جهان نما
چه‌کسی نخست‌وزیر آینده عراق را انتخاب می‌کند؟
با گذشت زمان به‌تدریج پازل انتخابات پارلمانی عراق کامل می‌شود؛ انتخاباتی که در سایه پیروزی جریان مقتدی صدر، تعداد قابل توجهی از تحلیلگران و رسانه‌ها را شگفت‌زده کرد. جریان وابسته به سیدمقتدی صدر، روحانی نسبتا جوان شیعه عراق، از طریق ائتلاف با احزاب کمونیست این کشور توانست نتایجی را به‌دست آورد که برای صحنه سیاسی عراق طی 15سال گذشته (بعد از سقوط صدام) بی‌سابقه بوده است.
صدر؛ از اقلیتی معترض تا پیروز در انتخابات
از جریان صدر سال‌های گذشته همواره به‌عنوان اقلیتی با نفوذ اندک اما پر سر و صدا در بخش شیعی عراق یاد می‌شد، اما او اکنون صاحب اصلی‌ترین حق وتو در پارلمان برای انتخاب نخست‌وزیر عراق و حتی تشکیل دولت این کشور است. مقتدی صدر و جریان سیاسی او در سال‌های اولیه بعد از اشغال خاک عراق به‌دست آمریکا، در کنار سایر جریانات شیعی این کشور به‌عنوان بخشی از بدنه سیاسی طرفدار ایران به شمار می‌آمد، اما به‌تدریج این تصویر به‌دنبال جدایی مقتدی از ائتلاف حزب‌الدعوه در انتخابات سال 2010شکسته شد و در جریان رقابت‌های انتخاباتی سال 2014به اوج خود رسید؛ اگرچه با وجود این، صدر و طرفدارانش همچنان در اقلیت بودند. این روحانی جوان شیعی طی سال‌های گذشته سعی کرده هویت سیاسی خود را با تکیه بر مولفه‌هایی همچون مخالفت با گفتمان‌های مذهبی و تمایل به ملی‌گرایی، مخالفت با حضور بیگانگان در عراق و از همه مهم‌تر، مبارزه با فساد برای شهروندان عراقی به تصویر بکشد. مقتدی صدر در سال 2016با همراهی احزاب کمونیستی عراق در اعتراض به فساد حاکم بر بدنه حکومتی این کشور از طرفداران خود خواست به منطقه سبز بغداد هجوم برده و پارلمان این کشور را برای مدت زمان محدوی به اشغال درآورند. به این ترتیب او طی این سال‌ها توانست با حفظ فاصله از بدنه حکومتی و اجرایی عراق، خود را به‌عنوان بدیلی برای تغییر وضعیت اسفبار اقتصادی و معیشتی مردم این کشور معرفی کند و انتخابات امسال، بهترین فرصت برای استفاده از این ظرفیت اجتماعی شکل گرفته برای مقتدی صدر بود، آن هم در شرایطی که بسیاری از طرفداران سایر جریانات شیعی به دلایل مختلف از حضور در انتخابات نا امید شده بودند. درهرحال مقتدی صدر اکنون بعد از گذشت 15سال صاحب کلام آخر برای تعیین مدیریت اجرایی عراق شده است، باید منتظر ماند و دید طی 4سال آینده آیا این روحانی جوان شیعی می‌تواند سرمایه‌های اجتماعی خود ساخته‌اش را حفظ کند یا نه.
ائتلاف‌های بعد از انتخابات در چه مسیری حرکت می‌کند؟
نتایج نزدیک ائتلاف‌های بزرگ عراقی به یکدیگر (سائرون متعلق به مقتدی صدر، نصر به رهبری حیدر عبادی و فتح؛ جریان‌های حشدشعبی) نشان می‌دهد مسیر بسیار پیچیده‌ای برای انتخاب نخست‌وزیر آینده عراق در پیش است. درحالی‌که بسیاری از تحلیلگران انتظار نوعی توافق بزرگ میان تمام ائتلاف‌های شیعی را داشتند، روز دوشنبه مقتدی صدر با انتشار توییتی باز هم همه را شگفت‌زده کرد. او در توییتر خود تلویحا از ائتلاف با تمام احزاب بزرگ عراق به جز دولت قانون و فتح سخن گفته بود؛ امری که شائبه اراده صدر برای مقابله با جریان حامی ایران در عراق را بیش از پیش تقویت کرده است. بر این اساس ائتلاف صدر با کمک ائتلاف‌های نصر، الوطنیه، القرار العراقی و حکمت از هم‌اکنون به یک قدمی تشکیل اکثریت در پارلمان رسیده است. اگرچه نگاهی به گذشته نشان می‌دهد هیچ رخدادی در صحنه سیاسی عراق به این سادگی‌ها و با محاسبات روی کاغذ رقم نمی‌خورد. این در حالی است که از طرف مقابل، اخباری درباره رایزنی‌های گسترده نمایندگان دولت قانون با احزاب کردی، بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات در استان‌های دهوک و کرکوک به گوش می‌رسد. هشام الرکابی، مدیر دفتر رسانه‌ای نوری مالکی با اعلام این خبر گفته است: از روز دوشنبه چندین هیأت سیاسی از کردستان برای آغاز گفت‌وگوها وارد بغداد شده‌اند. البته او جزئیاتی درباره هویت این هیأت‌های سیاسی ارائه نکرده است. از سوی دیگر کامل الزیدی، از رهبران حزب‌الدعوه نیز روز گذشته از تفاهم اولیه 2 ائتلاف فتح و دولت قانون برای تشکیل اکثریت در پارلمان جدید عراق خبر داد.
نشست غیررسمی عبادی و مالکی
اما روزنامه الاخبار لبنان روز گذشته به نقل از منابع نزدیک به نوری مالکی از نشستی خبر داد که درصورت تأیید خبر برگزاری آن، می‌تواند نقطه عطفی در تغییر معادلات انتخابات عراق تا این لحظه باشد. به ادعای این روزنامه، نوری مالکی، حیدر العبادی و چند تن از اعضای شاخص ائتلاف فتح روز یکشنبه در جریان نشستی که از سوی منبع نزدیک به مالکی موفقیت‌آمیز توصیف شده برای تشکیل اکثریت در پارلمان به توافق‌های مقدماتی دست یافته‌اند. تمام اینها در حالی است که منابع نزدیک به جریان عبادی، عمار حکیم و حتی احزاب کردی تا این لحظه واکنش مشخصی به این اخبار نداشته و اطلاعات منتشر شده صرفا از سوی جریانات فتح، دولت قانون و سائرون بوده است. اگرچه هنوز چند روزی برای مشخص شدن تکلیف دولت آینده عراق باید صبر کرد، اما از هم‌اکنون می‌توان نشانههای تشدید رقابت قدرت‌های منطقه‌ای در داخل عراق را به‌وضوح دید؛ چرا که تا این لحظه عربستان‌سعودی رسما (از زبان ثامر السبهان) از تشکیل ائتلاف صدر-عبادی-علاوی برای تشکیل اکثریت در پارلمان عراق حمایت کرده است، درحالی‌که ایران تلاش می‌کند گروه‌های شیعی عراق به نوعی توافق برای تعیین نخست‌وزیر دست یابند.
