گفت‌وگو با محسن تنابنده که برای خوب کردن حال مردم تولید سریال پایتخت را در این روزهای سخت متوقف نکرده است
انزوای کرونا در شادی پایتخت
الناز عباسیان
در حالی‌که فعالیت بسیاری از گروه‌های هنری و فرهنگی به‌علت پیشگیری از شیوع بیماری کرونا متوقف شده است، اما گروهی همچنان با وجود مشکلات و استرس فراوان، پای کار ایستاده‌اند تا دلیلی برای خوب شدن حال مردم و شادی آنها باشند. آنها با وجود سختی‌های فراوان در گوشه‌‌ای از شهر «شیرگاه» مازندران، شبانه‌روزی، بی‌وقفه و به دور از خانواده با تمام دلتنگی‌هایشان مشغول کارند و البته استرس و دلهره این روزهای کرونایی را به جان خریده‌اند تا در ایامی که مردم بیش از همیشه نیازمند شادی و روحیه‌اند، برای آنها ساعاتی خوش رقم بزنند. خانواده هنری پایتخت حدود ۱۰سال است که با قصه‌هایی از جنس خود مردم، خنده و شادی را مهمان خانه‌های ایرانی کرده‌اند. این بار نیز قرار است در کمتر از ۱۰روز دیگر با سری ششم از سریال پایتخت شما را مهمان لحظه‌هایی شاد و مفرح کنند. به همین بهانه سراغ محسن تنابنده، طراح و سرپرست نویسندگان و بازیگر سریال پایتخت که سخت درگیر تولید و ضبط کار بود رفتیم و گفت‌و‌گویی کردیم.
خوب می‌دانیم که جای خشایار الوند در جای جای ساخت سریال پایتخت 6بیشتر از همه برای شما خالی بوده است. همین ابتدا بد نیست بگویید که چطور به‌عنوان سرپرست تیم نویسندگان این خلأ را پر کردید؟
هر فیلم یا اثر نمایشی از روز فیلمبرداری شروع نمی‌شود، بلکه از روز شروع نوشتن فیلمنامه، کار آن آغاز شده است. در حقیقت آن اثر یک‌بار روی کاغذ ساخته شده است. برای من خشایار، رفیق گرمابه و گلستانی بود که یک‌بار پایتخت را در کلام‌مان می‌ساختیم. من معمولا یک طرح وسیع‌تری داشتم که برای خشایار عزیز مطرح می‌کردم. با هم حرف می‌زدیم. بالا و پایین می‌کردیم و بسط و گسترش پیدا می‌کرد. بعد طرح توسط من تبدیل به سیناپس و خلاصه داستان و توسط خشایار دیالوگ‌نویسی می‌شد. بارها با هم جلسه می‌گذاشتیم تا در نهایت تبدیل به متن می‌شد. جلسات دونفره جذاب و دوست داشتنی‌ای داشتیم. در واقع اول سریال را در گفت‌وگو می‌ساختیم و می‌خندیدم و لذت می‌بردیم و بعدها شروع به تولید می‌کردیم. جای او خیلی برای من و دوستان خالی است و همیشه در یاد من هست. گرچه از حضور فیزیکی او محروم شدیم، اما در یاد و اثر ما وجود دارد و همچنان در امتداد پایتخت است.
از آرش عباسی به‌عنوان نویسنده جدید این سریال بگویید. توانستید ارتباط لازم برای انتقال حس‌تان به یکدیگر را پیدا کنید؟
سال‌های زیادی است که در حوزه تئاتر، آرش عباسی را می‌شناسم. سال‌های پیش چندین بار قرار بود با هم کار کنیم. حتی در پایتخت قبلی، ولی فرصت آشنایی به مفهوم اینکه مشترک کار کنیم فراهم نشد. زیرا نوشتن برای پایتخت شمایل خاص خودش را دارد و شناخت از اقلیم و شرایط و تعداد این پرسناژ‌ها خیلی مهم است و از همه مهم‌تر قصه‌ای است که 10سال همراه مخاطب بوده و تماشاگر با آن آشناست. برای مثال چیزهایی از قبل در ذهن مخاطب تشکیل شده و شما باید مرتب به ورطه‌های جدیدتری، به لحاظ نوع قصه‌گویی و تحول پرسوناژ‌ها برسی. به‌عبارتی باید با حفظ قواعد و مقررات قبلی به شرایطی برسی که بتوانی کار جدید و جذاب‌تری ارائه دهی. در کنار اینها کار برای منی که یکی از یارانم را از دست داده بودم کمی سخت بود و برای آرش عباسی سخت‌تر. اما خب قبل از اینکه کار پایتخت را شروع کنیم یک تئاتر با هم کار کردیم و در آنجا آشنایی‌مان بیشتر شد. جلساتی زیادی در دفتر ما تشکیل شد و با هم حرف زدیم و فصول مشترکی را پیدا کردیم و کم‌کم وارد پروسه کار شدیم. در چند قسمت اول شکل کار را با فصل مشترکی که پیدا کرده بودیم شروع کردیم. به‌نظر من آرش، نویسنده توانمند و با استعدادی است و در آینده چیزهای بیشتری از او خواهیم شنید.
