تعطیلات زمستانه در آموزش‌وپرورش یا ارگان‌ها می‌تواند زمان مناسبی برای سفر باشد و در حالی که در زمستان‌ها با معضل وارونگی هوا مواجهیم، این سفرها می‌تواند وضعیت شهرهای بزرگ را بهبود دهد.» اما تعطیلات زمستان زمانبندی دقیقی می‌طلبد.

تعطیلات ایستا، تعطیلات محرک
شاید در کشوری که راندمان کار در آن پایین است، افزایش تعطیلات یک راه‌حل محسوب  می‌شود. اکبر رستگار که مدیر فروش یک شرکت کاشی و سرامیک است می‌گوید: «در ایران که تنش‌های فکری و عصبی مردم و در هر قشری، بیش از حد معمول است، تعطیلات مرهمی روی درد مردم به‌حساب می‌آید. شاید در این بازه زمانی کارگری فرصت کند به ولایتش سفر کند و به دیدار خانواده برود و کارمند، دانشجو و دانش‌آموزی با کمی استراحت دوباره بتواند فعالیت‌هایش را با انرژی بیشتری ادامه دهد. به‌نظرم دلیل منطقی برای کاهش تعطیلات وجود ندارد، برعکس باید تعطیلات 2روز آخر هفته برای همه اتفاق بیفتد تا هم سفرهای بین شهری در طول سال توزیع شود و هم در فصل سرد سال آلودگی هوا کاهش پیدا کند». او می‌گوید که تعطیلات بدون بازدهی کار، موجب خستگی و کسالت بیشتر می‌شود. اگر به‌جای کمیت تعطیلات به فکر کیفیت و استفاده مناسب و روحیه‌بخشی به مردم باشیم قطعا یک روز تعطیل کارکرد مهمی خواهد داشت. رستگار می‌گوید: گاهی مدت زمان کوتاه تعطیلات مانع از آن می‌شود که افراد برنامه درستی برای خود تدارک ببینند چون بلافاصله روزشمار پایان این خوشی به شماره می‌افتد؛ مثلا همواره کارمندان مضطربند که فردا دوباره باید سر کار برگردند و نمی‌توانند از آن مدت کوتاه استفاده کنند؛ «به‌نظر می‌رسد تعطیلات فعلی نقشی ایستایی دارد تا محرک و امیدبخش.» 

تعطیلی قومی- تقویمی
ایران در تعطیلات هفتگی نیز مانند کشورهایی چون گینه، مکزیک، نپال، فیلیپین، اوگاندا، فلسطین، سومالی و جیبوتی است که فقط یک‌روز تعطیلات آخر هفته دارند و 6روز کاری. اینکه مردم به‌دنبال تعطیلات بیشتر هستند به‌معنای بی‌مسئولیتی و شانه خالی کردن از کار نیست. شیوا ونداد –روانشناس- معتقد است: «همه مردم به پایه‌هایی اخلاقی و مدنی مجهزند که گرچه در مواقعی از آن عدول می‌کنند، اما در وجدان خود معذب خواهند بود. تعطیلی بیشتر برای مردم اگر گریز از کار نباشد که خود معانی تازه‌ای را بر خواهد ساخت، برای آرامش بیشتر است و بازدهی و راندمان کار را بالا خواهد برد. بسیاری از مردم معتقدند یک روز در هفته نیاز دارند تا به کارهای شخصی‌شان رسیدگی کنند و یک روز را به تفریح و استراحت بپردازند». البته امر دیگری درباره تعطیلات وجود دارد که بین اقوام مورد اختلاف است؛ مثلا ایالت‌های مختلف آلمان در تعطیلی متفاوتند، مثل اینکه در کردستان، لرستان یا آذربایجان روز خاصی اهمیت ویژه‌ای برای اهالی آن قوم داشته باشد.