آغاز دور جدید گفتوگوهای اجتماعی
سخنگوی دولت در پاسخ به سؤال همشهری: فعالان اجتماعی، گروه‌های سیاسی و چهره‌های شاخص احزاب به‌زودی با رئیس‌جمهور ملاقات می‌کنند
محسن تولایی- اصغر صوفی _ خبر‌نگار
عصر روز شنبه همزمان با نخستین روز ماه رمضان، نشستی میان رئیس‌جمهور با فعالان بخش خصوصی اقتصاد برگزار شد. حسن روحانی در آغاز سخنان خود در این نشست یک جمله کلیدی بیان کرد و گفت: «رابطه بخش خصوصی و دولت هنوز به اندازه کافی نیست و مشکلات ما، به‌نظرم از اینجا نشأت می‌گیرد. فاصله‌گذاری اجتماعی صرفا در بحث کرونا‌ست و روابط بخش خصوصی و دولت، باید نزدیک‌تر و هوشمندانه‌تر شود.»
اما فاصله‌گذاری دولت و رئیس‌جمهور با جامعه نخبگان مدت‌ها پیش از شیوع کرونا در کشور اتفاق افتاده است و همانطور که روحانی اشاره کرد، احتمالا بسیاری از مشکلات کشور از همین فاصله‌گذاری‌ها نشأت می‌گیرد.
طی 7سال ریاست‌جمهوری حسن روحانی، در مقطعی کوتاه و در نیمه دوم سال97 و نیمه اول سال98، دیدار با نخبگان در حوزه‌های مختلف و تبادل‌نظر میان آنان و دولت مورد توجه رئیس‌جمهور و مجموعه دولت قرار گرفت؛ جلسات و دیدارهایی برگزار شد که علی ربیعی، نقش بسزایی در برنامه‌‌ریزی و برگزاری آنها داشت. در گام بعدی، رئیس‌جمهور طی حکمی، ربیعی را به‌عنوان «دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهور» منصوب کرد و مسئولیت «فضای گفت‌وگوی اجتماعی» را به وی سپرد.
این دیدارها دوام چندانی نداشت و در گذر زمان به فراموشی سپرده شد. در 11مهر 97، رئیس‌جمهور با جمعی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب صمیمانه دیدار کرد. 23مهرماه همین سال رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت با شماری از اقتصاددانان کشور دیدار کردند. در فاصله کوتاهی از این نشست، 1آبان‌ماه 97، گروهی از جامعه‌شناسان و اساتید علوم اجتماعی دانشگاه به دعوت رئیس‌جمهور با حسن روحانی دیدار کردند. در 21اردیبهشت98 نیز گروهی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا در یک نشست مشترک با رئیس‌جمهور دیدار کردند. در پایان اردیبهشت همین سال هم دیدار صمیمی رئیس‌جمهور با اهالی فرهنگ و هنر برگزار شد.
دیدارهای رئیس‌جمهور با نخبگان، عموما با عباراتی مانند گفت‌وگو برای ایران، چاره‌اندیشی برای ایران، دریافت انتقادات و پیشنهادها، تبادل‌نظر، درد‌دل فعالان... با رئیس‌جمهور، مشورت رئیس‌جمهور با... و... توصیف می‌شد؛ محور این دیدارها، مشورت و تضارب آرا با فعالان و نخبگان حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و آشنایی با مشکلات و مصایب آن حوزه‌ها بود. اما این نشست‌ها و دید و بازدیدها مدتی است که از دایره توجه دولت خارج شده است و این احتمالا به‌معنای بی‌توجهی یا کم‌توجهی دولت به امر مشورت و ارتباط با نخبگان طی سال‌ها و ماه‌های اخیر است.
بازخوانی وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی در سال92 نشان می‌دهد که وی خود یکی از منتقدان بی‌توجهی دولت‌های قبل به دیدگاه‌ها و نظرات نخبگان و کارشناسان بوده است. بر همین اساس، روحانی در مبارزات انتخاباتی خود درباره اهمیت مشورت با نخبگان سخن می‌گوید؛ وی در 29فروردین1392 در جمع مردم لردگان چنین گفت: «کشور نیاز به یک رئیس‌جمهور مشورت‌پذیر و برنامه‌گرا دارد و نیازی به یک رئیس‌جمهور که با نظر شخصی و فردی عمل کند، نیست. هیچ‌کس در دنیا علم کامل ندارد و کسی هم که دارای مدارک عالی باشد نیز کامل نیست و باید کار به کارشناسان واگذار شود و کار باید با مشورت انجام شود و اگر مدیر اهل مشورت نباشد و با متخصصان مشورت و از کارشناسان استفاده نکند، نمی‌تواند کشور را به سرمنزل مقصود برساند.» روحانی همچنین در 21خرداد92 در جمع مردم شیراز در مذمت خودشیفتگی سخن گفت: «می‌گویم مغز، فکر و تلاش ۷۵میلیون ایرانی کلید تدبیر است و کلید آن است که خودشیفتگی نخواهم داشت و هیچ‌کاری را بدون مشورت با صاحب‌نظران انجام نخواهم داد. خود را کارشناس همه امور عالم نمی‌دانم و نمی‌خواهم کشورهای جهان اداره کشور خود را از من بیاموزند، کشور را با فکر نخبگان ایرانی اداره خواهم کرد.»
