صنف
تو آمریکا هم «اکبرمشتی» داریم
همشهری از شیوه فعالیت بستنی‌فروشان گزارش می‌دهد؛ خوشمزه‌های رنگارنگی که با مواد اولیه خارجی تولید می‌شوند
محمدتقی حاجی موسی/ روزنامه‌نگار
قبلا این طوری بود که بستنی مختص تابستان و هوای گرم بود اما حالا چند سالی است که اوضاع فرق کرده و بستنی‌فروش‌ها در همه اوقات سال مشتری دارند ولی آمدن فصل گرما، رونق بیشتری را با خود می‌آورد. همین تغییرات و استقبال مشتریان از بستنی و البته آبمیوه‌های عجیب و غریب باعث شده تعداد واحدهای عرضه‌کننده این محصولات بیشتر و بیشتر شود؛ به‌طوری که در هر خیابان چند بستنی‌فروشی وجود دارد. مغازه‌هایی که معمولا شلوغ هستند و در اواخر هفته و ماه‌های گرم سال، جلویشان صف درست می‌شود. اما با این احوال اسکندر آزموده- رئیس اتحادیه بستنی و آبمیوه فروشی‌های تهران- معتقد است اوضاع صنفش خیلی هم خوب نیست و نیمی از همکارانش دچار مشکلند؛ مشکلاتی که عوامل زیادی دارد.
به گفته اسکندر آزموده هم‌اکنون در تهران ۱۵۰۰ واحد پروانه‌دار برای عرضه آبمیوه و بستنی وجود دارد و ۵۰۰-۶۰۰ واحد هم بدون پروانه فعالیت می‌کنند. البته این تعداد رو به افزایش است و ۲۰۰-۳۰۰ واحد در حال کسب پروانه هستند . همین تقاضا نشان می‌دهد ظاهرا این شغل سود خوبی دارد اما رئیس اتحادیه معتقد است 50درصد فعالان در این صنف با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند؛ «وضعیت صنف بستنی و آبمیوه مانند بسیاری از صنف‌ها و فعالیت‌های دیگر چندان خوب نیست. مشکلات واردات مواداولیه، تداخل صنفی و افزایش رقبا دست‌به‌دست هم داده و موجب شده ۵۰درصد صنف از اوضاع خوبی بهره‌مند نباشد.»
ظاهرا اینجا هم مشکل مواداولیه خارجی وجود دارد. هر چند در نگاه اول همه‌‌چیز برای تولید بستنی در ایران وجود دارد، واقعیت اما این است که موادی مانند پودر کاکائو، استابیلایزر، امولسیفایر، رنگ‌های خوراکی طبیعی، کامپاند میوه، شیر خشک، طعم‌دهنده‌ها و کره جانشین کاکائو برای تولید بستنی از خارج وارد می‌شوند و افزایش قیمت ارز و نوسان قیمت دلار باعث شده تا این صنف هم دچار مشکل شود. مشکل دیگری که آزموده به آن اشاره می‌کند بحث قیمت ملک و اجاره‌بهایی است که باید پرداخت شود؛ «برای تاسیس یک واحد صنفی فروش بستنی و آبمیوه، رقم آورده و سرمایه‌گذاری متنوع است. از ۳۰۰-۴۰۰ میلیون تومان نیاز است تا ۲ میلیارد تومان و حتی بالاتر. می‌تواند به ۵ میلیارد تومان و بالاتر هم برسد. تأمین مبلغ اجاره و خرید ملک در این شرایط اقتصادی خیلی سخت شده زیرا قیمت‌ها بالا رفته است. برای همین بیشتر سرمایه افراد صرف اجاره یا خرید مغازه می‌شود. به گفته او فضای مغازه بستنی‌فروشی باید حداقل ۱۴ متر باشد. البته برخی بستنی‌فروش‌ها ۲۰۰-۲۵۰ متر فضا درنظر گرفته‌اند که قیمت این املاک خیلی بالا است.»
اجازه صادرات نداریم
ما از بچگی نام بستنی ایتالیایی را شنیده‌ایم و خیلی‌ها بستنی میوه‌ای را به همین نام می‌شناسند.
از آن طرف اما به‌نظر می‌رسد بستنی سنتی ما آنطور که باید جهانی نشده و معروف نیست.
