افسانه 50 ساله سایوز

محمد کرباسی - دبیر گروه دانش و فناوری
اشکان خسروپور - خبرنگار

با وجود بند آمدن تنها راه انتقال فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی به زمین به‌خاطر فرود اضطراری سایوز و نیمه‌کاره ماندن ماموریت فضایی، کارشناسان از این اتفاق به‌عنوان یک سقوط افتخارآمیز یاد می‌کنند. ایجاد مشکل در بوستر راکت فضایی که 114ثانیه بعد از پرتاب موشک به مرکز فرماندهی اعلام شد، دلیل این فرود یا سقوط اضطراری عنوان شده و یوری بوریسف، معاون نخست‌وزیر روسیه تأکید کرد: تا زمانی که علت دقیق مشکل مشخص نشود، نفربر فضایی قدیمی اجازه فعالیت نخواهد داشت. به گزارش همشهری، با همه این حرف‌ها، سایوز به‌خاطر تعداد کم سوانح فضایی – دو حادثه در 50سال فعالیت – همچنان به‌عنوان رکورددار امن‌ترین نفربر فضایی جهان شناخته می‌شود. با بازنشسته شدن شاتل‌های آمریکایی در سال 2011‌، سال‌هاست فضاپیماهای سایوز و پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان قراولان اصلی عبور و مرور به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS)‌ هستند. البته مدتی پیش‌تر «بویینگ» و «اسپیس ایکس» برنامه‌ مفصلی برای ساخت یک سامانه جایگزین ارائه کردند اما تا طرح‌شان به نتیجه برسد، راه زیادی باقی مانده و کارشناسان زیادی باور دارند، ارائه نمونه ارزان‌تر نفربر فضایی باعث بازنشسته شدن سایوز امن نخواهد شد. هرچه هست، با رخ دادن این حادثه و تا وقتی علت مشکل مشخص شود، فضانوردان باید در ایستگاه فضایی بین‌المللی منتظر بمانند و هم‌قطاران‌شان نیز تا مدت نامعلومی زمینگیر خواهند ماند.


پرتاب خیلی نرم و عادی آغاز شد اما 90ثانیه بعد از آغاز عملیات، در پخش زنده ناسا اعلام شد به‌نظر می‌رسد مشکلی در بخش تقویت‌کننده راکت پیش آمده و دو بخش اول و دوم راکت نمی‌توانند از یکدیگر جدا شوند.
دوربین‌های کارگذاشته شده درون کپسول که وضعیت فضانوردان را تحت نظر داشت، نشان داد که آنها با زبان اشاره به‌وجود یک مشکل در سیستم‌هایشان اشاره می‌کنند.
 حدود 114ثانیه بعد از آغاز پرتاب، ‌سیستم فرود خودکار فعال شد و کپسول حامل فضانوردان از راکت مشکل‌دار جدا شد تا آنها بتوانند به زمین برگردند.
 مدت کوتاهی بعد از فعال شدن سیستم، ناسا اعلام کرد: در زمان فرود مشکل «افت بالستیکی» پیش آمده؛ یعنی زاویه قرار گرفتن کپسول فضایی نسبت به وضعیت نرمال کمتر است و این به‌معنای اعمال «جاذبه گرانشی» بیشتر بر فضانوردان خواهد بود. این فشار می‌توانست مرگ فضانوردان را در پی داشته باشد.
 بعد از باز شدن کپسول نجات، ‌فضانوردان 500کیلومتری شمال شرقی شهر بایکونور، در شهرستان قزاق فرود آمدند. مدت کوتاهی بعد‌، تصاویری از دو فضانورد منتشر شد که آنها را در یک مرکز پزشکی، در حال انجام معاینه نشان می‌داد.