درآمد 13هزار میلیارد تومانی سرویس‌های ارزش‌افزوده

شیوا نوروزی _روزنامه نگار

شاید وقتش رسیده باشد که به‌زودی کل سرویس‌های ارزش‌افزوده را برای همیشه تعطیل کنیم؛ این توییتی بود که جهرمی، وزیر ارتباطات در واکنش به کلاهبرداری‌های میلیاردی شرکت‌های خدمات ارزش‌افزوده نشان داد و تأکید کرد: «در مورد حق‌الناس هیچ خط قرمزی ندارد، مخصوصا اگر از جیب مردم دزدی شود».
موضوع از این قرار بود که سال گذشته سرویس‌های ارزش‌افزوده با اعلام شکایات مشترکان و پرونده‌های میلیاردی شرکت‌های متخلف، به یکی از جنجالی‌ترین مباحث حوزه ارتباطات تبدیل و در نهایت در آخرین اقدام برای مقابله با این کلاهبرداری‌ها، مصوبه‌ای جهت الزام دریافت درخواست خدمات از سوی مشترک و صدور جداگانه صورتحساب برای این خدمات صادر شد.
اگرچه استفاده از خدمات ارزش‌افزوده تلفن همراه، شامل مسابقات و رای‌گیری، تبلیغات موبایلی، پرداخت موبایلی، تلویزیون آنلاین، پخش یا دانلود موسیقی، زنگ انتظار تماس، بازی آنلاین، خدمات ورزشی و اطلاع‌رسانی این قبیل سرویس‌ها باید اختیاری و توسط کاربر انتخاب شود، اما ارائه این خدمات برای برخی از شرکت‌های ارزش‌افزوده، به روشی برای کلاهبرداری از کاربران تبدیل شده و به‌دلیل هزینه نسبتا بالایی که این خدمات در مقایسه با تماس و پیامک دارند، موجب بالارفتن قبض‌های گوشی و تمام‌شدن شارژ پولی کاربران می‌شود. برای مثال ارسال یک پیامک ارزش‌افزوده به کاربر می‌تواند حداقل 300تومان هزینه داشته باشد.

وزارت ارتباطات عقب‌تر از کلاهبرداران
هیچ‌کس اطلاع دقیقی از گردش مالی مجموعه شرکت‌های فعال در حوزه ارزش‌افزوده ندارد، اما تنها یک پرونده تخلف در این حوزه که وزیر ارتباطات اعلام کرد نشان از کلاهبرداری 22میلیارد تومانی داشت. وزیر ارتباطات همچنین اعلام کرده بود شرکت‌های خدمات ارزش‌افزوده در مدت 3سال گذشته به ادعای خودشان 13هزار میلیارد تومان درآمد داشتند که البته وزارت ارتباطات به رقم 2600میلیارد تومان رسیده است و پیگیری‌ها برای اینکه پولی که به‌صورت ناصحیح از جیب مردم رفته، برگردد و این روند ناصحیح ادامه پیدا نکند، ادامه دارد. منابع آگاهی که نمی‌خواهند نامشان فاش شود می‌گویند تخمین گردش مالی 10هزار میلیارد تومانی در سال برای این حوزه کاملا حداقلی است.

