500کیلومتر پیاده‌روی استاندارد، پیوسته و ایمن برای تهرانی‌ها

الهام مصدقی‌راد- خبر‌نگار

عابران شهرهای ما سال‌هاست که به انزوا کشیده شده و مغلوب تسلط خودروها بر معابر شده‌اند. شهر که با شهروندان و عابرانش معنا و مفهوم و حیات می‌یابد، سال‌هاست از این تعریف به‌ویژه در شهرهای بزرگ دورمانده و فضایی غریب و گاه پر از وحشت، برای عابران و پیاده‌ها فراهم کرده است. عابران پیاده سال‌هاست که حتی در پیاده‌روهایی که برای ترددشان در حاشیه معابر احداث شده، راحت و آسوده قدم نمی‌زنند؛ یا تردد موتورسیکلت‌ها مزاحم ایمنی و آسودگی قدم‌زدن‌هایشان است یا راه ناهموار و تعدد معارض. شهرداری تهران اما از امسال مناسب‌سازی‌ پیاده‌روهای تهران را براساس سند توسعه و بهسازی پیاده‌راه‌ها آغاز کرده و قرار است تا پایان سال 500کیلومتر پیاده‌روی مناسب‌سازی‌‌شده در اختیار شهروندان قرار بگیرد و تهران را آهسته‌آهسته به شهر انسان‌مدار نزدیک‌تر کند.
طبق تعاریف پیاده‌روی استاندارد، ‌پیاده‌رویی است دارای نور مناسب، شیب مناسب، مبلمان شهری، کف جاذب آب و مسیر حرکت دوچرخه و نابینایان‌؛ این همان استانداردی است که شهر تهران باید در همه مناطق به آن دست یابد. تهران دارای 12هزار‌کیلومتر پیاده‌رو‌ست. آنگونه که صفا صبوری، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران گفته حدود 90درصد این پیاده‌روها از کیفیت مناسب و استاندارد لازم برخوردار نیستند. شورای شهر نیز در بودجه سال‌جاری 255میلیارد تومان اعتبار برای اجرای این طرح درنظر گرفت و در اختیار معاونت فنی و عمرانی شهرداری قرار داد و قرار است تا پایان سال 500کیلومتر از پیاده‌روهای تهران که توسط مشاور دارای اولویت شناخته شده‌اند، بهسازی و مناسب‌سازی‌ شود. معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران نیز گفته براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته تا پایان مردادماه ۶۰کیلومتر از این مدل پیاده‌رو در اختیار شهر و مردم قرار خواهد گرفت.

پیاده‌روهای دارای اولویت کدامند‌؟
پیاده‌روهای واقع در معابر بالای 12متر و همچنین پیاده‌روهای واقع در بزرگراه‌ها برای اجرای این طرح شناسایی و براساس برخی فاکتورها و وضع موجود، در نهایت برای اجرای طرح انتخاب شدند. صفیه قلی‌زاده، دبیر کمیته شهرسازی شورای شهر تهران به همشهری می‌گوید: «وضعیت فعلی پیاده‌روها، میزان تردد و استفاده گروه‌های هدف از این پیاده‌روها فاکتورهای درنظر گرفته شده است. بعد از اعلام مشاور، نماینده جامعه معلولان نیز تمامی این مسیرها را بررسی و پیاده‌روهای دارای اولویت برای این قشر را اعلام کرد و در نهایت، 500کیلومتر در کل تهران انتخاب شد.»
انتخاب این 500کیلومتر به‌معنای وضعیت غیرقابل‌قبول دیگر پیاده‌روها نیست و برخی پیاده‌روها در سال‌های گذشته توسط مناطق مورد بهسازی قرار گرفتند.
همچنین قرار نیست عملیات کف‌سازی‌ در مورد تمامی پیاده‌روهای این طرح، اجرا شود. وضعیت برخی پیاده‌روها مطلوب است و قرار است اقدامات دیگری همچون رفع معارض برق و تاسیسات، نور ‌و روشنایی، تجهیز مبلمان شهری و... در مورد آنها اجرایی شود. پیاده‌روهایی که وضعیت کف‌سازی‌ مطلوبی ندارند هم بتن‌ریزی خواهند شد، مانند محور خیابان کریمخان. به گفته دبیر کمیته شهرسازی شورای شهر در این طرح، عرض مفید پیاده‌رو یعنی همان محل تردد 120سانتی‌متر درنظر گرفته شده اما معاونت فنی و عمرانی اعلام کرده که تلاش خواهد کرد تا جای ممکن، عرض مفید کمتر از 2متر نباشد.

