درنگ
چرا یوزها وپلنگ‌های ایران می‌میرند؟
6 عامل اصلی
مهم‌ترین دلایل مرگ یوزها وپلنگ‌ها در ایران
شهرام فرهنگی
پلنگ‌ها می‌میرند، چون پلنگند
مردم در شهرهای بزرگ- معمولا- پلنگ را دوست دارند اما آنها هم سعی می‌کنند حتی تصورش را هم نکنند که رویارویی با یک پلنگ چگونه است. این احتمال وجود دارد که پلنگ از دیدن آدم‌ها به وحشت بیفتد. توانایی‌اش در فرار سریع را به تماشا بگذارد ولی آدم‌ها- اغلب- تصویری عکس این روایت دارند و حتی در خیال‌شان هم اگر پلنگ ببینند، پا به فرار می‌گذارند. هرچند می‌دانند خوب می‌دانند؛ دویدن پلنگ به‌دنبال شکار شهرتی جهانی دارد، پس همان تصورش را هم نکنند بهتر است. در روستاها و شهرهای کوچک، رفتارهای پلنگ‌ها و آدم‌ها به غریزه‌شان نزدیک است. پلنگ‌ها هوس بز و بره می‌کنند و آدم‌ها هم برای حفظ سرمایه‌هاشان، بز و بره، لوله تفنگ، سنگ و چوب و چاقو آماده می‌کنند. شکل گرفتن مثلث عشقی میان پلنگ و بره و آدم، یکی از دلایل مرگ پلنگ‌ها در ایران است. کارشناسان می‌گویند از بین رفتن منابع غذایی پلنگ در طبیعت به‌دلیل شکار بی‌رویه، پلنگ‌های گرسنه را به سوی بوی گاو و گوسفندی می‌کشاند که از محیط اطراف محل زندگی‌اش می‌آید. او آغل را کشف می‌کند، معتاد می‌شود و ماجراجویی‌های شبانه‌اش اغلب با صدای شلیک 2گلوله از تفنگ دامدار به پایان می‌رسد. جدا از این موضوع، عده‌ای هم برای پیشگیری از نزدیک شدن پلنگ به روستا، قصاص پیش از جنایت می‌کنند. پلنگ‌ها می‌میرند، چون پلنگند.
توسعه اقتصادی «پلنگ» نمی‌فهمد
پلنگ بدون قلمرو مثل آدمی است که بزرگراه از وسط خانه‌اش گذشته باشد. به شکل غریزی، پلنگ در زمره موجودات قلمروطلب قرار می‌گیرد. او می‌خواهد در خانه‌اش قدم بزند و از این سر جنگل به سر دیگر برود. شکار کند. دنبال بوی پلنگی دیگر برود و... ولی اغلب از وسط چنین رویاهای پلنگ‌گونه‌ای، یک جاده می‌گذرد؛ پر رفت‌وآمد؛ در حدی که عبور از آن حتی برای آدم هوش‌و‌حواس‌جمع هم دشوار است. پلنگ‌ها با توسعه اقتصادی سازگار نیستند. از طرفی هیچ‌کس هم در زمان برنامه‌ریزی برای اجرای ایده‌های اقتصادی به پلنگ‌ها فکر نمی‌کند. از بین‌رفتن طبیعت در زیستگاه‌های پلنگ، یکی دیگر از دلایل مرگ پلنگ‌های ایران است. آنها یا در جاده‌ها زیر لاستیک‌ها می‌میرند یا در قلمروی از دست‌رفته، از گرسنگی.
شکارچی پلنگ و وسوسه‌های خال‌دار
پلنگ‌ها به چند دلیل شکار می‌شوند؛ مهم‌ترین دلیل آن مسائل اقتصادی است. گرچه شغل کریهی به‌نظر می‌رسد ولی واقعا در ایران شغلی داریم با عنوان «شکارچی پلنگ». آنها پلنگ را به‌خاطر پوست‌اش شکار می‌کنند. فعال‌های محیط‌زیست از آدم‌هایی که کیفی از پوست پلنگ و سایر موجودات در دست گرفته‌اند متنفرند ولی هرقدر هم نفرت‌انگیز باشد، تغییری در این واقعیت ایجاد نمی‌کند که عده‌ای حاضرند برای پوست پلنگ خوب پول بدهند. البته شکارچی‌های پلنگ در جست‌وجوی توله‌ها برای زنده‌گیری و فروش به مشتری هم هستند ولی آن بحث دیگری است که حداقل به‌صورت مستقیم به دلایل مرگ پلنگ‌ها ربطی ندارد.
به قصد گرگ به مرگ پلنگ
طعمه‌گذاری برای از بین بردن موجودات خطرناک منطقه، یکی دیگر از دلایل مرگ پلنگ‌های ایرانی است. این اتفاق هم در مناطقی رخ می‌دهد که محل سکونت آدم‌ها به زیستگاه پلنگ نزدیک است. اهالی برای گرگ‌ها، سگ‌های ولگرد، شغال و سایر جانورهای درنده طعمه مسموم می‌گذارند. گاهی این طعمه از گلوی پلنگ پایین می‌رود.
مرگ بر اثر سگ خوردن
عواملی مثل تصادف‌های جاده‌ای و شکار، به حدی در مرگ پلنگ‌های ایران مؤثر هستند که سایر عوامل کمتر جدی گرفته می‌شوند. سال1394یکی از سال‌های پر مرگ برای پلنگ‌های ایران بود. در همین سال که رسانه‌ها زیاد به پلنگ می‌پرداختند، تحقیقی درباره تأثیر بیماری‌ها در مرگ پلنگ‌های ایران منتشر شد. این تحقیق پس از گزارش اهالی منطقه تندوره- یکی از زیستگاه‌های پلنگ در ایران- درباره حمله پلنگ‌ها به سگ‌ها تهیه شده بود. براساس تحقیق صورت گرفته که توسط ایمان معماریان (دامپزشک حیات‌وحش) و محمد صادق فرهادی‌نیا (جانورشناس) انجام شد، سگ‌ها می‌توانند ناقل ویروسی کشنده به بدن پلنگ باشند. این بیماری که از آن با عنوان «هاری خاموش» نام می‌برند، یکی دیگر از دلایل تلف شدن پلنگ‌های ایران است. علاوه براین، گفته شده خوردن دام‌های آلوده به ویروس هم می‌تواند برای پلنگ کشنده باشد.
اختلاف‌های درون خانوادگی پلنگ‌ها
به‌طور طبیعی، اغلب موجودات زنده درگیری‌های درون قبیله‌ای دارند. حتی مورچه‌ها هم گاهی دعوای‌شان می‌شود و تا حد مرگ یکدیگر را گاز می‌گیرند. اسب‌ها به زیر دنده‌های یکدیگر لگدهای کشنده می‌زنند، خروس ها چشم رقیب را درمی‌آورند و پلنگ‌ها هم گاهی سر طعمه به جان هم می‌افتند. در سال‌های اخیر، مقابل عبارت علت مرگ برای تعدادی از پلنگ‌ها، این توضیح نوشته شده: مرگ براثر درگیری با پلنگی دیگر. البته این مورد در زمره رفتارهای غریزی پلنگ‌ها قرار می‌گیرد و طبیعی است که آنها درکی از خطر انقراض ندارند.