کمی درباره قصه «پایتخت ۶» توضیح می‌دهید؟ پیش‌تر در خبرها از یک‌سری تغییرات اساسی در فیلمنامه پایتخت صحبت شده بود. از چهره‌ها جدید فیلمنامه برایمان بگویید.
در مورد قصه پایتخت 6اجازه بدهید که چیزی نگویم. به‌زودی مخاطب سریال را می‌بیند و بعد راجع به آن صحبت خواهیم کرد. اما به لحاظ شکل و فرم در تداوم پایتخت‌های قبلی است. البته با درنظر گرفتن این ماجرا که امسال داستان بیشتر مبتنی و متمرکز بر خانواده و همچنین شیرین کردن کام مردم است. شاید مثل قصه‌های قبلی پایتخت، این قسمت زیاد حادثه‌محور نباشد. اما اتفاقات نرم‌تر و شاید جذاب‌تر خواهد بود که شیرینی بیشتری برای مردم دارد.
تداوم ساخت یک سریال تلویزیونی جذاب در 6فصل در طول حدود 10سال با یک تیم ثابت کار ساده‌ای نیست. خوشبختانه این سریال برخلاف سریال‌های چند فصلی ایرانی، جذابیت‌هایش را هم از دست نداده است. به‌عنوان نفر اصلی این سریال، راز موفقیت آن را در چه می‌دانید؟
می‌دانیم که خیلی کارهای گروهی و جمعی در جامعه ما مرسوم نیست و معمولا دچار مشکل می‌شود. حفظ یک گروه هنری طی حدودا 10سال کار دشواری است. از طرفی هم شکل و شمائل جامعه به‌گونه‌ای شده که یک لجبازی وحشنتاکی وجود دارد که دوست ندارند هیچ پدیده و نام و یادی خیلی استوار بماند. تلاش زیادی می‌شود برای اینکه یک ماجرا یا کار هنری خیلی قد علم نکند و دیده نشود. البته این بیشتر از خود ما هنرمندان است که به جامعه تسری پیدا می‌کند و متأسفانه کم‌کم دچار به‌هم ریختگی و کج‌فهمی در برخی تماشاگران می‌شود. چون ما سعی می‌کنیم یک برچسب و انگی چسبانده و ماجرایی پیش بیاوریم. برای فهم بیشتر گفته‌هایم یک مثال می‌زنم. در بخشی از سریال پایتخت 5به داعش پرداخته بودیم که نه‌تنها در ایران که حتی از منظر جهانی هم گروهی ضد‌انسانی است. همه جای دنیا روی قصه‌های حول داعش کار می‌کنند و جذابیت دارد. این برای پایتخت 5هم جذابیت داشت و ما باید وارد قصه‌های نوتر و جذاب‌تر می‌شدیم. بعد از پخش سریال، انگ‌هایی مثل دریافت دستمزدهای آنچنانی و امتیاز خاص به ما چسباندند. این در حالی است که برای همه اینها اسنادی وجود داشت که این ادعاهای واهی را تکذیب می‌کرد. اما ما خیلی در موضع پاسخگویی در مقابل این ادعا برنیامدیم، زیرا متأسفانه در جامعه ما وقتی خیلی بخواهی روی موضوعی تأکید و از آن سفت و سخت دفاع کنی بدتر محکوم می‌شوی. با پافشاری، این شائبه را به‌وجود می‌آورند که حتما چیزی بوده که اینها تلاش می‌کنند بگویند نبوده است. ولی با تمام این تفاسیر، رمز این ماندگاری و موفقیت برای خود من این است که پایتخت صرفا برای مردم ساخته می‌شود. حضور در سریال پایتخت به جهت حرفه‌ای شاید دیگر در من منشا اثر نباشد، زیرا من دیگر انواع لحظات این سریال و نقش نقی معمولی را در آن بازی کرده‌ام. حتی از لحاظ حرفه‌ای ممکن است