حضور فعال در صحنه

امام صادق(ع) رئیس مذهب جعفری است. این موقعیت برای امام معصوم مبتنی بر واقعیات زمانه ایشان است. زمانی که به روایات نقل شده از امامان(ع) توجه کنیم بیشتر آنها چه در اصول دین و چه در فروع دین از امام ششم(ع) است. بیشترین راویان نیز متعلق به این امام  بزرگواراست. شمار روایت‌کنندگان امام جعفر صادق(ع) را 4 هزار نفر دانسته‌اند. آنچه درخصوص امام صادق(ع) اهمیت فراوان دارد، بحث‌ها و گفت‌وگوهایی است که ایشان با افرادی با اندیشه‌ها و افکار متفاوت و مخالف داشته‌اند. دوران حیات این معصوم همزمان با خلافت 10خلیفه آخر بنی‌امیه و 2خلیفه نخست خاندان عباسی است. موقعیت متزلزل این دو خاندان باعث شکل‌گیری فضای بحث و ارائه نظرات و آرای گوناگون شده بود. راهی که امام صادق(ع) در برابر این اوضاع انتخاب کرد نه تکفیر و طرد و کناره‌گیری که حضور فعال در صحنه بود.

او حتی با منکران خدا نیز وارد بحث می‌شد و نظرات آنان را می‌شنید و پاسخ‌شان را می‌داد. زهد، انفاق، تقوی، عبادت بسیار و معصومیت مانع از علم‌آموزی  ایشان نبود و چنان در بحث با افکار و گرایش‌های مختلف قدرت داشت که علم او زبان‌زد خاص و عام می‌شد.
نکته دیگری نیز در روش مواجهه امام با صاحبان اندیشه‌های مخالف دیده می‌شود که نباید از آن غفلت ورزید. بها دادن به شاگردان در مناظرات، موضوعی بود که امام هیچ‌گاه از آن غافل نبود. به هنگام بحث، ابتدا از شاگردان می‌خواست با طرف مقابل به گفت‌وگو و مناظره بنشینند و خود نقش ناظر را می‌گرفت. این روش باعث شده بود شاگردان امام خود را در صف اول مناظرات ببینند و احساس کنند توانایی علمی شایسته‌ای دارند. این خصوصیت رفتاری امام باعث شده بود، شاگردان نقش مریدان بی‌علم و فاقد دیدگاه نداشته باشند و خود را عنصر فعال شیعه بدانند. گرچه در مواردی و پس از شاگردان، امام وارد مناظره می‌شد اما اهمیت دادن به شاگردان اولویت اول ایشان بود.
رسمیت بخشیدن آرای دیگران و معیار قرار دادن علم برای سنجش یاران نکاتی است که از آن امام به ما رسیده است و باید که سرمشق قرار گیرد.