آذربایجان‌شرقی، آماده طبیعت‌گردی

سید مرتضی احمدپور |  تبریز- خبرنگار:


آذربایجان شرقی ظرفیت‌های زیادی برای جذب گردشگر دارد. یکی از این ظرفیت‌ها که توانسته نواقص متعدد امکانات گردشگری استان را پوشش دهد و گردشگران را برای آمدن به استان ترغیب کند طبیعت‌بکر و عالی منطقه است. جنگل‌های ارسباران در شمال استان، دریاچه ارومیه و صدها منطقه گردشگری دیگر موجب شده تا امسال فعالان گردشگری توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند و به فکر تقویت صنعت گردشگری با شعار رونق تولید در این بخش باشند. بر این اساس و با اعلام مسئولان استانی قرار است 200 مسیر پیاده‌روی گردشگری در مناطق بکر استان احداث شود تا رونق گردشگری امن منطقه را رقم بزند. هر چند انتقادات زیادی هم در زمینه نحوه مدیریت طبیعت‌گردی در استان وجود دارد، منتقدانی که معتقدند عدم استفاده مناسب از این ظرفیت می‌تواند موجب نابودی طبیعت استان شود.


تحول در گردشگری طبیعت استان

مدیر کل میراث فرهنگی‌، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان شرقی با بیان این‌که نگاه به مقوله گردشگری طبیعت در استان متحول شده است، اظهار می‌کند: در حالی که طبیعت‌گردی در داخل جنگل‌های استان یا مناطق دیگر به صورت غیر‌حرفه‌ای صورت می‌گرفت، اما در یکی دو سال اخیر با مشارکت بخش خصوصی 200 مسیر پیاده‌روی گردشگری برای طبیعت‌گردی با حضور افراد بومی و طبیعت‌گردان حرفه‌ای در آذربایجان شرقی شناسایی شده است.

«مرتضی آبدار» ادامه می‌دهد: فعالان حوزه آی‌تی استان اپلیکیشن‌هایی برای شناسایی ظرفیت‌های گردشگری و بومگردی استان طراحی کرده‌اند که گردشگران را در شناختن مسیرهای گردشگری طبیعی در استان یاری می‌کند، ضمن این‌که آژانس‌های گردشگری بخش خصوصی با استخدام تور لیدرهای حرفه‌ای طبیعت‌گرد به برگزاری تورهای گردشگری یک روزه اقدام می‌کنند. طبیعت‌گردان‌ها می‌توانند بدون آسیب رساندن به طبیعت و از داخل مناظر بکر به نقاطی مانند آبشارها‌، درختان قدیمی و زیستگاه‌های جانوران دسترسی داشته باشند.

وی با اشاره به بالا رفتن هزینه‌ مسافرت‌های طولانی‌، گردشگری یک یا دوروزه طبیعت‌گردی را گزینه جایگزین مناسبی برای شهروندان استان اعلام می‌کند و می‌گوید: تورهای گردشگری داخل استانی با هزینه بسیار کمتر با استقبال شهروندان روبه‌‌رو شده و ما نیز به دنبال تقویت این تورها با حفظ همزمان طبیعت هستیم.

آبدار با اشاره به رسالت این سازمان در برابر جنگل‌های ارسباران عنوان می‌کند: در حال حاضر مراحل ثبت جهانی این جنگل‌ها در حال انجام است و نمایندگان یونسکو به صورت متناوب در این منطقه حضور دارند و الزامات تحقق ثبت جهانی آن را بررسی می‌کنند. پس از ثبت جهانی این اثر میراث فرهنگی متولی حفاظت از این جنگل‌ها خواهد بود. البته در حال حاضر هم وضعیت این جنگل‌ها رادنبال می‌کنیم و در محدوده اختیارات قانونی اعمال نظر می‌شود.