این شخصیت و کاراکتر در من بماند. همچنین برای بازیگر مهم است که انرژی و زمانش را برای نقش‌های متفاوت‌تری صرف کند. به لحاظ مالی هم همینطور برای من جنبه مالی در اولویت نبوده و نیست. من از 2سال قبل درباره طرح اولیه سریال فکر می‌کنم، نکاتی که به ذهنم می‌آید را یادداشت می‌کنم، بسط و گسترش می‌دهم و دستمزدی که می‌گیرم ماحصل 2سال و نیم تمرکز و فکر کردن روی این اثر است. به همین‌خاطر است وقتی می‌گویم واقعا به‌خاطر مردم، چون بازخوردهای آن را از سوی مردم دیده‌ام و می‌دانم که چقدر این سریال را دوست دارند و می‌خواهند که قسمت‌های بعدی آن ساخته شود.
مردم این روزها به واسطه شیوع ویروس کرونا، خیلی نگران و ناراحت هستند و واقعا سریال پایتخت می‌تواند کمی از این استرس و غم کم کند. شک نداریم عوامل فیلم هم با همین نیت و هدف با وجود خطرات ویروس کرونا، هنوز پای کار ایستاده‌اند. این ماجرای ویروس کرونا، خللی در ساخت سریال ایجاد نکرده است؟
در مورد ماجرای کرونا هم خیلی معقول نیست که بگوییم ما یک گروه هنری هستیم که برخلاف اینکه این ویروس شیوع پیدا کرده است کار می‌کنیم. طبیعی است که در این شرایط، ادامه ساخت سریال خارج از عقل و منطق به‌نظر می‌رسد. حتی ممکن است دیگر گروه‌ها هم به فعالیت ما استناد کنند و بگویند که حالا که عوامل سریال پایتخت کار می‌کنند پس ما هم فعالیت‌مان را متوقف نمی‌کنیم. اما ما نه برای خودنمایی، بلکه به‌دلیل اینکه اواخر کارمان بود و پیش‌بینی شده بود که نوروز سال99 این سریال پخش شود کار را ادامه دادیم. قطعا ما هم استرس‌ها و نگرانی‌هایی داشتیم، مخصوصا برای خانواده‌هایمان که دور از ما هستند، اما باید برای مردم ادامه می‌دادیم. باید از تک‌تک عوامل سریال تشکر کنم که در این شرایط پای کار ایستادند تا پایتخت 6ساخته شود. کار آنها هم کمتر از کسانی نیست که این روزها از جان گذشته‌اند تا به مردم خدمت و با این ویروس مقابله کنند.
حالا که به پایتخت 6رسیده‌اید فکر می‌کنید که بالاخره ماجراهای خانواده معمولی تمام می‌شود و دیگر سراغ ساخت این سریال نمی‌روید؟
پایان این سریال به عوامل زیادی بستگی دارد. مهم‌ترین مسئله افول اقبال عمومی است که دیگر دوستش نداشته باشند، پس در آن صورت ساختش لزومی هم ندارد. نکته دوم، مدیریت یک گروه است. اینکه بتوانیم گروه‌مان را همیشه خوب و خوشحال و سرحال و باانگیزه نگه داریم مهم است. برای بازیگر شاید خیلی سخت باشد که یک کاراکتری را مجدداً کار کند. این اقبال عمومی است که باعث می‌شود دوباره این کار را انجام دهد. ضمن اینکه دائماً بگردیم و سوژه‌ها و شرایط بهتر و بکرتری پیدا کنیم که حداقل لذت بازی کردن، لذت ساخت و لذت پیشرفت در آن وجود داشته باشد. ولی عمده آن به اقبال عمومی‌بازمی‌گردد که مردم دوستش داشته باشند و ما در خودمان با خلاقیت، تولید انرژی کنیم.