اما رئیس اتحادیه بستنی و آبمیوه فروش‌های تهران خلاف نظر ما را دارد؛ «شاید معروفیت بستنی سنتی ایران کمتر از ایتالیا باشد اما از بسیاری کشورها معروف‌تر است و مردم دنیا آن را به خوبی می‌شناسند. به‌طوری که می‌توانم بگویم ۸۰درصد ممالک دیگر با بستنی سنتی ایران آشنایی دارند. حتی در آمریکا یک بستنی‌فروشی وجود دارد که روی پیش‌بند کارکنانش عبارت «بستنی اکبرمشتی ایرانی» نوشته شده است.»
اما با وجود این فعلا خبری از صادرات بستنی نیست و ظاهرا طبق قانون این اقدام نمی‌تواند صورت بگیرد؛ «ما نمی‌توانیم صادرات داشته‌باشیم. آنهایی که صادرات انجام می‌دهند کارخانه‌ها هستند و زیر پوشش وزارت صنایع‌اند. واردات نیز در زمینه مواداولیه صورت می‌گیرد و به‌علت نداشتن تعاونی، از بازار آزاد این اقلام را تهیه می‌کنیم. اتحادیه قانونا اجازه واردات و خرید و فروش ندارد و تنها می‌تواند پروانه صادر کند. به همین دلیل فعالیت صنف حول و حوش صادرات و واردات نمی‌چرخد.»
البته آزموده یک دلیل دیگر وارد نشدن بستنی را گران بودن و نداشتن توجیه اقتصادی می‌داند؛ «هم‌اکنون بستنی‌فروش خارجی نداریم. یکی دو بستنی‌فروشی باز شده بود که می‌گفتند از ایتالیا و آمریکا بستنی می‌آوریم اما صحت نداشت. اگر بستنی از این کشورها وارد شود و کیلویی ۱۰۰ هزارتومان هم فروخته‌شود باز اصلا صرف نمی‌کند.»
موهیتو 15هزارتومان؟ من ندیده‌ام
قیمت‌های بالا و بعضا عجیب و غریب بستنی‌ها و به‌خصوص آبمیوه‌ها و نوشیدنی‌ها یکی دیگر از مسائلی است که اسکندر آزموده برایش پاسخ دارد؛ «آبمیوه قیمت ندارد. به‌دلیل کیفیت و سایزهایی که هر آبمیوه‌فروشی درنظر می‌گیرد، بازه قیمت تعیین نشده‌است. قیمت را مشتری تعیین می‌کند. کیفیت بهتر باشد طبیعتا مشتری آن بیشتر خواهدبود. اما بستنی قیمت دارد. بستنی مزه‌دارِ خامه‌دار، کیلویی ۲۰ هزار تومان. بستنی خامه‌ای ممتاز، کیلویی ۱۸هزارتومان. بستنی خامه‌دار، کیلویی ۱۶ هزارتومان. بستنی ساده هم کیلویی ۱۳ هزار تومان است.» با وجود این بسیاری از ما تجربه رویارویی با نوشیدنی‌هایی را داشته‌ایم که به لحاظ مواداولیه چیز خاصی درونشان نیست اما با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسند. برای مثال یک موهیتو که شامل آب، نعنا، لیمو و شکر است با قیمت حدود 15هزار تومان عرضه می‌شود. اما رئیس اتحادیه می‌گوید چنین چیزی وجود ندارد و اگر باشد تخلف است؛ «من چنین چیزی نشنیده‌ام. اگر در زمینه گرانفروشی شاکی وجود داشته باشد ما و بازرسان اتحادیه رسیدگی می‌کنیم. اگر واحد صنفی نوشیدنی را با قیمت بالا فروخته باشد تذکر داده می‌شود. ابتدا اخطار می‌دهیم اگر تغییر قیمت نداد تعزیرات وارد عمل می‌شود. آنطور که شما می‌گویید و من خودم ندیده‌ام، گرانفروشی انجام شده و قابل پیگیری است.» آزموده شایعه تولید همه بستنی‌های میوه‌ای (همان‌ها که اسکوپی فروخته می‌شوند) در یک کارخانه را رد می‌کند و می‌گوید چند کارخانه برای این کار وجود دارد و البته کارخانه خود او هم 60نوع بستنی تولید می‌کند. غیراز اینها رئیس اتحادیه بستنی و آبمیوه‌فروش‌ها از زیاد شدن رقبا و تولید بیش از حد شاکی است و معتقد است با وجود استقبال زیاد مردم اوضاع‌شان خیلی خوب نیست و می‌تواند بسیار بهتر از این باشد.
