در پرتو نظریه‌پردازی‌های تو‌در‌توی جدید که بی‌گمان دستاوردهایی است پر‌اعتبار از خردورزی و فرهنگسازی انسانی، بسیاری از قطعیت‌های به‌ظاهر برگشت‌ناپذیر کنار زده شده‌اند، اما این قطعیت، کماکان به قوت خود باقی و پایدار ‌است که انسان بی‌بهره از «کتاب» - هر‌قدر هم هوشمند باشد - به تعبیری، بیرون و بر‌کنار از تاریخ خواهد ماند و به‌مثابه موجودی بی«گذشته»، در غفلتی غم‌انگیز، «آینده»‌ای هم نخواهد داشت.