حالا که در آستانه نوروز هستیم سؤال آخر را در این مورد بپرسم؛ محسن تنابنده موقع تحویل سال نو معمولا یاد چه‌کسی می‌افتد؟
من متأسفانه پدرم را ازدست داده‌ام و تنها آدمی که موقع سال تحویل به ذهنم می‌آید، به غیراز حضور عزیزان و خانواده‌ام، یقیناً پدر مرحومم هست.
هومن حاجی‌عبداللهی، بازیگر پایتخت
پایتخت خانه من است
هومن حاجی عبداللهی، بازیگر نقش رحمت سریال پایتخت هم این روزها همراه گروه در حال تولید سریال است. او درباره بازی در این سریال و نقش خود می‌گوید: «نقش رحمت در پایتخت برای من جایگاه ویژه‌ای دارد. زیرا اعتمادی که محسن تنابنده به من کرد و لطفی که خانم غفوری و آقای سیروس مقدم به من داشتند اتفاقات خوبی در عرصه بازیگری برای من رقم زد. می‌توانم بگویم نقطه عطف بازیگری من، بازی در سریال پایتخت بود که این اتفاق افتاد. تا فصل ششم که الان هستیم.» او بازی در سریال پایتخت را به پیشنهادهای سینمایی و سریالی دیگر ترجیح می‌دهد و می‌گوید: «پایتخت مثل خانه من است. همه کسانی که در پایتخت هستند مثل اعضای خانواده من هستند و من قطعا پایتخت را به پروژه‌های دیگر ترجیح می‌دهم. گذشته از اینکه پایتخت یک برند است، گذشته از اینکه پایتخت یک سریالی است که با اقبال عمومی مواجه شده و درصد بیننده‌اش بسیار بالاست. گذشته از همه اینها، دغدغه خاطری نسبت به آدم‌هایی که در پایتخت کار می‌کنند، دارم. همه مثل خانواده‌ایم، خواهر و برادر کنار هم، سال‌هاست که کنار هم کار می‌کنیم. از قبل پایتخت دوستان قدیمی بودیم، در دوران دانشگاه و تئاتر هم که همدیگر را می‌شناختیم. همه این فاکتورهاست که باعث می‌شود من بازی در سریال پایتخت را به پیشنهادهای سینمایی و تلوزیونی دیگر ترجیح دهم.»
ریما رامین‌فر، بازیگر سریال پایتخت
استقبال مردم، ما را به اینجا رساند
در مجموعه پایتخت کاراکتر «هما سعادت» نمونه کاملی از یک شخصیت مثبت است که در شرایط دشوار و بحرانی، اغلب همه کارها را به او ارجاع می‌دهند. این حجم از خصوصیت‌های مثبت و راهنمایی‌های راه و بیراه خانواده‌اش می‌توانست میان او و مخاطب فاصله بیندازد و نقشش را به دوست نداشتنی‌ترین شخصیت سریال بدل کند. اما چنین نشده و تضاد حضور هما در برخی سکانس‌های کمدی اتفاقا نمک کار را بیشتر می‌کند و نبودش قطعا توازن خانواده معمولی را بر هم می‌زند. ریما رامین‌فر درباره ساخت این سریال در شرایط این روزها می‌گوید: «این روزها که شرایط بد و فضای مشوشی در جامعه حاکم است و همه مردم نگران‌اند و البته حق هم دارند، گروه پایتخت هم مجزا از این جامعه نیست. بدیهی است ما که در این فضای شلوغ و پرازدحام یک کارگروهی می‌کنیم نگران باشیم. از طرفی نگران خانواده‌هایمان هستیم که از آنها دوریم. خیلی طبیعی است که این ترس و اضطراب در ما جاری است و کم و بیش در روحیه همه ما تأثیر گذاشته است. اما تلاش گروه این است که کار لطمه‌ای نبیند و به امیدخدا بتوانیم یک سریال خوب برای نوروز امسال بسازیم و لحظات شادی را برای مردم فراهم کنیم. امیدوارم از دیدن کارمان لذت ببرند. جا دارد از گروه تولید، تدارکات، تهیه و سازنده سریال هم تشکر کنیم که واقعا همه تلاششان را می‌کنند تا