ضعف ارتباط‌گیری دولت با مردم و جامعه، دوری از نظرات کارشناسان، بی‌توجهی به دیدگاه‌های مخالفان سیاسی و بی‌تفاوتی به نقدهای فعالان و احزاب سیاسی همسو با دولت انتقادهایی هستند که طی سال‌های اخیر درباره رویکرد دولت دوازدهم مطرح بوده‌اند؛ ضرورت کاهش فاصله‌گذاری دولت با جامعه نخبگان، کارشناسان و متخصصان در حوزه‌های مختلف، امروز بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. دولت برای یافتن راه‌حل برای انبوهی از مسائل کشور نیازمند مشورت با نخبگان و کارشناسان است. دولت برای جلب حمایت و همراهی مردم با سیاست‌ها و تصمیمات خود نیازمند برقراری ارتباط با جامعه و مردم است که این مهم از طریق مشورت و جلب نظر احزاب و گروه‌های سیاسی و نیز فعالان جامعه مدنی میسر است. دولت برای غلبه بر بحران‌ها نیازمند همدلی، گفت‌وگوی ملی، وحدت ملی و صلح ملی است. صلح و وحدت جز با گفت‌وگو و مذاکره در سطح ملی و توجه به همه گرایش‌ها و سلیقه‌ها به‌دست نمی‌آید. ماه رمضان فرصتی در اختیار دولت و رئیس‌جمهور است که به رسم و سنت سال‌های گذشته دیدارها و ضیافت‌هایی را با اهالی فرهنگ و سیاست، کارشناسان و فعالان اقتصادی و اجتماعی ترتیب داده و نظرات و دیدگاه‌های آنها را درباره مسائل کشور جویا شوند.
جامعه فاقد گفت‌وگو، مشکل دارد
سخنگوی دولت در پاسخ به سؤال همشهری مبنی بر اینکه «با توجه به نشست اخیر رئیس‌جمهور با فعالان اقتصادی آیا برنامه‌ای برای احیای نشست سال‌های قبل آقای روحانی با فعالان سیاسی و اقتصادی که شما هم مسئولیت برگزاری آنها را برعهده داشتید، تدارک دیده شده یا خیر؟ تلاشی برای حفظ سرمایه اجتماعی دولت تدبیروامید در سال آخر فعالیتش و در خلال این دیدارها صورت خواهد گرفت یا نه؟»، گفت: اساسا یکی از مشکلات نهادینه‌شده در کشور ما این است که گفتوگوهای بین‌نخبگی و ساخت قدرت کمتر صورت می‌گیرد و ما قطعا به این امر توجه داریم. در سال۱۳۹۴ بخشنامه‌ای به دستگاه‌ها ابلاغ شد و دستگاه‌ها مکلف شدند با افراد دانشگاهی ذیربط در حوزه خودشان جلساتی را برگزار کنند، نه فقط افراد دانشگاهی بلکه افرادی که صاحب تفکر هستند. من از سال۹۷ به بعد این گزارش‌ها را جمع‌بندی کرده‌ام و سنت هم بر همین بوده است. در سال آخر هم ما این مهم را خواهیم داشت. روز سه‌شنبه این هفته حدود ۲۰ انجمن علمی در حوزه روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، جمعیت‌شناسان، حوزه‌های مددکاری و رفاه اجتماعی ملاقاتی با آقای رئیس‌جمهور خواهند داشت. باز در جلسه دیگری سمن‌ها ملاقات خواهند کرد. فعالان اجتماعی ملاقات خواهند کرد و جلسه دیگری با حضور گروه‌های سیاسی و چهره‌های شاخص احزاب برگزار خواهد شد. آقای روحانی همینطور با علما و اندیشمندان و حتی چهره‌های دفاع‌مقدس دیدار خواهند داشت. اساس سؤال شما بحث درستی است. گفت‌وگوی اجتماعی پایه نشاط و فهم مشترک از مسائل در هر جامعه‌ای است و هر جامعه‌ای که فاقد گفت‌وگوی اجتماعی شود، دچار مشکل خواهد شد.
ضعف ارتباط گیری دولت با مردم و جامعه، دوری از نـــظـرات کارشناسان، بی توجهی به دیدگاه های مخالفان سیاسی و بی تفاوتی به نقدهای فعالان و احزاب سیاسی همسو با دولت انتقادهایی هستند که طی سال های اخیر درباره رویکرد دولت دوازدهم مطرح بوده اند
در همینه زمینه :
