مهار تورم با ایجاد دست‌انداز در مسیر نقدینگی

افزایش 3برابری نقدینگی در 5سال اخیر و رسیدن آن به عدد نگران‌کننده 1700هزار میلیارد تومان، خطر افزایش نرخ تورم را در سال آینده افزایش داده و سؤال اصلی این است که دولت برای مدیریت نقدینگی و مهار نرخ تورم چه راهبردی اتخاذ خواهد کرد؟ 
جدید‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به تغییر در ترکیب نقدینگی هشدار می‌دهد درصورتی‌که ترکیب نقدینگی تغییر و سهم پول افزایش یابد، بروز تورمی افسارگسیخته دور از انتظار نخواهد بود. این نهاد تحقیقاتی در عین حال با اشاره به رشد نرخ تورم در
 نیمه نخست امسال یادآوری می‌کند که با وجود انتظارات تورمی بالا در شرایط تحریم این خطر را نباید دست‌کم گرفت که دوره بعدی شدت یافتن نرخ تورمی و موعد تخلیه آثار تورمی نقدینگی خلق شده در اقتصاد بیش از میزانی خواهد بود که در نیمه نخست امسال تجربه شده است.
حالا با رونمایی از سند لایحه بودجه 1700هزار میلیارد تومانی کل کشور در سال آینده، ابهام اصلی اینجاست که بودجه پیشنهادی دولت تورم‌زا خواهد بود یا تورم‌زدا؟ راز این معما نه فقط در سیاست‌های مالی و بودجه‌ای دولت که در سیاست‌های پولی و ارزی نهفته است که بانک مرکزی در پیش خواهد گرفت و باید دید آیا سیاستگذار پولی می‌تواند دولت را راضی کند تا راهی برای مهار نقدینگی و کنترل نرخ تورم در پیش بگیرد؟

نقدینگی جدید خلق نکنید
هرچند مرکز پژوهش‌های مجلس نظری درباره لایحه بودجه سال آینده تاکنون اراده نداده اما به بانک مرکزی توصیه می‌کند جلوی پمپاژ پول و ایجاد نقدینگی جدید را بگیرد. نسخه این مرکز، اعمال محدودیت بر رشد ترازنامه بانک‌ها به‌ویژه بانک‌های مشکل‌دار، نظارت شدید بر بانک‌ها به‌منظور ممانعت از ورود به فعالیت‌های سفته‌بازانه، کنترل اعطای تسهیلات کلان بانک‌ها و البته کاهش نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت است.
بازوی تحقیقاتی مجلس برای مدیریت نقدینگی 1700هزارمیلیارد تومانی فعلی هم پیشنهاد می‌دهد تا بانک مرکزی سپرده‌های کلان بانکی و تراکنش‌های آنها را رصد کند، به بانک‌ها اجازه جذب نقدینگی از طریق سپرده‌های سرمایه‌گذاری 2ساله و بلند‌مدت دوساله و بیشتر را بدهد و حتی از درآمد‌های ناشی از عایدی سرمایه مالیات بگیرد و از سوی دیگر با فروش اوراق و دارایی‌های دولتی و سپرده‌گذاری کردن در بانک‌ها، بخشی از نقدینگی در دست مردم را جمع کند.کانال سوم مدیریت نقدینگی از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس، تلاش برای کم کردن از حجم نقدینگی از 2راه فروش اموال مازاد بانک‌ها و تسویه مطالبات غیرجاری بدهکاران بانک‌ها با سپرده‌های آنها نزد دیگر بانک‌هاست. نقدی جدی بر راهکار‌های پیشنهادی مرکز پژوهش‌های مجلس، این است که ردپای سیاست‌های دستوری مبتنی بر اقتدار قانونی بدون توجه به واقعیت‌های اقتصادی در آن دیده می‌شود؛ ازجمله اینکه این نهاد تحقیقاتی به جای اشاره به ریشه‌های واقعی ایجاد نقدینگی جدید و نوسان نقدینگی در بازارها بر اثر سیاست‌های مالی دولت و کسری بودجه پنهان، 
بر روش‌های انضباطی انتظامی در بازار پول تکیه دارد تا آنجا که به صراحت از ضرورت رصد حساب‌های سپرده‌ها در شبکه بانکی دفاع می‌کند.