ما در فضای نسبتا تمیز، بهداشتی و مرتب کار کنیم تا با آرامش به کارمان ادامه دهیم.» رامین‌فر درباره کاراکتر «هما سعادت» هم می‌گوید: «واقعا باید اعتراف کنم که هیچ وقت به نقش خودم در این سریال فکر نکرده‌ام. این سریال در واقع به‌خاطر فضایی که می‌سازد، انرژی و اتمسفری که در این سریال جاری است و خلاقیتی که بین کارکتر‌ها می‌جوشد، برای من مهم است. اولویت برای من نقش هما نیست، بلکه ماحصل کار هست که برایم خیلی مهم است. حدود یک دهه از ساخت سریال پایتخت یک می‌گذرد و من این نکته را در مصاحبه‌های قبلی هم گفته‌ام که سریال پایتخت خیلی برایم باارزش است؛ من قدر پلان به پلان آن را می‌دانم. این یک محبت و هدیه از سوی خداست که در کنار خانواده اصلی خودم که خیلی دوست‌شان دارم و برای من مهم هستند یک خانواده دیگر هنری هم دارم. خانواده‌ای که تک تک آنها برای من عزیزند و بودن و کارکردن در کنارشان بسیار ویژه و لذتبخش است. این را از بازخوردهای مخاطبان و مردم گرفتیم و همین ما را خیلی دلگرم و امیدوار کرده است. در حقیقت همین استقبال مردم، ما را به فصل۶ رسانده است.»
سیروس مقدم، کارگردان مجموعه تلویزیونی پایتخت
کرونا خللی به تولید پایتخت وارد نکرد
سیروس مقدم، کارگردان با‌تجربه سینما و تلویزیون است و این روزها همه منتظر یک سریال خاص دیگر از او هستند. او در پاسخ به این سؤال که شرایط ساخت سریال در وضعیت کنونی چگونه است، می‌گوید: «فیلمنامه فصل ششم پایتخت از چند‌ماه پیش براساس ۱۴ قسمت برای تعطیلات نوروزی توسط آقای محسن تنابنده طراحی و به وسیله نویسنده جدید این مجموعه، آرش عباسی نوشته شد. تمامی حوادث و رویدادها براساس همان طرح اولیه سریال، نوشته و بخش اعظمی از آن فیلمبرداری شده است. گروه مشغول تصویربرداری قسمت‌های پایانی سریال در شهر شیرگاه است.شیوع بیماری کرونا و گسترش روزافزون آن به تیم پایتخت هم ترکش‌هایی را وارد کرده. دلهره و نگرانی عوامل تولید و خانواده‌هایشان و بازتاب اغراق‌آمیز اخبار این بیماری در شهر، کشور و دنیا، گروه پایتخت را مثل بسیاری از هموطنان تحت‌تأثیر قرار داده است. ما به سرعت پیشگیری‌های اولیه را شروع کردیم. با اعزام یک تیم پزشکی از بیمارستان نیکان تهران به شیرگاه و چکاپ همه عوامل پروژه، انجام تست اولیه کرونا، آزمایش‌های لازم و مقدماتی انجام شد. سپس با فراهم کردن مواد ضدعفونی‌کننده و دستکش، کلاه، ماسک و روکفشی و دستگاه‌های کنترل دمای بدن آدم‌ها، کار را ادامه دادیم. لوکیشن‌ها، محل زندگی و اسکان گروه هم ضدعفونی و گندزدایی شد.» او ادامه می‌دهد: «عوامل گروه تلاش می‌کنند که با ساخت این سریال در بالابردن روحیه جمعی هموطنان مؤثر باشند و حالا هم با حفظ و رعایت نکات بهداشتی به کارمان ادامه می‌دهیم. مگر اینکه شرایط به‌گونه‌ای شود که واقعا دیگر امکان دورهم جمع شدن و تولید کار وجود نداشته باشد و یا اینکه ارگان‌های مسئول و تصمیم‌گیرنده و سازمان صدا و سیما به این نتیجه برسند که جان افراد در معرض خطر است و باید تمهیدات دیگری اندیشید.» او در پاسخ به این سؤال که آیا ماجرای شیوع کرونا را وارد سریال می‌کنید یا نه، می‌گوید: «فیلمنامه از ماه‌ها پیش