نخستین در جهان هستیم

نظام مؤثر و موفق سلامت روان نباید تنها یک نظام حمایت‌گر برای درمان باشد. بلکه زمانی به توفیق می‌رسد که بیمار را بازتوان کند و از فردی وابسته و نیازمند، فردی کارآمد و مستقل بسازد. در سرای احسان چنین مشی و روالی انجام می‌شود. دکتر «فرهاد رمضانی‌نژاد» رئیس سرای «احسان» است. صحبت‌هایش با آمار و نکته‌ای تأمل‌برانگیز آغاز می‌شود: «طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، یک‌درصد جمعیت جهان مستعد ابتلا به اختلالات «سایکوتیک» هستند. چگونگی مواجهه با این بیماری‌ها نکته بسیار مهمی است.» با او درباره وضعیت بیماران روان گفت‌وگو کرده‌ایم. 

قرار است در این مرکز یک زوج مبتلا به بیماری روان و بازتوان با یکدیگر ازدواج کنند. این طرح علمی است یا تنها یک اتفاق حسی و عاطفی است؟ 

طرح خانه‌های احسان، سابقه اجرای پیش از این را در جهان دارد. در سرای احسان اما طرحی حاصل مطالعات دقیق یک تیم شناخته شده علمی، پژوهش چندین ماهه و آماده اجراست که برای نخستین بار در جهان اجرا می‌شود. تجربه زندگی زناشویی و اجتماعی یک زوج منتخب از بیماران مرکز. این تنها یک فرایند احساسی نیست، بلکه به‌طور کامل علمی است. کمیته‌ای حرفه‌ای تشکیل دادیم. 20 زوج کاندیدا شدند. از میان آنها پس از چند ماه بررسی این زوج را انتخاب کردیم. 

از اجرای چنین طرحی که به گفته شما برای نخستین بار در جهان اجرا می‌شود چه اهدافی دنبال می‌شود؟ 

این زوج قرار است خادم مسجد سرای احسان شوند و یک سوئیت در همین سرا در اختیار آنها قرار گیرد. می‌خواهیم از نظر علمی بررسی و به بیماران روان کمک کنیم تجربه روابط عاطفی و حسی به‌عنوان یکی از شاخصه‌های زندگی عادی را هم داشته باشند. 

سال‌های گذشته بیماران روان در خانه و محله زندگی می‌کردند. کمتر به مراکز نگهداری بیماران روان سپرده می‌شدند. همه تلاش اعضای این مجموعه بهبود و بازگرداندن فرد بیمار به خانه است. 

به خاطره مشترک ما ایرانیان به‌عنوان «نقطه قوت فرهنگی» اشاره می‌کنم. دهه‌های قبل در کوچه، خیابان و محله‌های این شهر بیماران روان سایه به سایه همسایه‌های خود زندگی می‌کردند. چه بسا بنا به ویژگی و شرایط‌‌شان محبوب و مورد احترام اهل محله بودند. آزاری برای اهالی محله هم نداشتند. تلاش ما احیا و تقویت این همزیستی شیرین است که چه بسا خود به منزله یک فرایند درمانی مؤثر بود. در حافظه نه چندان دور محله‌ها، شاید در هر محله‌ای یک نفر بود که به گفته اهل محل «شیرین عقل» بود اما زلالی، معصومیت و رنجوری‌اش او را برای یک محله شیرین و نورچشمی می‌کرد. 

آیا بیماران بازتوان این مجموعه به جمع خانواده برگشته‌اند؟ 

14 بیمار به همراه خانواده‌هایشان بازتوان و حمایت شده‌اند و به خانه برگشته‌اند. برای مثال یکی از بیمارانمان به نام «ابوالفضل» سرپرست خانوار است و خانواده را به خوبی اداره می‌کند. حمایت از خانواده بیماران به اندازه درمان و بازتوانی خود آنها اهمیت دارد.