  افزایش شکاف تورمی بر اقشار جامعه

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران از جزئیات نرخ تورم در آذرماه امسال نشان می‌دهد که فاصله تورمی بین دهک‌های هزینه‌ای جامعه باز هم بیشتر شده؛ به‌گونه‌ای که متوسط هزینه خانوارهای ضعیف جامعه برای خرید یک سبد کالای یکسان در دهک نخست طی آذرماه امسال نسبت به آذرماه پارسال (نرخ تورم نقطه به نقطه) 36.5درصد افزایش یافته؛ درحالی‌که خانوارهای دهک دهم یا ثروتمند در این مدت شاهد رشد 39.5درصدی هزینه‌ها برای خرید یک سبد کالای یکسان بوده‌اند.
به‌گزارش همشهری، سبد مصرفی خانوارهای ضعیف در دهک اول برای خرید کالاهای خوراکی و آشامیدنی طی آذرماه امسال نسبت به آذرماه پارسال با رشد 50.2درصدی قیمت مواجه شده درحالی‌که دهک دهم برای خرید کالاهای خوراکی و آشامیدنی در این مدت نسبت به آذرماه پارسال شاهد افزایش 54.8درصدی بوده‌اند و به این ترتیب شکاف تورم آذرماه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته در بین دهک اول و دهم به 4.6درصد رسیده است.


   مرغ و تخم‌مرغ؛ پیشتاز قیمت‌ شب‌چله

در هفته پایانی آذرماه امسال نسبت به هفته قبل آن گوشت مرغ با 4.6درصد و تخم‌مرغ با 2.6 درصد درصدر افزایش پیشتاز رشد قیمت‌های هفتگی بودند؛ آن هم درحالی‌که گوشت قرمز هم 2درصد گران‌تر شده بود. همچنین در هفته آخر آذرماه امسال قیمت میوه‌های تازه به‌طور میانگین 1.1درصد گران‌تر از هفته قبل آن در سطح شهر تهران فروخته شد. گذشته از افزایش 2دهم‌درصدی قیمت برنج و چای در هفته منتهی به 30آذرماه، تهرانی‌ها شاهد ثابث ماندن قیمت روغن نباتی و ارزان‌تر شدن قیمت حبوبات، قندوشکر به میزان 2دهم درصد و سبزی‌های تازه به میزان 1.4درصد بودند.نکته جالب اینکه متوسط قیمت گروه کالایی حبوبات و قندوشکر در هفته پایانی آذرماه نسبت به هفته مشابه‌ماه قبل به‌ترتیب 6دهم و 1.7درصد کاهش یافته اما قیمت گروه کالایی لبنیات پرمصرف در این بازه زمانی 5.9درصد، تخم‌مرغ 6.5درصد، برنج 1.6درصد، میوه‌های تازه 9درصد، سبزی‌های تازه 1.8درصد، گوشت قرمز 8.1درصد، چای 8دهم درصد و روغن نباتی یک دهم درصد رشد کرده و گوشت مرغ با 17.1درصد رکورددار گرانی‌ها شده است.برآورد بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مقایسه قیمت خوراکی‌های پرمصرف طی هفته آخر آذرماه نسبت به‌مدت مشابه پارسال، قیمت گروه‌های کالایی لبنیات 66.4درصد، تخم‌مرغ 35.2درصد، برنج 24درصد، حبوبات 14.4درصد، میوه‌های تازه 57.3درصد، سبزی‌های تازه 27.8درصد، گوشت قرمز 51.9درصد، گوشت مرغ 63.4درصد، قندوشکر 39.4درصد، چای 23درصد و روغن نباتی هم 43.9درصد افزایش داشته است.