شکایت بیش از یک میلیون مشترک
در این چرخه مالی بزرگ، صاحب محتوا، صاحب خدمات، تجمیع‌کننده، ارائه‌کننده و اپراتور، همه سود می‌برند، تنها کسی که ضرر می‌کند کاربر صاحب سیم‌کارت است. سال گذشته آذری جهرمی از شکایت بیش از یک‌میلیون و 200هزار مشترک از خدمات ارزش‌افزوده پیامکی طی یک هفته به قوه ‌قضاییه خبر داد که مبالغ شکایت از بیش از 70شرکت فعال در این حوزه 10تا 400هزار تومان بود.
در تازه‌ترین خبرها نیز حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از رسیدگی به شکایات یک‌میلیون و 200هزار مشترک موبایل که مبالغی از حسابشان تحت عنوان «سرویس خدمات ارزش‌افزوده» به‌صورت ناخواسته کسر شده بود، در دستگاه قضا گفته و افزوده است: «بازار 2700میلیارد تومانی خدمات ارزش‌افزوده موبایل با مصوبه جدید کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات پایان یافته است». 
جهرمی هم در توییتی گفته است: «فقط در یک اپراتور تلفن همراه، در هر روز به‌طور متوسط از حساب 4.5میلیون مشترک برای ارزش‌افزوده مبالغی کسر می‌شد، این عدد هم‌اکنون به هزار نفر کاهش پیدا کرده است. اگر دیدید شارژتان مثل سابق زود تمام نمی‌شود، بدانید احتمالا قربانی بودید».

پایان وس
در روزهای پایانی آذر‌ماه 98 اعلام شد با مصوبه هیأت وزیران، اگر اپراتوری 3بار در سال تخلف کند باید حدود 45میلیارد تومان جریمه بپردازد و علاوه بر جرایم بحث تعلیق، کاهش مدت اعتبار و لغو پروانه نیز مطرح شد.
در آخرین جلسه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در اسفند‌ماه سال‌98 هم ضوابط استفاده از خدمات ارزش‌افزوده تصویب شد که به‌ موجب آن، دارنده پروانه ارائه خدمات ارتباطی موظف است پس از دریافت درخواست خدمات ارزش‌افزوده از سوی مشترک، شرح خدمات، هزینه و زمان استفاده از آن را به مشترک اطلاع دهد و همچنین برای مشترک به‌صورت جداگانه صورتحساب صادر کند، تا بدین‌ترتیب این مصوبه نیز به روش‌های جلوگیری از کلاهبرداری‌های ارزش‌افزوده اضافه شود.
البته وزیر ارتباطات بارها درباره نحوه غیرفعال کردن سرویس‌های ارزش‌افزوده هم هشدار داده بود که مشترکان تلفن همراه می‌توانند از طریق شماره‌گیری #۸۰۰*  در تمام اپراتورهای تلفن همراه از سرویس‌های ارزش‌افزوده‌ای که برای آنها فعال است، مطلع شوند و درصورت عدم‌تمایل نسبت به حذف آنها اقدام کنند. همچنین درصورت مواجهه با عضویت ناخواسته در خدمات ارزش‌افزوده پیامکی، مشترکان می‌توانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی ۱۹۵ یا تماس با سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات حوزه ICT به شماره ۱۹۵، شکایت خود را ثبت کنند.
15خرداد مهلت پایانی اپراتورها برای اجرای مصوبه‌ای موسوم به «پایان وس» بود و اکنون در حال اجراست. بررسی‌ها هم در 3هفته اخیر نشان داده که مشترکان استقبال خاصی از سرویس‌های ارزش‌افزوده نداشته‌اند و این سرویس‌ها را روی خط خود فعال نکرده‌اند.
در مجموع باید گفت کسی مشکلی با وس صحیح ندارد و اگر چیزی باشد که مورد نیاز کاربران است، ایرادی ندارد که بخواهد خدمات بگیرد اما امروزه شاهدیم که حتی از طریق بدافزارها هم خیلی از مردم بدون اینکه بدانند، درگیر این موضوع شد‌ه‌اند. اینکه بخواهند 30هزار یا 100هزار شغل ایجاد کنند، اما بدون اینکه مردم بدانند از آنها پول بگیرند، هنر نیست و باید جلویش گرفته شود. از طرف دیگر فرستادن یک پیامک ناخواسته- حتی اگر با هدف گرفتن تأیید عضویت از کاربر و فعال‌سازی یک سرویس باشد- اگر به خواست مشترک نباشد، می‌تواند به‌عنوان ایجاد مزاحمت تلقی شود.