استفاده از تجارب کشورهای پیشرفته در طبیعت‌گردی 

یکی از مدیران تورهای گردشگری با بیان این‌که نظر سنجی‌های متعددی از گردشگران داخل و خارج استانی و گردشگرانی که از خارج کشور به استان می‌آیند در مورد نحوه مدیریت گردشگری طبیعت در استان شده است، اظهار می‌کند: بیش از 50 درصد گردشگران و فعالان این حوزه معتقدند ظرفیت‌های زیادی در گردشگری طبیعت استان وجود دارد که با استفاده از تجارب کشورهای فعال و پیشرو در این زمینه می‌توان تحولات زیادی در جذب گردشگر در آن به وجود آورد. در عین این‌که 25 درصد افراد هم معتقدند نیاز به تحول در مدیریت گردشگری طبیعت استان وجود دارد.

«عماد سلدوزی» تاکید می‌کند: نیاز به همسان‌سازی گردشگران با طبیعت داریم. در حال حاضر در کشورهای پیشرو در این زمینه گردشگران نه برای خوردن و خوابیدن در طبیعت و نابودی آن بلکه برای مشاهده بصری در طبیعت هزینه پرداخت می‌کنند، برای حضور در طبیعت خود را وفق می‌دهند، لباس‌های مخصوصی که همسان با طبیعت است بر تن می‌کنند و همانند یک عضو آن مجموعه طبیعی رفتار می‌کنند، به نحوی که ورود و خروج آن به یک مجموعه طبیعی گردشگری موجب تقویت آن می‌شود نه تخریب آن.

وی تاکید می‌کند: استفاده از خودروهای برقی برای تردد گردشگران در طبیعت‌، اسکان در دامنه طبیعت بدون تغییر در بافت آن و جرایم بسیار بالا در قبال آسیب به طبیعت از جمله اقداماتی است که در کشورهای پیشرو در حوزه گردشگری طبیعی از آن استفاده می‌شود.

این فعال گردشگری با اشاره به امکان کسب درآمد بالا از گردشگری طبیعت، بیان می‌کند: در حال حاضر گردشگران در قبال استفاده از جنگل‌های ارسباران یا مناطق دیگر هزینه‌های اندکی در حد هزینه پارکینگ خودرو پرداخت می‌کنند، در حالی که این هزینه‌ها در دیگر کشورها، حتی مناطق دیگر کشور هم بسیار بالاتر است.


ضرورت تحول در طبیعت‌گردی استان 

رئیس مرکز ژئوتوریسم دانشگاه تبریز و منطقه آزاد ارس می‌گوید: طبیعت‌گردی یکی از شاخصه‌های گردشگری در دنیا شناخته می‌شود، اما این گونه گردشگری همواره با آسیب‌هایی به طبیعت همراه بوده است. گردشگرانی که به صورت گروهی یا فردی از طبیعت و مناطق بکر آذربایجان شرقی دیدن می‌کنند معمولا عامل وارد شدن آسیب‌هایی به آن هم هستند، بر همین اساس از چندین سال قبل و بر اساس یک روش جهانی مدل‌های گردشگری طبیعت تغییر پیدا کرده است.

«داود مختاری» ادامه می‌دهد: در این روش گردشگران داخلی و خارجی قبل از حضور در طبیعت به عنوان حافظان طبیعت شناخته می‌شوند و آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند. آنها خود به عنوان نگهبانان طبیعت عمل می‌کنند و از یک فرد منفعل در برابر طبیعت به کنشگری حافظ طبیعت مبدل می‌شوند.

وی تاکید می‌کند: نیاز داریم تا چنین رویه‌ای در گردشگری آذربایجان شرقی هم پیاده شود و گردشگرانی که از داخل و خارج استان در مناطقی مانند جنگل‌های ارسباران حضور پیدا می‌کنند در عین بهره‌مندی از طبیعت از آن محافظت کنند.
استاد جغرافیای دانشگاه تبریز با انتقاد شدید از قطع درختان ارسباران و نابودی تدریجی آن اظهار می‌کند: میراث فرهنگی استان در برابر این پدیده مسئول است، چراکه جنگل‌های ارسباران در حال ثبت به عنوان یک اثر جهانی بوده و باید از این ثروت محافظت شود، باید توجه داشت که در حال حاضر در جهان مشاهده مناظر و حضور در طبیعت یک منبع عالی کسب ثروت برای کشورها شناخته می‌شود اما در استان به راحتی این ثروت در حال نابودی است.