به‌هم‌پیوستگی پیاده‌روهای مناسب‌سازی‌‌شده
بررسی نقشه تعیین‌شده برای بهسازی و توسعه پیاده‌روهای تهران نشان می‌دهد این طرح در کنار توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری درنظر گرفته شده و مدیران شهری تلاش می‌کنند تا جایی که فضا این فرصت را به آنها بدهد، هر دو مسیر را در کنار هم تعبیه کنند، مگر در مواردی که عرض معبر و حجم خودروهای عبوری این امکان را فراهم نسازد. نکته دیگر در توسعه و بهسازی پیاده‌روها، منفصل نبودن آن است. پیش از این، هر‌کدام از مناطق پیاده‌روهای مجزایی را برای عبور عابران و شهروندان کم‌توان بهسازی و مناسب‌سازی‌ می‌کردند و در بسیاری از موارد این معابر مانند جزیره‌ای در میان معابر بهسازی‌نشده قرار می‌گرفت و در عمل کارکرد مورد انتظار آن نیز برآورده نمی‌شد اما به گفته قلی‌زاده، در طرح فعلی، مسیر پیاده‌روها در هر منطقه به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که به پیاده‌روی مناسب‌سازی‌‌شده دیگری در منطقه همجوار متصل شود. البته قلی‌زاده این را هم می‌گوید که تنها در مناطق 2 و 22، به‌دلیل محصور‌شدن مناطق در میان بزرگراه‌ها، این موضوع عملی نمی‌شود.
نقشه تعیین‌شده برای این طرح نشان می‌دهد، 56.9درصد از مسیر پیاده‌روهای درنظر گرفته‌شده برای مناسب‌سازی‌، ‌با سند توسعه دوچرخه همپوشانی کامل دارد و در کنار آنها دوچرخه‌سواران حرکت خواهند کرد. طول این مسیر 454هزارو231متر است. 20.6درصد از مسیرهای پیاده‌رو‌ها نیز با مسیر‌های توسعه دوچرخه همپوشانی ندارد، اما به این مسیرها متصل خواهد شد.
طول این مسیر 164هزارو287متر است. 22.4درصد فاقد همپوشانی با مسیرهای توسعه دوچرخه‌سواری است که برابر با 179هزارو406متر است. نقشه اجرای مسیرهای پیاده براساس سن توسعه دوچرخه نشان می‌دهد این طرح در تمامی مناطق اجرا خواهد شد اما اولویت اول آن که همان مسیر‌های پیاده دارای همپوشانی با مسیر دوچرخه است، در مناطق مرکزی شهر، متمرکز خواهند بود.

   حدود 800کیلومتر مسیر پیاده و دوچرخه
در آنچه به‌تازگی از سوی معاونت امور فنی و عمرانی شهرداری تهران به مناطق 22گانه ابلاغ شده، جزئیاتی از اولویت اجرای مسیرهای پیاده براساس سند توسعه دوچرخه دیده می‌شود. در نقشه ابلاغی 4محور برای مسیرهای پیشنهادی دوچرخه، پیاده با همپوشانی کامل با مسیر دوچرخه، پیاده فاقد همپوشانی با مسیر دوچرخه اما دارای محور متصل‌کننده و پیاده فاقد همپوشانی با مسیر دوچرخه وجود دارد. در این میان مجموع طول کل مسیرهای پیاده‌محور با دوچرخه در هر حالتی که باهم همپوشانی دارند، نقطه تقاطعی دارند یا ندارند 797هزار و 924متر (حدود 800کیلومتر) است. در اینجا جزئیاتی از این نقشه آمده است.