طراحی و سکانس‌بندی شده شده است. ما بر همان اساس مشغول کار هستیم. ولی این را باید بدانیم که پایتخت همواره متاثر از رویدادها و حوادث اجتماعی، سیاسی، ورزشی و فرهنگی-هنری دوران خودش بوده است و موضوعات مهم و داغ را در سریال تزریق کرده‌ایم.» او در پایان می‌گوید: «ویروس کرونا هم مثل بسیاری از اتفاقات ناگوار این سال‌ها آمده و می‌رود. ما طی این سال‌ها، زلزله، سیل و بسیاری از اتفاقات سخت را پشت سرگذاشته‌ایم و با همدلی و اتفاق، کنار هم ایستاده‌ایم. »
الهام غفوری، تهیه‌کننده سریال پایتخت:
مردم پایتختی‌ها را خانواده خود می‌دانند
پایتخت 6در این روزها در حال ساخته شدن است و شایعه توقف آن به‌دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور صحت ندارد. الهام غفوری، تهیه‌کننده این سریال از حال و هوای این روزهای فعالیت گروه برایمان می‌گوید: «سریال پایتخت‌یک با استقبال فراوانی از سوی مخاطبان روبه‌رو شد. از این‌رو به تقاضای مردم و تصمیم مدیران و علاقه تیم سازنده، پایتخت‌های ۲ و ۳ و ۴ و ۵ هم در طول این سال‌ها ساخته شد. همه ما به خوبی می‌دانیم که تداوم یک سریال تلویزیونی طی۱۰سال و در ۵ فصل با تیم ثابت و با قصه‌های جذاب و خلاقیت‌های فردی بازیگران، کار سختی است. اما سریال پایتخت رابطه تنگاتنگ و به‌هم تنیده‌‌ای با مردم دارد. آنها پایتختی‌ها را جزئی از خانواده خودشان می‌دانند و همدل و همدم پایتختی‌ها هستند.» او درباره فعالیت گروه در این شرایط می‌گوید: «شیوع ویروس کرونا و التهاب و وحشتی که در دل جامعه به‌وجود آورده است یک پدیده ناخواسته بوده. تیم پایتخت هم به‌عنوان جزئی از کل همین جامعه، در معرض خطر و آسیب قرار دارد. عوامل سریال پایتخت هم مثل تمام ایرانی‌ها نگران خانواده، همکاران و هموطنانشان هستند. دوری از تهران و زندگی چندماهه در شیرگاه، دلتنگی‌ها و دغدغه‌های زیادی برایشان رقم زده است. اما با تمام شرایط، پایتختی‌ها تصمیم گرفتند با حفظ تمام موارد بهداشتی و پیشگیرانه با روحیه و امید به کارشان ادامه دهند و در این روزهایی که جامعه بیش از پیش به لبخند و روشنایی نیاز دارد، سریال پایتخت۶ را به‌عنوان یک عیدی مفرح به مردم هدیه دهند. به هر حال ما به‌دلیل اینکه سریال پایتخت باید برای نوروز ۹۹ آماده می‌شد، مجبور به ادامه کار شدیم، اما به‌نظرم همکاران ما در دیگر گروه‌ها که ضرورت و فوریت پخش نداشتند و تولید را متوقف کردند کار درستی انجام دادند. زیرا با وضعیت فعلی شیوع ویروس کرونا هرچه از اجتماعات و فعالیت‌های غیرضروری کاسته شود به نفع سلامتی جامعه است.» او در پایان می‌گوید: «خط اصلی سریال همان محور خانواده و مسائلی پیرامون آن است. اما با روایتی تازه‌تر که این بار بنا و اساس را بر خنداندن بیشتر مخاطب در موقعیت‌های کمدی قرار داده‌است. نباید فراموش کنیم که آرش عباسی، نویسنده جوان و خوش ذوق به تیم پایتخت اضافه شده و مسئولیت سنگینی را که تا پایتخت ۵ بر دوش مرحوم خشایار الوند عزیز بود به به‌عهده گرفته و به همین دلیل خون تازه و فضای تازه‌تری به قصه‌های پایتخت تزریق شده است که امیدوارم لحظات خوبی را برای هموطنان در این روزهای اندوهگین بسازد.»
